Cinematic Odyssey #41: Οι ταινίες της εβδομάδας!
Οι ταινίες της εβδομάδας, συνθέτουν έναν εσωτερικό διάλογο, ανάμεσα στην φαντασία και την μνήμη, ανάμεσα στο ποιοι είμαστε και ποιοι θα θέλαμε να είμαστε. Και οι τρεις ιστορίες διαπραγματεύονται έναν κοινό πόθο: να υπερβούμε την πραγματικότητα όπως την ξέρουμε και να εισχωρήσουμε σε έναν κόσμο πιο αληθινό από το αληθινό. Είτε μέσα από το φαντασιακό, είτε μέσα από τον ρομαντισμό, είτε μέσω της πολιτικής και της σάρκας, οι ήρωες αυτών των ταινιών παλεύουν με την ίδια υπαρξιακή αγωνία: πώς ζεις μια ζωή που να αξίζει τον κόπο; Μπορεί η τέχνη να σε σώσει; Κι αν το παρόν είναι απογοητευτικό, πρέπει να στραφούμε στο παρελθόν ή να το μεταμορφώσουμε εκ των έσω;
______________________
Midnight in Paris (2011, Woody Allen)
Στο “Midnight in Paris”, μεταφερόμαστε στο μοναδικό Παρίσι, όπου ο Γκιλ Πέντερ, ένας Αμερικανός συγγραφέας ταξιδεύει με την αρραβωνιαστικιά του και τους συντηρητικούς γονείς της. Η σχέση του με εκείνη είναι ρηχή, βολική και δεν του δημιουργεί καμία έμπνευση, αντιθέτως αποδοκιμάζει την διαφορετικότητα του. Ο Γκιλ νιώθει αποκομμένος από τον σύγχρονο κόσμο και γοητευμένος από τη δεκαετία του ’20, από τη γενιά των Μποέμ, των καλλιτεχνών που ζούσαν για την τέχνη και την αισθητική. Ένα βράδυ, λίγο πριν τα μεσάνυχτα, ανακαλύπτει μια μαγική πύλη στο χρόνο. Ένα παλιό αμάξι περνά και τον μεταφέρει στο Παρίσι του 1920, όπου γίνεται φίλος με τον Χέμινγουεϊ, τον Νταλί και τον Φιτζέραλντ. Η πλοκή εξελίσσεται ως μία φαντασίωση, στην οποία επικρατεί η μελαγχολία. Οι ήρωες της, σαν να είναι μεταδοτική η νοσταλγία, κουβαλούν την δική τους ιδανική εποχή. Ο Γκιλ την δεκαετία του ’20, οι ήρωες της δεκαετίας του ’20 το 1890 και ούτω καθεξής. Σε αυτό το ονειρικό σκηνικό, γνωρίζει και την Αντριάνα, την όμορφη μούσα των καλλιτεχνών, που αντιπροσωπεύει ό,τι λείπει από τη ζωή του: έναν έρωτα που δεν είναι συμβατικός, αλλά ζυμωμένος με την ίδια ουσία της Τέχνης.
Η φιλοσοφική καρδιά του έργου είναι το ερώτημα: είναι η νοσταλγία ένα είδος φυγής ή μια προσπάθεια να ξαναβρούμε το νόημα που χάθηκε; Ο Γκιλ συνειδητοποιεί πως το να ζει κανείς στο παρόν είναι πιο δύσκολο- αλλά και πιο αυθεντικό. Ο αληθινός ρομαντισμός δεν είναι η φυγή, αλλά η μεταμόρφωση του τώρα. Μία πολύ γλυκιά αλλά και ουσιώδης απόφαση του, είναι πως το Παρίσι της φαντασίας είναι όμορφο, αλλά μόνο το Παρίσι του τώρα, με τις μικρές βροχές του και τους ήχους του, μπορεί να του δώσει την έμπνευση που ζητά.
______________________
The Dreamers (2003, Bernardo Bertolucc)
Η πιο τολμηρή και ίσως πιο αμφιλεγόμενη από τις τρεις, η ταινία του Bertolucci “The Dreamers“μας ρίχνει στη φωτιά του Παρισιού του Μάη του ’68 – μιας εποχής που βράζει από πάθος, ιδεολογία και αμφισβήτηση, αλλά που ταυτόχρονα κυοφορεί μια υπαρξιακή εσωστρέφεια. Μέσα σ’ αυτό το χάος, ο Μάθιου, ένας ήσυχος, φιλοσοφημένος Αμερικανός που αγαπά τον κινηματογράφο, συναντά την Ιζαμπέλ και τον Τεό. Είναι δίδυμοι, σχεδόν άρρηκτα δεμένοι, δημιουργώντας ένα αίνιγμα που δεν χρειάζεται λύση, αλλά απλώς αποδοχή. Μαζί δημιουργούν ένα δικό τους σύμπαν, ένα διαμέρισμα όπου οι νόμοι της κοινωνίας αναστέλλονται: παίζουν παιχνίδια, αντιγράφουν σκηνές από παλιές ταινίες, κοιμούνται, ξυπνούν, ερωτεύονται, φιλοσοφούν. Ο έξω κόσμος είναι σε αναταραχή: επαναστάσεις, διαδηλώσεις, ιδεολογικές συγκρούσεις – αλλά αυτοί μοιάζουν να αρνούνται να ενηλικιωθούν.
Η ταινία εξερευνά τα όρια της επιθυμίας, της φιλίας, της πολιτικής δράσης και της απόδρασης μέσα από την τέχνη. Ο ερωτισμός που ξεχειλίζει από τους ήρωες δεν είναι απλώς σωματικός· είναι φιλοσοφικός, αισθητικός, ριζοσπαστικός. Όπως οι ήρωες παίζουν με τον κινηματογράφο, παίζουν και με την ταυτότητά τους, με τα σύνορα ανάμεσα στον εαυτό και τον άλλον. Ο Bertolucci δεν καταδικάζει, μα ούτε εξιδανικεύει. Οι ήρωες του είναι φτιαγμένοι από την ύλη των ονείρων και των λαθών. Το τρίγωνο Μάθιου–Ιζαμπέλ–Τεό δεν είναι απλώς ερωτικό· είναι υπαρξιακό. Ανταλλάσσουν βλέμματα και ιδέες με την ίδια ένταση που ανταλλάσσουν αγγίγματα. Και όμως, όσο κι αν δοκιμάζουν τα όρια της ηδονής και της ελευθερίας, παραμένουν παγιδευμένοι σε κάτι βαθύτερο: την αδυναμία να βγουν από τον εαυτό τους και να ζήσουν μαζί με την Ιστορία. Ο Bertolucci από την πλευρά του, επιδιώκει να προβληματίσει και να μας οδηγήσει σε ένα εύλογο αδιέξοδο: πώς είναι δυνατόν να ζήσεις έξω από την Ιστορία; Είναι η αθωότητα επιλογή ή αδυναμία; Και όταν το όνειρο καταρρεύσει, τι απομένει;
______________________
Amélie (2001, Jean-Pierre Jeunet)
H Amélie, είναι ένα κορίτσι μοναχικό, ρομαντικό, που έχει μεγαλώσει με έναν αυστηρό πατέρα και αποστασιοποιημένη μητέρα και δουλεύει σε ένα μικρό καφέ στην Μονμάρτη Από μικρή μαθαίνει να ζει σε έναν εσωτερικό κόσμο, παρατηρώντας και απολαμβάνοντας την μαγεία στα πιο απλά πράγματα. Μόλις ανακαλύψει ένα κουτί που ανήκει σε έναν άγνωστο, κινητοποιείται ώστε να του το επιστρέψει – και από εκεί ξεκινά ένα ταξίδι: αρχίζει να επεμβαίνει διακριτικά στις ζωές των άλλων, να τους διορθώνει την πορεία τους, να τους προσφέρει ευτυχία μέσα από μικρές πράξεις. Με την εύρεση αυτού του κουτιού, κάτι ξυπνά μέσα της. Όχι απλώς η περιέργεια, αλλά μια ιερή ανάγκη να επαναφέρει κάτι χαμένο – την παιδική χαρά, την ελπίδα, την αίσθηση ότι κάποιος μας θυμάται.
H Amélie είναι μία ήρεμη επαναστάτρια, που σε έναν κυνικό κόσμο επιλέγει την ποίηση. Την ποίηση της καθημερινότητας, της τρυφερότητας και της κρυφής δύναμης του να προσφέρεις. Η ταινία αυτή αποτελεί μία διακριτική υπενθύμιση της καλοσύνης. Δεν αλλάζει τον κόσμο με την έννοια της πολιτικής ή της επανάστασης – αλλά τον αλλάζει πιο ήσυχα: με την υπομονή, την ευγένεια, την ονειροπόληση. Η Amélie μας καλεί να κοιτάξουμε και πάλι γύρω μας· να δούμε τους γείτονες, τους ξένους, τους φίλους, σαν ήρωες μιας ιστορίας που ίσως χρειάζονται απλώς μια μικρή ώθηση για να ανθίσουν.
______________________
