«Οι χαρτοπαίκτες» του Paul Cézanne.

Πίνακας: Οι χαρτοπαίκτες, 1893-96
Καλλιτέχνης: Paul Cézanne

Δύο άντρες κάθονται αντικριστά παίζοντας χαρτιά σε μια ταβέρνα. Μοιάζουν τόσο προσηλωμένοι στο παιχνίδι τους που έχουμε την αίσθηση ότι ακόμη και αν μπορούσαμε να τους απευθύνουμε το λόγο, εκείνοι δε θα ανταποκρίνονταν. Πρόκειται για τους Χαρτοπαίκτες του Paul Cézanne, ενός ακόμη καλλιτέχνη του 19ου αιώνα, που μέσα από διαρκή προσπάθεια, κατάφερε να δώσει τις δικές του πρωτότυπες λύσεις στα εικαστικά ζητήματα που απασχόλησαν τον ίδιο και τους προκατόχους του.

Η στάση και οι χειρονομίες των δύο ανδρών χαρακτηρίζονται από απόλυτη συμμετρικότητα. Είναι σιωπηλοί αλλά επικοινωνούν απρόσκοπτα μέσα από το παιχνίδι τους. Είναι ακίνητοι, ωστόσο ξέρουμε ποιος θα ρίξει το επόμενο φύλλο. Οι μορφές στέρεες, συμπαγείς μοιάζουν «χτισμένες» από χρώμα. Πράγματι, αν για τον Van Gogh το χρώμα ήταν ένα μέσο συναισθηματικής έκφρασης για τον Cézanne ήταν το κύριο εργαλείο δημιουργίας των μορφών και των μεταξύ τους σχέσεων.

Αν παρατηρήσουμε το χώρο ανάμεσα στους δύο άνδρες και τον τοίχο πίσω τους, θα διαπιστώσουμε ότι αυτός απλά δεν υπάρχει. Είναι λες και οι φόρμες του έργου ξεφυτρώνουν η μία μπροστά από την άλλη. Αγνοώντας τους κανόνες της γραμμικής προοπτικής ο καλλιτέχνης θέτει τα μέσα του στην υπηρεσία των εσωτερικών κανόνων του πίνακα. Δημιουργεί έτσι έργα που δε φιλοδοξούν να αναπαραστήσουν πιστά την πραγματικότητα αλλά να προβληματίσουν το θεατή σχετικά με τις έννοιες της προοπτικής και του τρισδιάστατου χώρου.

Απαλλαγμένες από κάθε περιττή λεπτομέρεια οι μορφές αναλύονται στις βασικές γεωμετρικές φόρμες. Γι’ αυτό και αν κοιτάξει κανείς προσεκτικά το έργο κάπου ανάμεσα στις ανθρώπινες μορφές, τις κάρτες και τα έπιπλα θα εντοπίσει τις αρχές του κυβισμού! Με τις στέρεες, αφαιρετικές μορφές του ο Cézanne έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη του κυβισμού από τους Braque και Picasso, επιδρώντας καταλυτικά στη διαμόρφωση της πορείας της τέχνης του 20ού αιώνα.

Ο καλλιτέχνης που ήθελε «να βγάλει κάτι στέρεο από τον ιμπρεσιονισμό» κατάφερε να δημιουργήσει ένα μοναδικό εικαστικό πρότυπο. Ένα πρότυπο που χωρίς την ύπαρξη του οποίου είναι δύσκολο να φανταστούμε πώς θα ήταν η τέχνη σήμερα. Ίσως όμως όχι όσο δύσκολο θα ήταν να σταθούμε αδιάφοροι μπροστά στους πίνακές του.

______________________
Ιστορίες Τέχνης ή αλλιώς… jeanne_d__art. Βρείτε εδώ την επίσημη σελίδα της στήλης στο Instagram!