Η πτώση του Τείχους και η σημασία της techno για το Βερολίνο.
Έχουν περάσει πλέον τρεις δεκαετίες από όταν το Βερολίνο έγινε ξανά μία πόλη. Η διαφορά των πολιτικών πεποιθήσεων ήταν η αφορμή για να μοιραστεί η ζωή της Γερμανικής πρωτεύουσας στα δύο, κάτι που εκφράστηκε με την μορφή ενός τείχους. Μπορεί αυτός ο διαχωρισμός να κράτησε για καιρό, όμως δεν μπόρεσε να συνεχιστεί, καθώς οι συνειδήσεις των πολιτών δεν μπορούσαν να αντικρίζουν κάτι που τους υπενθύμιζε αποκλεισμό και απομάκρυνση. Κάπως έτσι έφτασαν στις 9 Νοέμβρη του 1989, στο ξεκίνημα μιας πολιτικής και κοινωνικής ένωσης, όταν έπαψε να υπάρχει η «σφραγίδα» του Ανατολικού και του Δυτικού Βερολινέζου και ήταν πλέον ελεύθεροι να κυκλοφορούν σε οποιαδήποτε – πρώην – πλευρά. Να κάνουν κάτι ανθρώπινο, να συνυπάρχουν.
Κάπου εκεί, άρχισε να γεννιέται ένα μουσικό είδος και μια κουλτούρα, ενώ το Βερολίνο συνεχίζει να παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια σκηνή. Παρακάτω διαβάζουμε λόγια καλλιτεχνών που έζησαν εκείνη την περίοδο και μας βοηθούν να καταλάβουμε πώς μια πολιτική αναταραχή μπορεί να προσφέρει μια τόσο ισχυρή μουσική σκηνή και κοινότητα.
DJ Hell
Στα 80’s πιστεύαμε στην λεγόμενη «γενιά χωρίς μέλλον» και το Βερολίνο ήταν η Μέκκα για outsiders, πανκιά και όποιον προσπαθούσε να επιβιώσει με έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης. Συγκεκριμένα το punk και το new wave άρχισαν να αποκτούν δύναμη, σηματοδοτώντας την πρώτη φορά που μια πειραματική και πρωτοποριακή μουσική βρισκόταν στο προσκήνιο με στίχους και, μάλιστα, στα Γερμανικά. Η μουσική ήταν τότε ιδιαίτερα ριζοσπαστική, ενώ όσοι δεν ταίριαζαν στις τρέχουσες κοινωνικές νόρμες έβρισκαν καταφύγιο στο Βερολίνο, όπου και δημιουργούσαν τον δικό τους κόσμο. Βρισκόμουν στη Βαυαρία όταν έπεσε το Τείχος, κάτι που σίγουρα βοήθησε στο να ανθίσει η σκηνή, καθώς χιλιάδες νέοι από το ανατολικό μπλοκ γιόρταζαν την ελευθερία τους. Η techno μουσική αποτελούσε ένα είδος πολιτικής έκφρασης, ενώ πολλές φορές εναντιωνόταν ακόμη και στο σύστημα.
Τα περισσότερα μέρη και clubs λειτουργούσαν χωρίς άδειες ή συμβόλαια, καθιστώντας τα αμέσως παράνομα – έφτανε να ‘χει κανείς ηχοσύστημα και μερικούς DJs. Το Tresor βοήθησε στην ένωση με την techno της Αμερικής και ήταν ο χώρος που μπορούσες να δεις καλλιτέχνες από πόλεις όπως το Detroit, το Chicago και τη Νέα Υόρκη. Μια φρέσκια και επαναστατική μουσική με την Underground Resistance να έχει μεγάλη επιρροή σε όσους πέρασαν τότε από εκεί. Ήταν μια πολύ δυνατή «συμμαχία» και ενέπνεε όλους όσους γίνονταν μέρος της. Και οι Ανατολικοί και οι Δυτικοί έφτιαχναν έναν νέο μουσικό και πολιτικό «παράδεισο ηλεκτρονικής μουσικής», με μια νυχτερινή ζωή που ακόμα κυριαρχεί. Η techno άνθισε στο Βερολίνο, ειδικότερα μετά την ένωση και όλοι όσοι βρίσκονταν μέσα σ’ αυτή έφεραν ένα νέο κύμα, ένα πάρτι που δεν έχει σταματήσει από το ’89.
Fetisch
Γεννήθηκα στο Βερολίνο και ύστερα από καιρό ζώντας εκτός, μετακόμισα και πάλι πίσω το ’79. Εκεί, μπορεί να μην συναντούσες καλλιτέχνες σαν τους Johnny Rotten και Mick Jagger, όμως αυτό ισορροπούσε λόγω της μουσικής τεχνολογίας. Το ’88 βρέθηκα στο Λονδίνο κι εκεί πληροφορήθηκα από φίλους ότι το Τείχος έπεσε. Προσωπικά, δεν είχα δει διαφορά στο τι άκουγαν οι Δυτικοί και οι Ανατολικοί, μόνο το ότι κάποιοι προτιμούσαν την ηλεκτρονική μουσική και κάποιοι όχι. Στα club ο κόσμος διασκέδαζε σαν να μην είχε προηγηθεί τίποτα. Μετά την πτώση έβγαινες απλά έξω και όλο αυτό δούλεψε, γιατί δεν υπήρχαν όρια ή κανόνες, μπορούσες απλά να ξεκινήσεις κάτι.
Οι «υπεύθυνοι» για το σχήμα που πήρε η σκηνή στο Βερολίνο ήταν το Tresor και οι διασυνδέσεις του με το Detroit, τους Westbam, Gigolo Records και Kompakt από την Κολωνία και το club Planet, ένα από τα αγαπημένα μου μέχρι και σήμερα. Πιστεύω πως η πόλη δεν θα μπορούσε να πάρει τον χαρακτήρα που έχει τώρα χωρίς τους ξένους που μένουν εδώ. Εγώ ήμουν ανέκαθεν κατά της κυβέρνησης και θεωρώ πως η αναρχία είναι το να αποφασίζεις ποιος είναι υπεύθυνος για τι και όταν αυτός αποτύχει, τότε χάνει και την θέση του. Η πολιτική γραμμή που πρέπει να υπάρχει στην νύχτα είναι η ενότητα και η αλληλεπίδραση.
Ellen Allien
Έμοιαζε σχεδόν σαν να ζεις σε κλουβί. Όταν τελικά έπεσε δεν το πίστευα. Έκλαιγα σαν τρελή και ένιωθα σαν σε όνειρο. Ήταν μια γιορτή για την ελευθερία, σαν να βγήκαμε μόλις από την φυλακή. Έτρεξα αμέσως να ανακαλύψω το Ανατολικό Βερολίνο και ήταν τόσο διαφορετικό. Γύρω στο ’96 άρχισα να παίζω στο Tresor, τον μέντορά μου. Η acid house ήρθε πρώτα από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αμερική, ήταν ο νέος underground ήχος και σταδιακά έγινε πιο minimal, δυνατή και γρήγορη κι έτσι ξεκίνησε η techno.
Νέοι κι από τις δύο πλευρές ήθελαν να γνωριστούν μεταξύ τους και να γιορτάσουν αυτή την ένωση στα clubs, όπου γινόμασταν ένα. Χωρίς τον διαχωρισμό δεν θα υπήρχε η σκηνή που είναι σήμερα. Δεν θα ήταν τόσο συμπονετική όπως τώρα. Οι ιδιοκτήτες ήταν παθιασμένοι και είχαν πολλές ιδέες για μια ελεύθερη ζωή. Αγαπούσαν αυτό που έκαναν, γι’ αυτούς ήταν τρόπος ζωής και όλη αυτή η ενέργεια βγήκε από την πολιτική κατάσταση που επικρατούσε πιο πριν. Πολύ σημαντικός παράγοντας για τη σκηνή τότε ήταν τα clubs όπως Planet και E-Werk ή ο Kiss FM όπου άκουγες ένα συνονθύλευμα από pop, techno, drum ‘n’ bass και breakbeat. Η Monika Dietl, την περίοδο ’89 με αρχές ’90 ήταν μια πολύ σημαντική προσωπικότητα. Έπαιζε ό,τι πιο hot στη ραδιοφωνική της εκπομπή, ένας «άγγελος» για την σκηνή!
Dr. Motte
Γεννήθηκα στο Βερολίνο και μεγάλωσα σε μια πόλη που βρισκόταν σε μια σκοτεινή εποχή. Όντας από τους Δυτικούς, νιώθαμε κάπως «άνετα» – μια μεγάλη πόλη με πολύ χώρο και λίγους ανθρώπους. Δεν δίναμε σημασία στο Τείχος που μας περιέβαλλε, γιατί επικεντρωνόμασταν στο να περνάμε καλά. Για ‘μένα, το Τείχος ήταν κάτι χαρακτηριστικό για την πόλη και δεν ένιωσα ποτέ κλειδωμένος. Δεν υπήρχαν απαγορεύσεις στην νυχτερινή ζωή της πόλης μετά τον πόλεμο και εξ’αιτίας αυτού, υπήρχαν πολλοί που ήθελαν την ελευθερία περισσότερο από το να πάνε στρατό.
Η Δυτική πλευρά ήταν γεμάτη καλλιτέχνες, ζωγράφους, μουσικούς και συγγραφείς και έμοιαζε κατά κάποιον τρόπο στη Νέα Υόρκη. Όταν ήρθε η ώρα για το Love Parade, ήμουν με μια κοπέλα από την Αμερική. Συζητούσαμε για το πόσο θέλαμε να φτιάξουμε ένα event τύπου Mardi Gras, ένα καρναβάλι στον δρόμο. Οι φίλοι μου μου έλεγαν για παράνομα underground πάρτι στην Αγγλία, στο Λονδίνο, στο Μάντσεστερ και στο Σέφιλντ. Αυτό, σαν ιδέα, άρεσε και στους δυο μας. Η λύση ήταν να ξεκινήσουμε μια χορευτική παρέλαση και όταν επιτέλους συνέβη είχα ανατριχιάσει! Ήταν ένα ιδιαίτερο event: Θέλαμε η μουσική να κρατήσει για πάντα και με αυτήν, η ecstasy – το τότε λεγόμενο ως και «ναρκωτικό της συντροφιάς».
Mac Folkes
Θεωρούσα το Βερολίνο έναν παρασκηνιακό χώρο για παρατρεχάμενους, gays, punks καλλιτέχνες και τρελούς. Έτσι κι εγώ κάπως ταίριαξα αλλά έχασα κάποιες γκλαμουράτες ευκαιρίες που μου προσφέρθηκαν στη Νέα Υόρκη. Η μουσική σκηνή έδωσε στην νεολαία κάτι που μπορούσαν να χτίζουν μαζί και να ανήκει εξίσου στον καθένα. Ως ομοφυλόφιλος, η πόλη αυτή ήταν πάντα για εμένα ανοιχτή και φιλελεύθερη και όντας Δυτικός δεν ένιωσα πραγματικά αλλαγή. Είμαι σίγουρος πως οι Ανατολικοί θα είχαν διαφορετική άποψη για το θέμα. Επιστρέφοντας το ’88 στο Βερολίνο, δεν ήξερα και πολλά για το τι επρόκειτο να συμβεί και έπαιξα κατά κάποιον τρόπο έναν μικρό ρόλο σε όλο αυτό. Λίγους μήνες μετά ήρθε η Πτώση, η techno πήρε τα ηνία της νεολαίας και όπως λένε… τα υπόλοιπα ανήκουν στην ιστορία!
Mark Reeder
Πήγα το ’78 στο Βερολίνο γιατί έψαχνα δίσκους και ανακάλυψα αυτό το συναρπαστικό, άγνωστο Ανατολικό μέρος όπου κανείς δεν πήγαινε. Ανακάλυψα αυτή την μικρή wannabe punk-rock σκηνή που δεν σου επιτρεπόταν να είσαι μέρος της, γιατί το θεωρούσαν αιτία της πτώσης του καπιταλισμού κι έτσι δεν ήθελαν να δείξουν ότι και ο κομμουνισμός απέτυχε το ίδιο. Είχα πρόσβαση σε όλη αυτή την μουσική από την Δύση που μόνο να ονειρευτεί μπορούσε κάποιος από την Ανατολή κι έτσι ηχογράφησα την συλλογή μου και τους την πέρασα λαθραία. Στα μάτια τους ήμουν ανατρεπτικός και ενδιαφέρονταν πολύ να μάθουν για την ατζέντα μου, όμως εγώ ήθελα απλώς να τους ανακουφίσω από την μιζέρια τους.
Η δυτική πλευρά ήταν avant-garde, όπου καλλιτέχνες, τραβεστί, gays και άλλοι μπορούσαν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή. Η σκηνή που ανακάλυψα ήταν εκφραστική με ριζοσπαστική σκέψη. Η ιδέα της «διπλής πόλης» βοήθησε στην δημιουργικότητα των συγκροτημάτων. Επιλέχθηκα από τους Joy Division ως αντιπρόσωπος για τις πωλήσεις τους και πήγαινα στο μαγαζί όπου δούλευε η Gudrun Gut για να κάνω την δουλειά μου. Κάπως έτσι, κατέληξα να γίνω manager στο συγκρότημα της Malaria, ταξιδεύοντας στην Ευρώπη. Λίγο αργότερα έγινα sound engineer για τους Die Toten Hosen, κορυφαίο punk συγκρότημα, περνώντας τους επίσης λαθραία για μια παράνομη συναυλία που είχαν μεταμφιέσει, ώστε να μοιάζει σαν εκκλησιαστική λειτουργία.
Έτσι, ολοένα και περισσότερα «Ανατολικά παιδιά» θέλανε να ασχοληθούν με το είδος. Η απαγορευμένη μουσική, τα παράνομα ναρκωτικά… είχαν μια ιδιαίτερη αίγλη. Το ’89, μου ζητήθηκε από τους Die Vision να ασχοληθώ με την παραγωγή του album τους κι έτσι, κάθισα στο studio, ενώ το Ανατολικό Βερολίνο άρχισε να «γκρεμίζεται». Τελειώσαμε με τις ηχογραφήσεις στις 2 Νοεμβρίου και μια βδομάδα μετά έγινε η Πτώση, κάτι που με έκανε τον τελευταίο Δυτικό που έκανε album στην άλλη πλευρά.
Η πόλη που αφήσαμε στις 8 του μήνα δεν ήταν η ίδια στην οποία επιστρέψαμε. Ξαφνικά ελευθερώθηκε η πρωτεύουσα από τον «πόλεμο» και η ειρήνη έγινε κάτι αναγκαίο. Γιατί σε αυτήν, αντί να πετάς χειροβομβίδες μπορούσες να χορέψεις στο ρυθμό της μουσικής. Έτσι, μετά από αυτό, τα κτίρια γύρω από το Τείχος έγιναν χώροι παράνομων πάρτι. Πριν ήταν μόνο το Ufo club, εκεί όπου για πρώτη φορά οι Ανατολικοί μπορούσαν να πάρουν ναρκωτικά όπως ecstasy. Η αίσθηση της κοινότητας ήταν πλέον εκεί. Δεν είχε σημασία η καταγωγή σου, το χρώμα του δέρματός σου, τίποτα. Η επανένωση της Γερμανίας έγινε στο dancefloor.
______________________
Το άρθρο πρωτοδημοσιεύθηκε στο Mixmag.
Μετάφραση: Σταύρος Περιβολάρης
