“Ατίθασες” της Deniz Gamze Ergüven #tiff56

Κείμενο: Λυδία Ρακή

Ατίθασες (Mustang)
Τουρκία – Γαλλία – Γερμανία – Κατάρ 2015

To “Mustang”, μια ταινία της Ντενίζ Γιαμζέ Εργουβέν, που βραβεύτηκε με το Europa Cinemas Label Awards, το Μάιο στο Φεστιβάλ Καννών, προβάλλεται τώρα στο τμήμα «Ματιές στα Βαλκάνια», του 56ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ενώ ταυτόχρονα βρίσκεται ανάμεσα στις τρεις ταινίες που διαγωνίζονται για το βραβείο LUX του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Πρόκειται για την ιστορία πέντε αδερφών, η οποία τοποθετείται “χωροχρονικά”το καλοκαίρι, σε ένα μικρό βόρειο χωριό της Τουρκίας. Η ταινία παρουσιάζει την οικογενειακή ζωή και καθημερινότητα των πέντε ορφανών κοριτσιών, όπου, μετά από ένα σκάνδαλο που προέκυψε, μετατράπηκε άδικα σε μία ψυχρή φυλακή, με στόχο τη διατήρηση και διαφύλαξη της ηθικής τους. Σύντομα, στα κορίτσια επιβάλλονται συνθήκες ζωής, που δεν αρμόζουν στην ηλικία τους: η έξοδος από το σπίτι τους απαγορεύεται, ξεκινούν οικοκυρικά μαθήματα και οι δύο μεγαλύτερες παντρεύονται.

Όσο η ιστορία εκτυλίσσεται, σταδιακά γεννιέται η σεξουαλική επιθυμία των πέντε πρωταγωνιστριών, η οποία πρόκειται να παίξει καταλυτικό ρόλο στις μετέπειτα ενέργειές τους, καθώς πυροδοτεί την αντίδρασή τους στις επιταγές της οικογένειας. Η κεντρική θεματική του έργου περιστρέφεται γύρω από το γενικότερο συντηρητισμό και την στενόμυαλη κριτική μιας μικρής κοινωνίας, γεγονός που αποτελεί το κίνητρο για τη δράση των κεντρικών προσώπων.

Επιπλέον, η σκηνοθέτης, μέσα από τους έντονους χαρακτήρες των κοριτσιών, φαίνεται πως προσπαθεί να τα αναδείξει ως πρότυπα ηρωισμού, καθώς δεν αποδέχονται παθητικά τις καταστάσεις, αλλά προσπαθούν, με κάθε τρόπο, να “αποδράσουν” από αυτές. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται πλήρως συνειδητοποιημένες και πρόθυμες να απαλλαγούν από την όποια παράλογη συμπεριφορά του οικογενειακού περιβάλλοντος. Ακόμα, με την επιλογή νέων και όμορφων προσώπων στην πρωταγωνιστική θέση, η σκηνοθέτης επιτυγχάνει να καταρρίψει στερεότυπες παραδοχές, που θέλουν τη γυναίκα μάλλον όμορφη, παρά έξυπνη.

Αναφορικά με τη σκηνοθεσία, πρόκειται για μία προσεγμένη παραγωγή. Η φωτογραφία και τα πλάνα αποδίδουν σε μεγάλο βαθμό την επιθυμητή ατμόσφαιρα και η σκηνογραφία είναι καλοστημένη.

Σε γενικές γραμμές, θα λέγαμε ότι είναι μία άρτια ταινία, χωρίς ελλείψεις ή κενά, που προωθεί μία κριτική στάση απέναντι σε οποιοδήποτε είδος καταπίεσης. Το μόνο που ίσως μένει κάπως μετέωρο στην ταινία, μιας και τελειώνει όταν πια οι δύο απ’ τις πρωταγωνίστριες έχουν αποδράσει, είναι το κατά πόσο είναι διαχειρίσιμη η ελευθερία που τελικά απέκτησαν μακριά απ’ το πιεστικό, αλλά πάντα προστατευμένο, οικογενειακό τους περιβάλλον.