Cinematic Odyssey #49: Οι ταινίες της εβδομάδας!
Στις ταινίες αυτής της εβδομάδας, ο έρωτας δεν εμφανίζεται ως συμβατικό αφήγημα ούτε ξετυλίγεται μέσα από την προβλέψιμη διαδρομή μιας πλοκής. Αντιθέτως, κάθε μία από αυτές τις ταινίες ανασυνθέτει την εμπειρία του έρωτα με τρόπο μοναδικό, αναδεικνύοντας την ένταση, τον φόβο και την σιωπηλή τρυφερότητα που μπορεί να τον χαρακτηρίζει.
______________________
La Belle Saison (Catherine Corsini, 2015)
Στην ταινία “La Belle Saison” της Κορσίνι, δύο γυναίκες, η Ντελφίν και η Καρόλ, ζουν έναν αντισυμβατικό έρωτα με πάθος, δισταγμό και τρόμο. Η Ντελφίν, κόρη αγροτών, ζει στον ρυθμό της γης και των σιωπηλών υποχρεώσεων που επιβάλλει η οικογένεια και η παράδοση. Όταν φεύγει για το Παρίσι, βρίσκει τον εαυτό της σε ένα νέο σύμπαν, όπου συναντά τον ακτιβισμό, τις φεμινιστικές διαδηλώσεις και την απελευθερωτική για εκείνη ελευθερία σώματος και λόγου. Εκεί γνωρίζει την Καρόλ, μία ωριμότερη γυναίκα, πιο θαρραλέα και παθιασμένη με την ιδέα της κοινωνικής αλλαγής. Έτσι, γεννιέται ένας έρωτας καθόλου απλός, μα περισσότερο ριζοσπαστικός. Η ταινία απεικονίζει την σχέση αυτών των δύο γυναικών σαν δύο πλάσματα που αναπαριστούν το φως του ήλιου, μέσα σε μια κοινωνία που ακόμα στέκει στο σκοτάδι. Ξαφνικά όμως, το φως του καλοκαιριού είναι απατηλό μιας και η μητέρα της Ντελφίν αρρωσταίνει, η φάρμα τη χρειάζεται, κι εκεί γεννιέται το δίπολο: πόθος ή καθήκον; Ελευθερία ή ρίζες;
Ο έρωτας μετατρέπεται σε πεδίο μάχης ανάμεσα στον ιδιωτικό και τον συλλογικό εαυτό. Η Καρόλ θέλει να αγαπήσει χωρίς όρους, αλλά η Ντελφίν δεν είναι ακόμα έτοιμη να χάσει την ταυτότητα που την έπλασε. Καθώς πηγαίνουν και οι δύο στην φάρμα, η σχέση τους δοκιμάζεται, μιας και η στερεοτυπική και στενόμυαλη ιδεολογία του τόπου αυτού δεν προσφέρει χώρο και αποδοχή στον έρωτα τους. Η Κορσίνι δεν κινηματογραφεί τον έρωτα σαν ερωτισμό, τον αποτυπώνει σχεδόν σαν μια ολιστική, υπαρξιακή αναμέτρηση. Τα τοπία της φύσης, τα χρώματα του λιβαδιού, το ζωντανό πράσινο, λειτουργούν ως το συμβολικό πεδίο μιας εσωτερικής σύγκρουσης. Ο έρωτας λοιπόν, στην ταινία αυτή δεν αναπαρίσταται μόνο σαν μια επιθυμία, αλλά ως επανάσταση. Κάθε επανάσταση όμως φέρει και το κόστος της. Και αυτό το κόστος διαγράφεται στο βλέμμα της Ντελφίν όταν αφήνει πίσω της την Καρόλ, όχι γιατί δεν την αγαπά, αλλά γιατί ακόμα δεν μπορεί να υπάρξει έξω από τη γλώσσα που την έμαθε να σωπαίνει.
______________________
A Short Film About Love (Krzysztof Kieślowski, 1988)
Το αρχικό δημιούργημα της ταινίας “A Short Film About Love” , ένα επεισόδιο από τον δεκάλογο του Κισλόφσκι, επικεντρώνεται σε δύο ανθρώπους μοναχικούς. Ο Τόμεκ είναι ένας δεκαεννιάχρονος ντροπαλός νεαρός που ζει με την ηλικιωμένη θεία του σε ένα μουντό, μελαγχολικό διαμέρισμα της Βαρσοβίας. Κάθε βράδυ, από το παράθυρό του, παρατηρεί τη Μάγδα, μια μεγαλύτερη, απελευθερωμένη γυναίκα που ζει απέναντι. Μέσα από την προσεκτική παρατήρηση της Μάγδα, γεννιέται ένα συναίσθημα βαθύ, αγνό, σχεδόν θρησκευτικό. Όταν της αποκαλύπτει την παρουσία του, η Μάγδα, καθώς παρουσιάζεται κυνική και τραυματισμένη από σχέσεις τον απορρίπτει. Χαρακτηριστικά, γελά και του λέει ότι η αγάπη δεν υπάρχει, παραμόνο το σεξ. Στην πορεία όμως, η Μάγδα αλλάζει μιας και το βλέμμα του και η αθωότητά του στην πραγματικότητα την αγγίζουν ουσιαστικά.
Ο Κισλόφσκι συνθέτει εδώ μία σκοτεινή ιστορία για την απόσταση ανάμεσα στην επιθυμία και την αγάπη, ανάμεσα στο βλέμμα και το άγγιγμα. Ο Τόμεκ είναι ένας άνθρωπος που, στην απόλυτη έλλειψη επαφής, κατασκευάζει έναν κόσμο ολόκληρο. Και η Μάγδα, μέσα από τον καθρέφτη του βλέμματός του, ανακαλύπτει μια πλευρά της που είχε ξεχάσει: την ανάγκη να αγαπηθεί όχι για το σώμα της, αλλά για την ύπαρξή της. Είναι μια γυναίκα που έχει μάθει να αντιμετωπίζει τον έρωτα ως παιχνίδι εξουσίας και ψευδαίσθησης. Όταν όμως οι δρόμοι αυτών των δύο συναντιούνται, ο ρομαντισμός συγκρούεται με τον ρεαλισμό, και κανείς δεν βγαίνει αλώβητος. Η κάμερα του Κισλόφσκι έρχεται να καλύψει τις σιωπές, να φωτίσει τα βλέμματα, τον έρωτα ως παρατήρηση και όχι ως δράση και κυρίως να εγείρει ερωτήματα: άραγε, μπορεί η αγάπη να υπάρξει χωρίς ανταπόκριση; Είναι ο έρωτας κάτι αυθύπαρκτο ή μια ψευδαίσθηση που πλάθουμε για να αντέξουμε τη μοναξιά;
______________________
Chungking Express (Wong Kar-wai, 1994)
Στο “Chungking Express”, δύο ξεχωριστές ιστορίες έρχονται να μας υπενθυμίσουν όχι μόνο την μοναξιά, αλλά κυρίως τί συμβαίνει όταν δύο μοναξιές τέμνονται σε μία πόλη γεμάτη χάος. Πώς τα φαντάσματα και ο χρόνος διαπερνούν και επηρεάζουν τις σκέψεις και τις πράξεις μας. Στο πρώτο μέρος, ο αστυνομικός Νο. 223 έχει μόλις χωρίσει. Πληγωμένος και περιμένοντας την πρώην του να γυρίσει, πηγαίνει κάθε μέρα στο σούπερ μάρκετ και αγοράζει κονσέρβες ανανά με ημερομηνία λήξης 1η Μαΐου, μέρα που ελπίζει ότι θα επανενωθούν. Οι κονσέρβες αυτές δεν καταναλώνονται, μόνο τις φυλάει σαν αναμνήσεις. Έπειτα όμως, συναντά μια μυστηριώδη γυναίκα με ξανθιά περούκα και αρχίζει να φλερτάρει μαζί της καθώς μπλέκεται στον υπόκοσμο. Η συναναστροφή τους μπορεί να μην υποδεικνύει απαραίτητα έρωτας, αλλά πιο πολύ δύο χαμένες υπάρξεις που συγκρούονται στην καρδιά της νύχτας. Και με την ίδια ευκολία που ενώνονται, χάνονται ξανά.
Στο δεύτερο μέρος της ταινίας, ο αστυνομικός Νο. 663 προσπαθεί να ξεπεράσει την αεροσυνοδό που τον εγκατέλειψε. Πηγαίνει στο ίδιο φαστ φουντ κάθε βράδυ όπου συναντά την Φέι, την κοπέλα που δουλεύει εκεί. Η Φέι ερωτεύεται τον αστυνομικό αληθινά, αλλά σιωπηλά. Μπαίνει στο διαμέρισμά του κρυφά, καθαρίζει, ακούει μουσική, φαντάζεται μια ζωή που δεν έχει έρθει. Είναι μία τρυφερή και ουσιώδης απόδειξη πως ο έρωτας δεν χρειάζεται να είναι ηχηρός ούτε να τον συνοδεύουν μεγάλα λόγια, παρά μόνο η ανάγκη να «δεις» τον άλλον και να αφήσεις το προσωπικό σου στίγμα στην χαοτική ζωή του. Ο Wong Kar-wai για ακόμη μία φορά κινηματογραφεί το αστικό τοπίο σαν εσωτερικό τοπίο. Τα νέον φώτα, οι καθρέφτες, το California Dreamin που επαναλαμβάνεται με τρόπο απολαυστικό, όλα χτίζουν έναν κόσμο ρευστό, αβέβαιο και κυρίως μοναχικό. Εδώ, ο χρόνος δεν κυλά, αλλά είναι δέσμιος του πόνου και του παρελθόντος. Έτσι, ο έρωτας, είτε είναι η σκιά που αφήνει κάποιος όταν φεύγει, είτε το ελαφρύ άγγιγμα που αφήνει μια παρουσία στην απουσία του άλλου, δεν μετριέται με την ανταπόκριση ούτε επιβεβαιώνεται με δηλώσεις, αλλά υπάρχει ως μια μυστική λειτουργία της ψυχής, χωρίς βεβαιότητα, χωρίς καν την ελπίδα ανταπόδοσης, κι αυτό, ίσως, να είναι η πιο ειλικρινής μορφή του.
______________________
