Archaeostoryteller, ο Θόδωρος Παπακώστας μας συστήνει την αρχαιολογία στην pop εκδοχή της.

Μας συστήθηκε ως archaestoryteller πριν από πέντε περίπου χρόνια κι έκτοτε ο Θόδωρος Παπακώστας έχει κάνει την pop αρχαιολογία κομμάτι της καθημερινότητάς μας μέσα από μια σειρά ινσταγκραμικών αναρτήσεων και podcast γεμάτων χιούμορ, τρολ κι ευαισθησία, που καταφέρνουν να μεταδώσουν την αρχαιογνωστική πληροφορία με τρόπο ευχάριστο, ελαφρύ και ταυτόχρονα έγκυρο.

Σπούδασε αρχαιολογία στο πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ, στη Βρετανία και συνέχισε τις σπουδές του, αποκτώντας μάστερ στην προϊστορία από το πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ. Η κλασική αρχαιολογία, ωστόσο, φαίνεται να τον κέρδισε εν τέλει καθώς το 2017 ολοκλήρωσε το διδακτορικό του σε αυτήν στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Και μπορεί όσοι παρακολουθούμε τη δουλειά του ως archaestoryteller, να τον έχουμε ταυτίσει τόσο με την επιστήμη του, που δυσκολευόμαστε να τον φανταστούμε να ασχολείται με οτιδήποτε άλλο, ο ίδιος ωστόσο έχει εργαστεί σε διάφορα πόστα (μεταξύ άλλων ως σερβιτόρος, βοηθός κρεοπώλη, πλασιέ και κυρίως ως καθηγητής αγγλικών), προτού αρχίσει να βιοπορίζεται ως αρχαιολόγος.

Σίγουρα μας είναι πολύ ευκολότερο να τον κάνουμε εικόνα να τριγυρνάει ως παιδάκι στο αρχαίο Δίον, όπου οι παππούδες του τον πήγαιναν συχνά για πικνίκ, όταν ήταν μικρός. Κάπου εκεί, στα ερείπια της αρχαίας πόλης φαίνεται να γεννήθηκε το ενδιαφέρον του για το παρελθόν, τους άγνωστους κόσμους και τους αρχαίους πολιτισμούς.

Αυτό ακριβώς το ενδιαφέρον για την αρχαιολογία στην πρώτη του ενθουσιώδη μορφή έχει καταφέρει να μεταδώσει στο κοινό του ως archaeostoryteller και δεν παραλείπει να το τροφοδοτεί διαρκώς με  νέες αρχαιοϊστορίες και ευφυώς δοσμένα facts σε τόπους διαδικτυακούς.

Επειδή όμως όλη η αρχαιότητα δε χωράει σε κοινωνικά δίκτυα και podcast, ο ίδιος αποφάσισε να τη χωρέσει στο ασανσέρ, με αποτέλεσμα την κυκλοφορία του πρώτου του βιβλίου τον Ιούνιο του 2021 από τις εκδόσεις KEY BOOKS. Στο Χωράει όλη η αρχαιότητα στο ασανσέρ;όπως είναι ο τίτλος του, ο αγαπημένος μας αφηγητής αρχαιοϊστοριών επιχειρεί μία σύντομη, εύκολη και ανάλαφρη εξιστόρηση όλης της ελληνικής αρχαιότητας, απαντώντας ταυτόχρονα στις 10+1 δημοφιλέστερες ερωτήσεις του κοινού σχετικά με την αρχαιολογία.

Αν στο πρώτο του βιβλίο γίνεται μια προσπάθεια να διαλευκανθεί η χρονική αλληλουχία των γεγονότων που συνθέτουν την ελληνική αρχαιότητα, στο δεύτερό με τον απόλυτα τρολ τίτλο Αρχαιολογία αγάπη μου έλα πάρε με από εδώ, που κυκλοφόρησε πρόσφατα επίσης από τις εκδόσεις KEY BOOKS, παρουσιάζεται μια σειρά από «τις πιο ωραίες ,τις πιο περίεργες, παράξενες, τρομακτικές, αστείες, συγκινητικές ή πικάντικες», όπως τις περιγράφει ο ίδιος, ιστορίες διάσημων αλλά και άσημων προσώπων της αρχαιότητας που δεν μάθαμε ποτέ ως τώρα.

Ίσως σε αυτήν ακριβώς την ικανότητά του Θόδωρου Παπακώστα να φωτίζει την ανθρώπινη εμπειρία πίσω από κάθε ιστορικό συμβάν, πίσω από κάθε έκθεμα ή μνημείο να οφείλεται και η επιτυχία του στην επικοινωνία της επιστήμης του.

Ας μην ξεχνάμε, ότι η πρώτη και αποκλειστική για τους περισσότερους από εμάς επαφή με την αρχαιότητα, λαμβάνει χώρα στο σχολείο, όπου η μελέτη της σπανίως μετουσιώνεται σε πραγματικό ενδιαφέρον. Κάτι μάλλον δε γίνεται σωστά κατά τη σχολική εκμάθηση της αρχαίας ιστορίας, αν ένα εγχείρημα εκλαϊκευμένης αρχαιολογίας, όπως αυτό του archaeostoryteller είναι ικανό να πυροδοτήσει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για τον τομέα στο ευρύ κοινό.

«Το πρόβλημα με την εκμάθηση της αρχαιότητας στα σχολεία είναι ότι κινείται στο δίπολο: Θύμα ή ήρωας.», μας λέει ο ίδιος. «Επίσης, επικεντρώνεται στην πολεμική ιστορία, δεν εμβαθύνει στον άνθρωπο πίσω από τα αρχαία μνημεία, και φυσικά προσπαθεί να εξυπηρετήσει το εθνικό αφήγημα του πόσο σπουδαίοι ήταν οι πρόγονοι. Ο θαυμασμός είναι εύλογος αλλά δεν μπορούμε να αρκούμαστε σε αυτόν, γιατί έτσι το μόνο που πετυχαίνουμε είναι να υποθάλπουμε εθνικισμό. Πρέπει να είμαστε σφαιρικοί και συμπεριληπτικοί.

Η αναφορά του στο ζήτημα του άκριτου θαυμασμού της αρχαιότητας με κάνει να αναρωτηθώ, αν ο τελευταίος αποτελεί σφάλμα, στο οποίο μπορούν να υποπέσουν ακόμη και οι επαγγελματίες του κλάδου.

«Ο βασικότερος κίνδυνος είναι να είναι κανείς προκατειλημμένος και να μην είναι αντικειμενικός. Δεν μπορείς ως ειδικός επιστήμονας να θέλεις μόνο να αποδείξεις την αγάπη σου για την αρχαιότητα. Η δουλειά σου είναι να δεις το παρελθόν σφαιρικά και αντικειμενικά. Και φυσικά να είσαι διατεθειμένος/η να αναθεωρήσεις παλαιότερες πεποιθήσεις εφόσον τα νέα στοιχεία τις ανατρέπουν. Η στείρα αρχαιολατρεία δεν οδηγεί σε καλύτερη κατανόηση.»

Όσοι και όσες γνωρίζουμε ήδη τη δουλειά του, γνωρίζουμε επίσης την αλήθεια που εμπεριέχει η θέση του. Γιατί αυτό που μας έκανε να αγαπήσουμε το εγχείρημα του archaeostoryteller και να τρέχουμε με ανανεωμένο ενδιαφέρον σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία, μουσεία και ξεναγήσεις δεν είναι η αναζήτηση σημείων που μαρτυρούν την ένδοξη αρχαία ιστορία μας, αλλά η ανάγκη μας να συνδεθούμε με αυτήν με έναν νέο, ουσιαστικό τρόπο. Έναν τρόπο που, εστιάζοντας στο ανθρώπινο βίωμα, κάνει το παρελθόν να μοιάζει απροσδόκητα οικείο και μας βοηθά να κατανοήσουμε την αλληλουχία των γεγονότων που οδήγησαν στο δικό μας παρόν.

Εν ολίγοις, θα μπορούσε να πει κανείς ότι ένα από τα πράγματα που ο Θόδωρος Παπακώστας έχει σίγουρα καταφέρει μέσω του archaeostoryteller είναι να αποδομήσει κάθε στερεοτυπικό αφήγημα για τη μελέτη της αρχαιότητας, αποκαλύπτοντας την ψυχοθεραπευτική επίδρασή της σε συλλογικό και ατομικό επίπεδο.

Μήπως τελικά έχει δίκιο; Μήπως η αρχαιολογία είναι όντως η καλύτερη επιστήμη, όπως δηλώνει σε ένα από τα podcast του;

Είναι γιατί νικάει τα κόμπλεξ. Η αρχαιολογία μπορεί να σου δείξει όλο το εύρος και το μεγαλείο της ανθρώπινης ύπαρξης στον πλανήτη, σου διδάσκει την ποικιλία της ανθρωπότητας, νικάει ρατσισμούς, σεξισμούς, ομοφοβίες και κάθε είδους τοξικότητες, δίνει έμπνευση και τροφή για σκέψη, ταξιδεύει το μυαλό και ψυχαγωγεί. Η γνώση του παρελθόντος φωτίζει πιο λαμπρά το μέλλον που θέλουμε να χαράξουμε.

Δε θα μπορούσε να το διατυπώσει καλύτερα και δε θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε περισσότερο.

______________________

Βρείτε τον Αrchaeostoryteller στο Instagram.

Το νέο βιβλίο του Θεόδωρου Παπακώστα με τίτλο «Αρχαιολογία αγάπη μου… έλα πάρε με από δω» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Key Books.