8+1 ταινίες που αποτυπώνουν τη φρίκη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Schindler’s List, 1993
Σκηνοθεσία: Steven Spielberg
Η ταινία των 7 όσκαρ, των 195 λεπτών και των τρομερών συντελεστών (σκηνοθεσία: Stephen Spielberg, φωτογραφία: Janusz Kaminski, μουσική: John Williams), που αφηγείται την ιστορία του Oskar Schindler. Ο Schindler ήταν Γερμανός βιομήχανος και φιλικά προσκείμενος στο ναζιστικό κόμμα πριν την έναρξη του πολέμου. Ζώντας από κοντά τον ζόφο του πολέμου στην Κρακοβία και βλέποντας τα πάνδεινα που είχαν να αντιμετωπίσουν οι Εβραίοι, κάτι άλλαξε μέσα του. Κατέληξε να σώσει περίπου 1200 ζωές, προσλαμβάνοντας Εβραίους στο εργοστάσιό του, εξασφαλίζοντάς τους με αυτόν τον τρόπο «χαρτιά» και ασφάλεια από το Καθεστώς.
Στην ταινία τον Oskar Schindler υποδύεται εξαιρετικά ο Liam Neeson, ενώ συναντάμε ως σαδιστή Amon Goeth τον Ralph Fiennes, σε έναν ρόλο πιο τρομακτικό και πιο μισητό και από αυτόν του Lord Voldemort! Το σενάριο, πέρα από τα πραγματικά γεγονότα, αξιοποίησε και υλικό από το μυθιστόρημα Schindler’s Ark που γράφτηκε το 1982 και επίσης βασίστηκε στην πραγματική ιστορία του Schindler.
Πρόκειται αναμφισβήτητα για μία ταινία-έπος, που όποιος την δει, δε θα την ξεχάσει ποτέ!
The Pianist, 2002
Σκηνοθεσία: Roman Polanski
Ο πιανίστας Wladyslaw Szpilman ήταν Πολωνός εβραϊκής καταγωγής, η ιστορία του οποίου έγινε γνωστή μέσα από την βραβευμένη ταινία The Pianist. Ο Szpilman οδηγήθηκε μαζί με την οικογένειά του στο λεγόμενο «γκέτο της Βαρσοβίας», όπου οι στρατιώτες των ναζί, αφού συγκέντρωσαν όλους τους Εβραίους της περιοχής, έχτισαν έναν τοίχο και τους απομόνωσαν εκεί. Αρκετοί πέθαναν στις άθλιες συνθήκες του γκέτο, ενώ οι υπόλοιποι οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο ίδιος κατάφερε να επιβιώσει του πολέμου μέσα από απίστευτες κακουχίες, όχι όμως και η οικογένειά του.
Η ιστορία του Wladyslaw Szpilman μοιάζει να ακολουθεί παράλληλη πορεία με αυτήν του Roman Polanski, ο οποίος επέζησε του Ολοκαυτώματος, αλλά η μητέρα του δεν τα κατάφερε. Η ταινία σάρωσε τα βραβεία της χρονιάς (Χρυσός Φοίνικας και Όσκαρ Σκηνοθεσίας, Σεναρίου και Α’ Αντρικού Ρόλου). Η ερμηνεία του Adrien Brody είναι σπαρακτική και πρόκειται για ένα από τα πιο δίκαια όσκαρ στην ιστορία του θεσμού.
Music Box, 1989
Σκηνοθεσία: Κώστας Γαβράς
Το Music Box είναι ένα καθηλωτικό δράμα με στοιχεία θρίλερ, που αφηγείται την ιστορία της δικηγόρου Ann Talbot (Jessica Lange) και την προσπάθειά της να υπερασπιστεί τον πατέρα της, ο οποίος κατηγορείται για εγκλήματα πολέμου. Είναι, όμως, αθώος ή ένοχος;
Το σενάριο έχει στοιχεία από την προσωπική ιστορία του σεναριογράφου Joe Eszterhas, ο οποίος έμαθε στην ηλικία των 45 ότι ο πατέρας του είχε ενεργή συμμετοχή στις δραστηριότητες των Ούγγρων ναζιστών και στην αντισημιτική προπαγάνδα. Ο Eszterhas δεν ξαναμίλησε ποτέ στον πατέρα του.
Υπάρχουν πολλά κοινά στοιχεία και με την ιστορία του John Demjanjuk, ο οποίος πέρασε από τέσσερις (!) δίκες για τα εγκλήματα πολέμου που διέπραξε, έχοντας αναγνωριστεί από επιζώντες ως φύλακας και βασανιστής, αλλά λόγω ανεπαρκών αποδεικτικών στοιχείων δεν καταδικάστηκε ποτέ.
Enemy at the Gates, 2001
Σκηνοθεσία: Jean-Jacques Annaud
Ο Vassili Zaitsev ήταν Ρώσος sniper με καθοριστική δράση στη διάρκεια του πολέμου και ειδικά στη μάχη του Στάλινγκραντ, όπου σκότωσε 225 Γερμανούς στρατιώτες και έκτοτε θεωρείται ήρωας πολέμου. Οι εφημερίδες της εποχής έγραφαν για κάθε νέο κατόρθωμα του Zaitsev και με αυτόν τον τρόπο δόθηκε ελπίδα και αναπτερώθηκε το ηθικό του λαού.
Στην ταινία του Jean-Jacques Annaud, εντοπίζουμε σίγουρα και αρκετά στοιχεία μυθοπλ σίας για χάρη της πλοκής, αλλά ο ρυθμός της ταινίας είναι εντυπωσιακός και κρατά το ενδιαφέρον αμείωτο. Οι ερμηνείες είναι πολύ δυνατές από όλο το καστ (Jude Law, Joseph Fiennes, Rachel Weisz, Ed Harris, Bob Hoskins) και το πιο ξεχωριστό στοιχείο είναι το παιχνίδι γάτας-ποντικού που παίζει ο Γερμανός Ταγματάρχης König (Ed Harris) με τον Zaitsev (Jude Law). Δυστυχώς, το πραγματικό love story του Zaitsev με την Tania Chernova (Rachel Weisz) δεν είχε happy end, αφού ο ένας θεωρούσε τον άλλο νεκρό στο τέλος του πολέμου, με την Chernova να διαπιστώνει μόλις το 1969 ότι ο πρώην σύντροφός της ζει, έχοντας πια παντρευτεί κάποια άλλη.
Το Ξυπόλητο Τάγμα, 1953
Σκηνοθεσία: Greg Tallas
Μια ταινία βασισμένη στην πραγματική ιστορία 160 παιδιών, που εκδιώχτηκαν από τo Παπάφειο Ορφανοτροφείo της Θεσσαλονίκης από τα ναζιστικά τάγματα στη διάρκεια της Κατοχής. Η δράση των ορφανών αυτών παιδιών ήταν θρυλική, καθώς αποτέλεσαν μία ηρωική συμμορία, κλέβοντας από τους κατακτητές και από τους μαυραγορίτες και βοηθώντας άλλους ανθρώπους σε ανάγκη. Συνέβαλαν, όμως, και στην Αντίσταση, βοηθώντας στη φυγάδευση αξιωματικών, ώστε να μπορέσουν να ενωθούν με τον συμμαχικό στρατό στη Μέση Ανατολή.
Ο Ελληνοαμερικανός Greg Tallas έχει αποδώσει εξαιρετικά την ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης υπό τον ναζιστικό ζυγό. Η ταινία του αποτελεί ένα ντοκουμέντο της δράσης του «ξυπόλητου τάγματος» και ένα σπουδαίο δείγμα νεορεαλισμού. Αρκεί να πούμε ότι ο Vittorio De Sica, όταν είδε το 1955 το «Ξυπόλητο Τάγμα» στο Φεστιβάλ του Εδιμβούργου, είπε στον Tallas: «Αν είχες γυρίσει αυτή την ταινία προτού γυρίσω εγώ τον «Κλέφτη των Ποδηλάτων »τότε σήμερα θα ήσουν εσύ ο De Sica!»
https://www.youtube.com/watch?v=1sulhjy-RUE
Soldaat van Oranje (Soldier of Orange), 1977
Σκηνοθεσία: Paul Verhoeven
Η ταινία Soldier of Orange εξιστορεί την πορεία μιας παρέας φοιτητών στο Leiden της Ολλανδίας από την αυγή του πολέμου έως και την απελευθέρωση της χώρας. Αποτυπώνει με μαεστρία την πολυπλοκότητα των σχέσεων των νεαρών, που ξεκινούν με κοινά όνειρα και στην πορεία ο καθένας ακολουθεί διαφορετικό δρόμο. Κάποιοι θα εμπλακούν ενεργά στην Αντίσταση, κάποιοι θα κρατήσουν ουδέτερη στάση, κάποιοι θα χαθούν νωρίς και άδικα και κάποιοι θα προδώσουν τα ιδανικά τους και την πατρίδα τους. Πρόκειται, λοιπόν, για μία μικρογραφία της κοινωνίας και για μία πολύ ανθρώπινη προσέγγιση των καταστάσεων και των κινήτρων των ανθρώπων επί γερμανικής κατοχής.
Βασισμένη στο ομότιτλο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Erik Hazelhoff Roelfzema, δεν αποκλίνει πολύ από τα πραγματικά γεγονότα, αποδίδοντας την ατμόσφαιρα της περιόδου δωρικά, χωρίς περιττά στοιχεία. Επιπλέον, ο πρόσφατα εκλιπών Rutger Hauer είναι εκθαμβωτικός και αποτελεί ένα μεγάλο ατού της ταινίας, σε έναν ρόλο πολύ διαφορετικό από αυτόν της ρέπλικας του Blade Runner που τον έκανε παγκοσμίως γνωστό.
The Imitation Game, 2014
Σκηνοθεσία: Morten Tyldum
Ο Alan Turing, τον οποίο υποδύθηκε ο πολύ ταλαντούχος Benedict Cumberbatch, ήταν Άγγλος μαθηματικός, με ιδιαίτερες ικανότητες στην (από)κρυπτογράφηση. Ηγήθηκε της ομάδας που «έσπασε» τον στρατιωτικό κώδικα Enigma των Γερμανών, γεγονός που συνέβαλε καθοριστικά στη λήξη του πολέμου και στο να σωθούν εκατομμύρια ζωές. Όμως, η προσφορά του έμεινε στη σκιά για πολύ καιρό, καθώς το έργο του ήταν σε μεγάλο βαθμό απόρρητο. Αντί να θεωρηθεί ήρωας και να του αποδοθούν οι τιμές που του άρμοζαν, ο Turing καταδικάστηκε το 1952 λόγω της ομοφυλοφιλίας του (που τότε θεωρείτο ποινικό αδίκημα!). Για να αποφύγει τη φυλάκιση, δέχθηκε να υποβληθεί σε «θεραπεία» με ορμόνες για να κατασταλούν οι σεξουαλικές του επιθυμίες.
Δεν πρόκειται για μία ταινία που εντυπωσίασε, αλλά η ιστορία του Alan Turing είναι τόσο θαυμαστή για το έργο του και τόσο εξοργιστική για την κατάληξη που είχε, που την καθιστά μία must-watch ταινία. Βέβαια, αν είσαι fan του διαβάσματος και της έρευνας, τότε σίγουρα θα σου συστήναμε να μελετήσεις τις ιστορικές πηγές!
Το Τελευταίο Σημείωμα, 2017
Σκηνοθεσία: Παντελής Βούλγαρης
Ο Ναπολέων Σουκατζίδης, μαζί με ένα πλήθος άλλων κομμουνιστών, φυλακίστηκαν επί της δικτατορίας Μεταξά και παραδόθηκαν από την ελληνική κυβέρνηση στους Γερμανούς κατακτητές το 1941! Επειδή γνώριζε πολλές γλώσσες, ανέλαβε χρέη διερμηνέα στη φυλακή, προσπαθώντας με κάθε τρόπο να κάνει το καλύτερο δυνατό και να βοηθήσει τους συγκρατούμενούς του. Την Πρωτομαγιά του 1944, σε αντίποινα για τον θάνατο 4 Γερμανών σε ενέδρα του ΕΛΑΣ, οι ναζί αποφάσισαν να εκτελέσουν 200 κρατούμενους. Το όνομα του Σουκατζίδη ήταν στη λίστα των προς εκτέλεση, αλλά ο διοικητής Karl Fischer θέλησε να τον εξαιρέσει. Ο Ναπολέων Σουκατζίδης αρνήθηκε να γλιτώσει ο ίδιος και να πάρει κάποιος άλλος τη θέση του και οδηγήθηκε ηρωικά μαζί με τους υπόλοιπους 199 στο εκτελεστικό απόσπασμα.
Η συγκλονιστική αυτή ιστορία ενέπνευσε τον Παντελή Βούλγαρη και την Ιωάννα Καρυστιάνη και έτσι προέκυψε το ιστορικό δράμα «Το Τελευταίο Σημείωμα». Η σκηνή του χορού των μελλοθάνατων το τελευταίο τους βράδυ στις φυλακές είναι συνταρακτική και βαθιά συναισθηματική. Η ταινία αποτελεί πολύ πιστή μεταφορά των αληθινών γεγονότων, με το σενάριο να κρατά ακέραια σημεία από τα γράμματα του Σουκατζίδη, όπως είναι και το τελευταίο σημείωμα που έγραψε προς τον πατέρα του, λέγοντάς του: «Πατερούλη, πάω για εκτέλεση, να ‘σαι περήφανος για τον μονάκριβο γιο σου. Ν’ αγαπάς και να λατρεύεις την κορούλα σου (εννοώντας την αρραβωνιαστικιά του, Χαρά) και την αδελφούλα μου. Γεια, γεια πατερούλη.»
Ο Ανδρέας Κωνσταντίνου ήταν μοναδικός στον ρόλο του Ναπολέοντα, όπως και όλοι οι ηθοποιοί που συμμετείχαν, και ο Παντελής Βούλγαρης απέδειξε για άλλη μία φορά γιατί θεωρείται ο πιο «ανθρώπινος» Έλληνας σκηνοθέτης.
Plus
Suite Française, 2014
Σκηνοθεσία: Saul Dibb
Η «Γαλλική Σουίτα» δεν βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Δε θα μπορούσε, όμως, να λείπει από αυτό το αφιέρωμα, λόγω της συγκλονιστικής ιστορίας της συγγραφέως του ομότιτλου μυθιστορήματος. Η εβραϊκής καταγωγής Ουκρανή Irène Némirovsky άφησε ανολοκλήρωτο το συγγραφικό της έργο, καθώς συνελλήφθη και οδηγήθηκε στο Άουσβιτς το 1942, όπου και έχασε τη ζωή της. Η κόρη της βρήκε τις σημειώσεις της σχεδόν 56 χρόνια μετά το φριχτό τέλος της μητέρας της, και αρχικά πίστεψε πως ήταν το ημερολόγιό της. Όταν, όμως, διάβασε το περιεχόμενο των σημειώσεων, αντιλήφθηκε ότι επρόκειτο για μία νουβέλλα της μητέρας της και την έδωσε για δημοσίευση.
Η ιστορία της «Γαλλικής Σουίτας» είναι μία ιστορία απαγορευμένου έρωτα ανάμεσα στη Γαλλίδα Lucile (Michelle Williams) και στον Γερμανό στρατιώτη Bruno von Falk (Matthias Schoenaerts). Εξαιρετική στο ρόλο της πεθεράς της Lucile είναι η πάντα αγέρωχη Kristin Scott Thomas, όπως και το πρωταγωνιστικό ζευγάρι, το οποίο έχει και πολύ δυνατή χημεία.
