Bιβλιοπροτάσεις #2: 2+2+1(για αρχάριους, advanced και έμπειρους αναγνώστες)

Με την ελπίδα ότι δεν σας φάνηκαν και τόσο απογοητευτικές οι προτάσεις του προηγούμενου άρθρου, συνεχίζουμε με μια νέα σειρά βιβλιοπροτάσεων. Λοιπόν, αυτή τη φορά σκέφτηκα να το παίξω λίγο διαφορετικά: στο περασμένο άρθρο υποσχέθηκα πιο ‘φρέσκα’ πονήματα (λιγότερο κλασικών συγγραφέων, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό) και σκοπεύω μάλλον να τηρήσω αυτήν την υπόσχεση. Μάλλον! Το σίγουρο είναι πάντως ότι οι προτάσεις που ακολουθούν είναι όλες τους εξαιρετικές και μπορούν να προσφέρουν απολαυστικές ώρες ανάγνωσης. 

______________________

Ασκήσεις ύφους (Raymond Queneau) 

Εντάξει, σίγουρα θα θεωρήσετε ότι σας δουλεύω, καθώς από το πρώτο κιόλας βιβλίο που προτείνω έχω αθετήσει την υπόσχεση μου. Το συγκεκριμένο έργο γράφτηκε το 1947, αλλά διατηρεί μια υπέροχη παιγνιώδη φρεσκάδα, σύστοιχη της πρωτοτυπίας του, που το κάνει ιδιαίτερα διασκεδαστικό και διαχρονικά αγαπητό, ενώ ταυτόχρονα προσκαλεί και τον ίδιο τον αναγνώστη να παίξει με τις λέξεις και τα ‘σχήματα’ λόγου. Ιδρυτής του εργαστηρίου δυνητικής λογοτεχνίας (OuLiPo) που στοχεύει στην υπερέκταση των δυνατοτήτων της λογοτεχνίας και του λόγου εν γένει, ο Queneau προσφέρει ένα απολαυστικό κι ευανάγνωστο έργο που, ενώ στερείται νοήματος, πλοκής και λοιπών άλλων στοιχείων που συγχέονται συχνά με την ‘θεία πληρότητα’ μιας αόριστης αναγνωστικής εμπειρίας, αναδεικνύει μια χρήσιμη ελαφρότητα, τόσο αναγκαία όσο και εγγενή στην πραγματικότητα μας. Εσείς έχετε άραγε αναρωτηθεί με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορείτε να αφηγηθείτε ένα τυπικό στιγμιότυπο της καθημερινότητας σας; Ο κύριος Queneau μας δίνει 99 εναλλακτικές. Πόσες ακόμα υπάρχουν; 

______________________

Τεστ δεξιοτήτων (Alejandro Zambra)

Συνεχίζουμε με ένα βιβλίο πάνω κάτω στο ίδιο στυλ. Ο συγγραφέας συλλαμβάνει και υιοθετεί έναν ιδιαίτερο κανόνα συγγραφής τον οποίο ακολουθεί σ’ όλη την έκταση του έργου. Ο κανόνας είναι ο εξής: η παράθεση γεγονότων από τη ζωή του ήρωα (γεγονότα που γίνονται αφορμή για ηθικούς προβληματισμούς, όπως η ανάγκη να πούμε ψέματα για να επιβεβαιωθούμε στους άλλους, η επιθυμία να δημιουργήσουμε δεσμούς παρά τη δυσπιστία στην αγάπη και στην οικογένεια, η δυσκολία μετακίνησης σ’ ένα ναρκοπέδιο μυστικών, η απελπισμένη πεποίθηση ότι, αντί να μάθουμε να σκεφτόμαστε, εκπαιδευτήκαμε να υπακούμε και να επαναλαμβάνουμε) γίνεται με τη μορφή ερωτήσεων κυρίως πολλαπλής επιλογής. Ποια είναι λοιπόν η αναγνωστική εμπειρία στην οποία μας εισάγει ο συγγραφέας, ακολουθώντας έναν αρκετά χαριτωμένο και παιγνιώδη τρόπο (σχεδόν ευθυγραμμισμένο με τους σκοπούς του προαναφερθέντος κινήματος OuLiPo) για να στοιχειοθετήσει τις σκέψεις του, αλλά και να σατιρίσει υπόρρητα τους τρόπους διαπίστωσης του αν μια συγκεκριμένη περιοχή γνώσης κατέχεται; 

Α)Καλείται ο αναγνώστης να απαντήσει; 

Β)Βλέπει μήπως τον εαυτό του κι αναμοχλεύει εκ νέου δικούς του προβληματισμούς; 

Γ)Απλά μένει ενεός απέναντι στην ορμητικότητα αυτών των ερωτήσεων που πολλές φορές δεν έχουν μία, προφανή κι εύκολη απάντηση;

Παρακαλείσθε να απαντήσετε μετά την ανάγνωση. Απαγορεύονται οι αντιγραφές και λοιπές πρακτικές που στερούνται της δέουσας σοβαρότητας, όπως αυτή μας υποδεικνύεται από το κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι. Οι απαντήσεις θα αξιολογηθούν κατά το δοκούν. Καλή επιτυχία! 

______________________

Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι (Vuong Ocean) 

Παραδόξως έχω γίνει δέκτης αμφιλεγόμενων απόψεων σχετικά με το συγκεκριμένο βιβλίο που ομολογώ ότι με κέρδισε από τις πρώτες κιόλας σελίδες του, χάρη στο σαρωτικό και ιδιαίτερο τρόπο γραφής του συγγραφέα. Στο χαρακτηρισμό ‘σαρωτικό’ μάλλον συμβάλλει η ιδιαίτερη συναισθηματική φόρτιση του κειμένου, καθώς πρόκειται στο σύνολο του για ένα γράμμα του συγγραφέα στην αναλφάβητη μητέρα του, στο οποίο αποκαλύπτει τόσο την ιστορία της οικογένειας του (σημειωτέον, Αμερικάνοι βιετναμέζικης καταγωγής που φέρουν τα τραύματα του πολέμου του Βιετνάμ και της μετανάστευσης τους στην Αμερική) όσο και αθέατες πτυχές της προσωπικής του ζωής. Ο συγγραφέας, με αξιοσημείωτα ποιητικό τρόπο, μεταφέρει στον αναγνώστη ακέραιο τον τραυματισμένο ψυχισμό του και την πάλη του με την αγαπημένη, όσο και βίαιη, μητέρα του, σε ένα κείμενο που θα παραλλήλιζε κανείς με το Γράμμα στον Πατέρα του Kafka, μόνο όμως όσον αφορά την ανάγκη για εξομολόγηση και κατάθεση ψυχής κι όχι όσον αφορά την βίαιη συνύπαρξη με τον γονέα και μάχη να υπερβείς τις πληγές που (θέλοντας και μη, μη και θέλοντας) δημιουργεί. Ένα κείμενο βαθιά συναισθηματικό, ενδιαφέρον στο βαθμό που ο συγγραφέας επιτρέπει να διαφανεί η ζωή του μέσα από εξομολογήσεις συγκλονιστικών και μη γεγονότων (και κυρίως βιωμάτων), το οποίο αφήνει στον αναγνώστη μία αίσθηση γλυκιά μελαγχολική και μελαγχολικά αισιόδοξη. 

*Παρεμπιπτόντως, το θεωρώ ένα από τα πιο καλογραμμένα και αισιόδοξα (από λογοτεχνικής άποψης – ωρέ που πάει η λογοτεχνία κτλ) σύγχρονα πονήματα, κυρίως λόγω της δυναμικότητας της γραφής του. Κι επιτέλους, μια πολλαχώς μειονοτική φωνή που… έχει δική της φωνή. 

______________________

Πριν κρυώσει ο καφές (Toshikazu Kawaguchi)

Έχουμε μια ιδιαίτερη αγάπη προς την ανατολική λογοτεχνία, τι να κάνουμε. Για όσους είναι λάτρεις των anime (μιας ξεχωριστής έκφρασης της τέχνης των κινουμένων σχεδίων που εντοπίζεται κυρίως στην Ιαπωνία), η ιστορία ή συρραφή ιστοριών στην πραγματικότητα που παραθέτει ο συγγραφέας θα φανεί οικεία, γνώριμη, καθώς ακολουθεί ένα ύφος αφήγησης λίγο πολύ συγγενές με αυτό που εντοπίζεται στα anime. Τα πάντα ξεκινούν από μία κεντρική ιδέα: το σκηνικό στήνεται κι είναι μία μικρή καφετέρια στην καρδιά της πόλης. Τι ιδιαίτερο έχει αυτή η καφετέρια; Προσφέρει στους πελάτες της την ευκαιρία να ταξιδέψουν για λίγο πίσω στο χρόνο, με τον περιορισμό να έχουν επιστρέψει μέχρι να κρυώσει ο καφές τους. Οι περιορισμοί δεν τελειώνουν εδώ: οι πελάτες δεν θα πρέπει να εγκαταλείψουν τη θέση τους κι επίσης να μην φύγουν από την καφετέρια… επομένως ο τόπος του σύντομου ταξιδιού τους είναι ακριβώς αυτή η 100ετής καφετέρια, στην οποία αναβιώνουν συναντήσεις με αγαπημένα (ή μη) πρόσωπα και ξεκλειδώνουν αναμνήσεις οι οποίες χαράχτηκαν βαθιά στο νου και την καρδιά τους. Ένα πολύ χαριτωμένο ανάγνωσμα το οποίο θα πρότεινα σε advanced αναγνώστες μόνο και μόνο λόγω της ιδιαιτερότητας της πλοκής του κι όχι τόσο λόγω της γραφής, η οποία μάλλον θα χαρακτηριζόταν αρκετά τυπική (χωρίς να στερείται επιδεξιότητας).  

______________________

2666 (Roberto Bolaño) 

Επειδή πολύ ανάλαφρα το πήγαμε αυτή τη φορά, για να σοβαρευτούμε λιγάκι! 2666, ίσως το καλύτερο έργο του εν λόγω χιλιανού συγγραφέα, ένα πραγματικό έπος ή οδύσσεια τοπο(χρονο)θετημένη στον πολυτάραχο κόσμο μετά τον 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο και ταυτόχρονα ένας γρίφος, καθώς καθ’ όλη την έκταση του κειμένου ο αναγνώστης αναρωτιέται για το τι ακολουθεί ή τι μπορεί να σημαίνει ο τίτλος, κάτι το οποίο δεν θα μάθει ίσως ποτέ. Πρόκειται εν μέρει για αναγνωστικό άθλο (οι 1.168 σελίδες του αποτελούν μια μικρή ένδειξη επ’ αυτού), που όμως δικαιώνει στο τέλος όποιον-α το επιλέξει, καθώς ανοίγει ένα σύμπαν στο οποίο αναγκαστικά (αβίαστα) βυθίζεσαι, συμπορευόμενος-η με τη ροή των γεγονότων που λαμβάνουν χώρα σε διάφορες περιοχές του κόσμου κι κάπως περίεργα συνδέονται με έναν άνθρωπο: τον μεγάλο Γερμανό συγγραφέα (ψευδ)ονόματι Αρτσιμπόλντι. Το ενδιαφέρον των διαφόρων πρωταγωνιστών – μαρτύρων κάπως περιστρέφεται γύρω από τη ζωή και τα πεπραγμένα του εν λόγω συγγραφέα, αλλά ταυτόχρονα και όχι. Προτείνω το επιβλητικό, ενθουσιαστικό αυτό έργο ακριβώς λόγω του ρίσκου που παίρνει ο συγγραφέας να γράψει κάτι τόσο εκτενές, μια σειρά από ιστορίες που συνδέονται ανεπαίσθητα μεταξύ τους (στο ανωτέρω σημείο τομής) δοσμένες με διαφορετικό τρόπο κάθε φορά, ακολουθώντας πιθανόν το συγγραφικό του ένστικτο ή την εκάστοτε ανάγκη του, καθώς και γιατί παραμένει ένα έργο που μοιάζει ημιτελές (ίσως πολλοί να το βρουν αυτό το στοιχείο ενοχλητικό), κάτι που ενδεχομένως να μπορούσε να εννοηθεί ως ακόμα μία δήλωση επί της έλλειψης νοήματος της ύπαρξης, στην οποία εν-τοπίζονται όλες οι καταστάσεις (πόλεμος, φόνος, έρωτας, στοργή, απώλεια), οδηγώντας εν τέλει απλά σε μια (ανάγκη για) αφήγημα – τόσο ανθρώπινο (πολύ ανθρώπινο), όσο και κενό τέλους. Περιττό όμως; Αμφιβάλλω. 

Ελπίζω να επιλέξετε κάποιο από τα παραπάνω βιβλία, όποιο σας φάνηκε πιο ενδιαφέρον! Ραντεβού τον επόμενο μήνα, για τον οποίο θα υποσχεθώ Έλληνες συγγραφείς (μην μου περιμένετε αηδιούλες, νομίζω αρχίζουμε να καταλαβαινόμαστε σιγά σιγά), ίσως και ποίηση, εφόσον θα είμαστε στην καρδιά του καλοκαιριού και θα είμαστε τσαχπίνηδες, ερωτιάρηδες και στοχαστικοί! 

______________________