Bιβλιοπροτάσεις #10: 2+2+1(για αρχάριους, advanced και έμπειρους αναγνώστες)

Καλωσορίζουμε την γελαστή άνοιξη που καταφέρνει κάπως να μας αποσπάσει από όλη την τοξικότητα αυτής της βαθιά πικρής, ανεπίδεκτης κατάστασης που ζούμε ως χώρα εδώ και περίπου 200 χρόνια. Επιμένουμε κλασικά, παραμένοντας στο πρώτο μισό του 20 ου αιώνα, το τόσο πυκνό ιστορικά, αλλά και δημιουργικά.

______________________

Θαυμαστός καινούριος κόσμος (Aldous Huxley)

Ο Θαυμαστός Καινούριος Κόσμος (1932) γράφτηκε σε μια περίοδο έντονων κοινωνικών και τεχνολογικών αλλαγών, στον απόηχο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, της Μεγάλης Ύφεσης και της ανόδου των ολοκληρωτικών καθεστώτων. Ο Χάξλεϊ, επηρεασμένος από την ταχεία εκβιομηχάνιση, την πρόοδο στη γενετική και τις θεωρίες του Χένρι Φορντ για τη μαζική παραγωγή, φαντάστηκε ένα δυστοπικό μέλλον όπου η σταθερότητα επιτυγχάνεται μέσω του γενετικού ελέγχου, της καταστολής των συναισθημάτων και του απόλυτου καταναλωτισμού. Οι άνθρωποι γεννιούνται σε εργοστάσια, κατηγοριοποιούνται σε κάστες και διατηρούνται “ευτυχισμένοι” μέσω του ναρκωτικού σόμα και της προπαγάνδας. Ο Τζον, ο “Άγριος”, που έχει μεγαλώσει έξω από αυτήν την κοινωνία, έρχεται αντιμέτωπος με τον ψυχρό, μηχανικό κόσμο της “ευτυχίας χωρίς ελευθερία”, θέτοντας ερωτήματα για την ατομικότητα, την τέχνη και την πραγματική ανθρώπινη ευτυχία. Πρόκειται για ένα από τα πρώτα δείγματα της δυστοπικής μυθιστοριογραφίας και σίγουρα ένα από τα πιο γνωστά χάρη τόσο στην υπόθεση όσο και στην ιδιαίτερη γραφή του Huxley, ο οποίος χάρισε μια πληθώρα ιδιαίτερων έργων, όχι πάντα εύστοχων ή χαρακτηριστικών για την πνευματική τους διαύγεια κατά την άποψη μου.

______________________

Για ποιον χτυπά η καμπάνα (Ernest Hemingway)

Ίσως από τις πιο ζεστές αναγνωστικές μου εμπειρίες. Ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα του Ernest Hemingway, εμπνευσμένο από την προσωπική του εμπειρία ως πολεμικός ανταποκριτής στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο (1936-1939). Ο ήρωας, Ρόμπερτ Τζόρνταν, ένας Αμερικανός καθηγητής που πολεμά ως εθελοντής στις Διεθνείς Ταξιαρχίες στο πλευρό των Δημοκρατικών, αναλαμβάνει να ανατινάξει μια γέφυρα για να καθυστερήσει την προέλαση των Εθνικιστών του Φράνκο. Κατά τη διάρκεια της αποστολής του, έρχεται σε επαφή με μια ομάδα ανταρτών και ερωτεύεται τη Μαρία, μια γυναίκα που έχει επιζήσει από τη βαρβαρότητα του πολέμου. Το βιβλίο είναι μια βαθιά εξερεύνηση της θυσίας, της συντροφικότητας και της ματαιότητας του πολέμου, ενώ ο Χέμινγουεϊ καταγράφει ρεαλιστικά τη σκληρότητα των συγκρούσεων και την ιδεολογική πάλη της εποχής. Ο τίτλος προέρχεται από ένα ποίημα του John Donne (1572 – 1631), το “κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί”, το οποίο υπογραμμίζει τη συλλογική φύση της ανθρώπινης ύπαρξης, τη σημασία του κάθε θανάτου στο κοινωνικό σύνολο. Το έργο έχει επηρεάσει βαθιά την αντιπολεμική λογοτεχνία και θεωρείται από τα κορυφαία του Χέμινγουεϊ. Ιδιαίτερα επίκαιρο ανάγνωσμα, αν αναλογιστεί κανείς τις αναλογίες που υφίστανται μεταξύ του Ισπανικού Εμφυλίου και της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.

______________________

Μεταμόρφωση (Franz Kafka)

Επιτέλους, έφτασε η ώρα να προτείνω ένα βιβλίο από τον πολύ αγαπημένο (μου και πολλών άλλων) συγγραφέα Franz Kafka, ενός ανθρώπου που έμελλε να αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα με τα έργα του δυστυχώς μετά το θάνατο του. Η Μεταμόρφωση (1915) είναι ένα από τα πιο εμβληματικά έργα του Kafka, αλλά και της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η ιστορία ακολουθεί τον Γκρέγκορ Σάμσα, έναν νεαρό εμπορικό αντιπρόσωπο που ξυπνά ένα πρωί και ανακαλύπτει ότι έχει μεταμορφωθεί σε ένα τεράστιο έντομο. Ανίκανος να συνεχίσει τη δουλειά του και να στηρίξει οικονομικά την οικογένειά του, αντιμετωπίζεται αρχικά με φρίκη, στη συνέχεια με ανοχή και τελικά με αδιαφορία από τους δικούς του. Καθώς ο Γκρέγκορ σταδιακά απομονώνεται, η οικογένειά του προσαρμόζεται στη νέα κατάσταση και αρχίζει να ευημερεί χωρίς αυτόν, οδηγώντας τον τελικά σε ένα τραγικό τέλος. Το έργο είναι γεμάτο συμβολισμό και έχει ερμηνευτεί με πολλούς τρόπους, ως αλληγορία για την αποξένωση, τη γραφειοκρατία, την ενοχή, την οικογενειακή πίεση και την υπαρξιακή αγωνία. Ο Kafka, επηρεασμένος από τον μοντερνισμό και τον υπαρξισμό, δημιουργεί έναν εφιαλτικό κόσμο όπου το παράλογο γίνεται αποδεκτό ως φυσιολογικό. Η Μεταμόρφωση παραμένει ένα αριστούργημα της λογοτεχνίας, αναδεικνύοντας τη βαθιά ανθρώπινη αίσθηση του εγκλωβισμού και της απομόνωσης. Υποσημείωση για όσους διστάζουν να εισαχθούν στο δύσβατο κόσμο του Kafka: παρακαλώ, μη. Μόνο κερδισμένος μπορεί να βγει κανείς αλληλεπιδρώντας με μερικά από τα σπουδαία έργα του αγαπημένου αυτού συγγραφέα. Ανεπιφύλακτα θα πρότεινα επίσης την ανάγνωση της Δίκης, του Πύργου ή των Γραμμάτων στον Πατέρα, το αφήνω για μελλοντική σειρά βιβλιοπροτάσεων. 

______________________

Τα κύματα (Virginia Woolf)

Επίσης επιτέλους! Ομολογώ ότι άργησα να έρθω σε επαφή με το έργο της Woolf, το οποίο είναι συγκλονιστικό κυρίως για το γεγονός ότι πρόκειται για εξαιρετικά πρωτότυπα λογοτεχνικά κείμενα προερχόμενα από μία γυναίκα της εποχής, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό (και ξέρουμε καλά τι σημαίνει). Το πλαίσιο λοιπόν στο οποίο δρα και παράγει η Woolf καθιστά τα κείμενα της ακόμα πιο αξιοθαύμαστα, ακόμα πιο ελκυστικά, ακόμα πιο αγαπημένα. Τα Κύματα (1931) συγκεκριμένα είναι ένα από τα πιο πειραματικά και ποιητικά έργα της, γραμμένο σε μια μορφή που συνδυάζει μυθιστόρημα και ποίηση. Το βιβλίο ακολουθεί τη ζωή έξι χαρακτήρων μέσα από εσωτερικούς μονολόγους που αποτυπώνουν τις σκέψεις, τις αναμνήσεις και τα συναισθήματά τους από την παιδική ηλικία μέχρι την ενηλικίωση. Ο έβδομος χαρακτήρας, ο Πέρσιβαλ, λειτουργεί ως κεντρικό σύμβολο της φιλίας και της απώλειας. Η αφήγηση είναι ρευστή, χωρίς παραδοσιακή πλοκή, και μοιάζει με ένα λυρικό ρεύμα συνείδησης, αποτυπώνοντας τις αλλαγές του χρόνου και την εσωτερική ζωή των χαρακτήρων, ενώ παράλληλα διακόπτεται από σύντομα αφηγηματικά μέρη που περιγράφουν την πορεία της ημέρας από την ανατολή ως τη δύση του ήλιου – μια μεταφορά για τον κύκλο της ζωής. Το έργο γράφτηκε σε μια περίοδο προσωπικών αναζητήσεων της Woolf και θεωρείται το αποκορύφωμα του αφηγηματικού της πειραματισμού, διερευνώντας θέματα ταυτότητας, μοναξιάς, φιλίας και παροδικότητας της ανθρώπινης ύπαρξης, με μορφή που αντικατοπτρίζει τη μουσικότητα και τον ρυθμό της ζωής. Το μυθιστόρημα παραμένει ένα από τα πιο απαιτητικά αλλά και πιο συναρπαστικά έργα του μοντερνισμού.

______________________

Καθώς ψυχορραγώ (William Faulkner)

Είναι η πρώτη φορά στα δέκα άρθρα με βιβλιοπροτάσεις που έχω συντάξει – ίσως και η δεύτερη – που κατατάσσω στην πέμπτη θέση ένα βιβλίο (και έναν συγγραφέα) για το οποίο έχω ανάμικτα συναισθήματα. Ακόμα και τώρα δεν μπορώ ακριβώς να καταλάβω το εύρος της επιρροής που είχε ο συγκεκριμένος συγγραφέας, ίσως επειδή προσωπικά δεν μπόρεσα να παρασυρθώ από το ομολογουμένως ιδιαίτερο ύφος του, αλλά και από το χωροχρονικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσει την πλοκή του. Το βιβλίο που προτείνω (1930) είναι ένα από τα πιο σημαντικά έργα του Γουίλιαμ Φώκνερ και αποτελεί μια από τις κορυφαίες νουβέλες του Αμερικανικού Νότου. Το μυθιστόρημα ακολουθεί την ιστορία μιας οικογένειας, καθώς προσπαθεί να μεταφέρει τη σορό της μητέρας στο σημείο που εκείνη επιθυμούσε να ταφεί. Η ιστορία ξετυλίγεται μέσα από τα μάτια έξι διαφορετικών χαρακτήρων, ο καθένας από τους οποίους αναλαμβάνει να διηγηθεί τη δική του εκδοχή των γεγονότων μέσω εσωτερικών μονολόγων, καταναγκαστικών σκέψεων και αναμνήσεων. Η αφήγηση σπάει την παραδοσιακή γραμμικότητα του χρόνου και εισάγει τη σύγχυση, την τρέλα, και την απελπισία των ανθρώπων που προσπαθούν να βρουν κάποιο νόημα στη ζωή τους ή να επιβιώσουν από τις τραγικές τους εμπειρίες. Το έργο εξετάζει τον πόνο, την απώλεια, την αγάπη, και την παράνοια, και παραμένει μια από τις πιο ισχυρές εξερευνήσεις της ανθρώπινης ψυχής στη λογοτεχνία. Πρόκειται σίγουρα για ένα έργο αξιόλογο και άξιο προσοχής, δεδομένης της πρωτοτυπίας (για την εποχή) των τεχνικών και της αριστοτεχνικής γλώσσας που χρησιμοποιείται, η οποία όμως δεν παύει να φέρει όλη την στεγνή και στυγνή (κατά τη γνώμη μου) κληρονομιά της αμερικάνικης μυθιστοριογραφίας.

Αυτά από εμένα, εύχομαι να έχουμε μια όμορφη άνοιξη, έμπνευση για όλα τα όμορφα που αξίζει να διεκδικήσουμε και να κατακτήσουμε στις ζωές μας. 

______________________