Οι φωτογράφοι που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τα ζώα.
Άγριος και βροντερός, ο γιγάντιος γορίλλας των ταινιών του Κινγκ Κονγκ είναι ένα τρομακτικό τέρας που πρέπει να καθησυχηθεί με μια ανθρώπινη θυσία. Πέρα από το μέγεθος, είναι μια παράξενη απεικόνιση ενός ζώου που, όπως γνωρίζει όποιος βρίσκεται κοντά σε έναν γορίλλα, αποπνέει μια αίσθηση γαλήνης και ευγένειας.
Το σινεμά και η λογοτεχνία ασκούν ισχυρή επιρροή στο πώς σκέφτονται οι άνθρωποι τα ζώα, με φανταστικές εκδόσεις που συχνά απέχουν πολύ από την πραγματικότητα. Οι καρχαρίες δεν είναι εκδικητικοί δολοφόνοι. Τα φίδια δεν είναι «κακά». Και η πλειοψηφία των panda, ανεξάρτητα από το τι λένε οι ταινίες, δεν είναι αφεντικά του Kung Fu. «Έχουμε μετατρέψει τα pandas σε ανόητους, καρτούν χαρακτήρες», λέει η National Geographic φωτορεπόρτερ Ami Vitale, η οποία φωτογραφίζει τις αρκούδες πάνω από τρία χρόνια στην επαρχία Sichuan της Κίνας. «Έχουμε συνηθίσει να τα βλέπουμε ως χνουδωτά παιχνίδια ή πρωταγωνιστές σε βιβλία ιστορίας, αλλά δεν είναι στην πραγματικότητα έτσι. Είναι πλάσματα πολύ αόριστα, ήσυχα και μοναχικά.»
Η απώλεια άγριων οικοτόπων σε όλο τον κόσμο, η λαθροθηρία και το εξωτικό εμπόριο κατοικίδιων ζώων οδηγούν πολλά είδη προς εξαφάνιση. Τα ζώα απειλούνται από τους ανθρώπους, αντί να αποτελούν απειλή για τους ανθρώπους. Πολύ πριν τα Pangolins βρεθούν στις ειδήσεις ως πιθανή πηγή του κορωνοϊού στις αγορές άγριας ζωής του Γουχάν, ο φωτορεπόρτερ Μπρεντ Στίρτον βοήθησε να ‘ρθει αυτό το όχι και τόσο γνωστό ζώο στην παγκόσμια προσοχή ως το πιο διακινούμενο θηλαστικό στον κόσμο. Η σειρά Pangolins in Crisis κέρδισε πρόσφατα το πρώτο βραβείο στην κατηγορία Natural World & Wildlife των Sony World Photography Awards.
Η φωτογραφία είναι ένας από τους τρόπους που μπορούμε να δούμε την πραγματική, περίπλοκη και συχνά απίστευτη συμπεριφορά και χαρακτηριστικά ζώων. Εδώ μπορούμε επίσης να καταλάβουμε τη ζημιά που προκαλούμε στον φυσικό κόσμο. Η φωτογραφία του Vitale από τον τελευταίο αρσενικό Βόρειο Λευκό Ρινόκερο στο Σουδάν είναι μια από τις καθοριστικές εικόνες της τελευταίας δεκαετίας. «Ξύπνησε τους ανθρώπους», εξηγεί ο Vitale. «Συνειδητοποιείς ότι δεν είναι απλώς ο θάνατος αυτού του αρχαίου, ευγενικού πλάσματος. Αυτή η στιγμή με ένα μόνο ζώο είναι συμβολική του τι κάνουμε σε αυτόν τον πλανήτη και κάθε ζωντανό πλάσμα σε αυτόν, συμπεριλαμβανομένης της ανθρωπότητας.»
Κάθε μέρα, βομβαρδιζόμαστε με εικόνες, από βασικές διαφημίσεις μέχρι δημοσιεύσεις στο Instagram. Μια ισχυρή φωτογραφία όμως μπορεί ακόμα να κάνει τη διαφορά. «Είναι υπέροχο να βλέπεις μια όμορφη εικόνα, αλλά πρέπει να έχει νόημα», προσθέτει ο Vitale. «Θέλω οι άνθρωποι να δουν μια φωτογραφία και να αισθάνονται ενσυναίσθηση και κατανόηση. Η φωτογραφία είναι η μεγαλύτερη επικοινωνία. Υπερβαίνει τη χώρα, τον πολιτισμό, τη θρησκεία, το υπόβαθρο και τη γλώσσα.»
Η συχνά ζοφερή φωτογραφική δουλειά του Nick Brandt αλλάζει επίσης πώς βλέπουν οι άνθρωποι τον φυσικό κόσμο. Το τελευταίο μεγάλης κλίμακας έργο του, “This Empty World”, έδειξε άγρια ζώα (συμπεριλαμβανομένων ελεφάντων, υάινων και ρινόκερων) σε έντονα ανθρώπινα περιβάλλοντα. Κάθε εικόνα δημιουργήθηκε από δύο στιγμές που τραβήχτηκαν σε μερικές εβδομάδες εκτός της νότιας Κένυας. Αρχικά, κατασκευάστηκε ένα μερικό σετ, με κάμερες τοποθετημένες για να αποθανατίζουν όσα ζώα μπαίναν στο πλαίσιο. Στη συνέχεια, με κάθε κάμερα σταθερή στην ίδια θέση, κατασκευάστηκαν μεγαλύτερα σετ από σκηνές με στάσεις λεωφορείων, εργοταξίων, πρατηρίων καυσίμων. «Προφανώς δεν είναι η πραγματική ζωή, αλλά είναι συμβολισμός του τι συμβαίνει, το οποίο είναι ‘πρόοδος’ που εισβάλλει γρήγορα σε ό, τι απομένει από το φυσικό περιβάλλον,» λέει ο Brandt, ο οποίος είναι επίσης συνιδρυτής του Big Life Foundation, μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης για την άγρια ζωή. «Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει σήμερα ο φυσικός κόσμος στην Αφρική είναι η εξαφάνιση των οικοτόπων της άγριας ζωής».
Αν και η προσέγγισή του είναι πολύ διαφορετική, ο Brandt ελπίζει επίσης ότι η δουλειά του περνά από την ακαταστασία της σύγχρονης εποχής. «Ποτέ δεν ξέρω πόσο μεγάλη διαφορά κάνει η φωτογραφία μου», λέει. «Απλά οργώνεις και ελπίζεις να κάνεις λίγη διαφορά. Το “This Empty World” χρωματίζει μια πολύ σκοτεινή όραση. Αλλά δεν θα το έκανα αν δεν πίστευα ότι υπήρχε ελπίδα.»
Η φωτογραφία παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του πως αισθάνονται οι άνθρωποι για τα ζώα με τα οποία μοιραζόμαστε τον πλανήτη. «Πιστεύω ακράδαντα στη δύναμη των όμορφων εικόνων να φτάνουν στις καρδιές των ανθρώπων», λέει η Daisy Gilardini, της οποίας το έργο επικεντρώνεται σε πολικές αρκούδες, πιγκουίνους και άλλα άγρια ζώα στις πολικές περιοχές. «Η επιστήμη μπορεί να παρέχει δεδομένα και να προτείνει λύσεις. Αν θέλετε, η επιστήμη είναι ο “εγκέφαλος”, ενώ η φωτογραφία είναι η “καρδιά”. Μόνο με την επιστήμη με τη φωτογραφία μπορούμε να κινηθούμε τους ανθρώπους στη δράση.»
Πολλοί φωτογράφοι της άγριας ζωής, όπως η Gilardini, η Marina Cano, ο Marsel van Oosten ή ο Thomas D Mangelsen, δημιουργούν εικόνες που συχνά αποκαλύπτουν τις «ανθρώπινες» ιδιότητες των ζώων: οικογενειακούς δεσμούς, παιχνιδιάρικο, χιούμορ ή στιγμές τρυφερότητας. «Με τους γορίλες να μοιράζονται το 98,4% του γενετικού μας υλικού, είναι περισσότερο μια περίπτωση φωτογράφησης “κάποιου” παρά “κάτι”», είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Nelis Wolmarans περιγράφει το έργο του με τους μεγάλους πιθήκους.
Ενώ μερικοί διαφωνούν εναντίον των ανθρωποποιημένων ζώων, άλλοι το βλέπουν ως αποτελεσματικό τρόπο για να ωθήσουν τους ανθρώπους να νοιαστούν περισσότερο. «Ένα από αυτά που με ενοχλούν είναι οι επιστήμονες που λένε “Μην πρωσοποποιείτε τα ζώα”», λέει ο φωτογράφος της National Geographic Steve Winter. «Και απαντώ “Do”. Όσο πιο κοντά είμαστε στα ζώα, τόσο περισσότερο καταλαβαίνουμε ότι έχουν προσωπικότητες, συναισθήματα.»
Η φωτογραφία μπορεί να δείξει στους ανθρώπους τι διακυβεύεται. Αυτό που μπορεί να χάσουμε. «Θέλω οι άνθρωποι να βλέπουν τα ζώα με τον πιο λαμπρό τρόπο», λέει ο Clement Kiragu. «Ελπίζω ότι δείχνοντας στους ανθρώπους την ομορφιά του φυσικού κόσμου, μπορεί να αλλάξει την αντίληψη των ανθρώπων και να αρχίσει να πείθει μερικούς ανθρώπους ότι “Ξέρεις τι; Αυτά τα πλάσματα αξίζουν να σωθούν. Αυτά είναι τα πλάσματα με τα οποία μοιραζόμαστε τον πλανήτη και αξίζουν να είναι εδώ όσο κι εμείς”.»
Ωστόσο, οι άνθρωποι πρέπει επίσης να καταλάβουν τις σκληρές πραγματικότητες. Οι φωτογραφίες βοηθούν στη μετάδοση επειγόντων μηνυμάτων. «Ο κόσμος κινείται με τόσο γρήγορο ρυθμό τώρα που χρειαζόμαστε την δυναμική φωτογραφία για να μας σταματήσει στην πορεία μας», λέει ο Jamie Joseph, ιδρυτής του Saving The Wild, που εργάζεται για την εξάλειψη των συνδικαλιστικών ρινόκερων. «Είμαι συγγραφέας και ακτιβιστής άγριας ζωής. Αν θέλω πραγματικά να ακούσω διαδικτυακά, οδηγώ με μια συναισθηματική εικόνα… Η οπτική αφήγηση είναι η διαφορά μεταξύ της ακρόασης ή της ξεχασμού.»
Περισσότερα από ένα εκατομμύριο είδη ζώων, εντόμων και φυτών κινδυνεύουν να εξαφανιστούν, πολλά μέσα στις επόμενες δεκαετίες, σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN). Ο κρίση της άγριας ζωής οδηγεί σε σκοτεινότερα φωτογραφικά έργα, όπως του Brandt, της Britta Jaschinski, συνιδρύτριας των φωτογράφων ενάντια στο έγκλημα άγριας ζωής, και το έργο του φωτογράφου συντήρησης Paul Hilton για πιεστικά ζητήματα, από το εμπόριο καρχαριών έως την καταστροφή για το φοινικέλαιου.
Οι φωτογραφίες του Stirton από την πρώτη γραμμή περιλαμβάνουν ένα σφαγμένο ρινόκερο στη Νότια Αφρική, το οποίο κέρδισε τον διαγωνισμό Wildlife Photographer of the Year 2017 και έναν γορίλλα που σκοτώθηκε από παραστρατιωτικούς στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. «Είμαι πολύ επηρεασμένος από τον James Nachtwey, τον οποίο θεωρώ ως νονό του φωτορεπορτάζ», εξηγεί ο Stirton. «Καταφέρνει να προσεγγίσει φρικτές σκηνές και να τις φωτογραφίσει με σύνθετο τρόπο. Πάντα ψάχνω να φτιάξω εικόνες που έχουν τόσο αισθητική όσο και ποιότητα που θα σε συγκινήσει.»
Η σειρά “Pirolins in Crisis” του Stirton εστιάζει σε λιγότερο γνωστά ζώα. «Τα μικρότερα είδη εξαφανίζονται με απίστευτο ρυθμό», λέει, «επειδή δεν τους δίνουμε μεγάλη προσοχή και επειδή πολλοί άνθρωποι δεν το έχουν ακούσει πραγματικά».
Αυτό αρχίζει να αλλάζει, καθώς οι φωτογράφοι συντήρησης εργάζονται για να διευρύνουν τα είδη που θεωρούνται «άξια» προσοχής. Συχνά άγνωστα είδη ή εικόνες που ανοίγουν «μυστικές ζωές» συλλαμβάνονται με κάμερες ελέγχου, κάμερες τηλεχειριστηρίου και άλλες τεχνολογίες. «Ως άνθρωποι, έχουμε συχνά προκατάληψη προς τα φτερά και τη γούνα», λέει ο Christian Ziegler, ένας φωτογράφος με ενδιαφέρον την τροπική οικολογία. «Μου αρέσει επίσης να κάνω ιστορίες για φυτά και ασπόνδυλα. Ενδιαφέρομαι περισσότερο για λιγότερο γνωστά είδη, σπάνια είδη που απειλούνται. Θέλω να επισημάνω τις ζωές και τις συνήθειες αυτών των ειδών, τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους, πώς μεγαλώνουν τους απογόνους…. Γι ‘αυτό τραβάω φωτογραφίες: για να δημιουργήσω ιστορίες που ελπίζουμε να έχουν αντίκτυπο. Πολλά είδη που αγνοούνται, γνωστά ή όχι, έχουν συναρπαστικές ιστορίες. Από λιοντάρια και γορίλες, μέχρι βατράχια και σαύρες, έως κυλίνδρους και μελισσοφάγους. Η φωτογράφηση εκείνων των ζώων που δεν προβάλλονται συχνά σε ημερολόγια ή σε αφίσες μπορεί να σας υπενθυμίσει ότι κάθε είδος, από τους εμβληματικούς πρεσβευτές έως «ανύπαρκτους ήρωες», είναι πολύτιμο για να το χάσουμε.»
Φωτογραφία Εξωφύλλου: “Joseph Wachira saying goodbye to Sudan, the last male Northern White Rhino” (Credit: Ami Vitale)
Πηγή: https://www.bbc.com/
