Κριτική βιβλίου «μπλε μαγΝήτες: μερικά χιλιόπνοα μακριά από την οικειότητα»

Ο τίτλος ή ορισμός του κειμένου που ακολουθεί ως κριτική είναι ξεκάθαρα παραπλανητικός. Πρώτον, διότι δεν είμαι (και κατά πάσα πιθανότητα δεν θα ήθελα να είμαι) κριτικός λογοτεχνικών και ποιητικών βιβλίων, όχι τουλάχιστον με την αυστηρή έννοια της φιλολογικής αποκρυστάλλωσης και αποτύπωσης των καλών και δεόντων ενός έργου. Δεύτερον, διότι το κείμενο που έφτασε στα χέρια που είναι ποίηση – κυριολεκτικά, αλλά και «ποιητικά». Επομένως, αρνούμενος να δεχτώ καθιερωμένους και μη, τρόπους προσέγγισης περί κριτικής ενός ποιητικού έργου, θα επιμείνω κι αυτό που θα παρουσιάσω στις λίγες γραμμές που ακολουθούν θα είναι η αίσθηση που μου άφησε ένα εξόχως καλογραμμένο πόνημα.

Ξεκινώντας από τον ίδιο τον τίτλο, σίγουρα ο ποιητής – συγγραφέας Γιάννης Ανδρονικίδης ξαφνιάζει τον αναγνώστη, καθώς συναντούμε ήδη δύο μη οικείες έννοιες, τους μπλε μαγΝήτες και το χιλιόπνοο, την λογική πίσω από την επιλογών των οποίων ο ίδιος ο ποιητής–συγγραφέας αναπτύσσει με αρκετά αναλυτικό, πλην όχι τόσο σαφή, τρόπο τόσο στην περιγραφή του έργου, όσο και στο εισαγωγικό μέρος «Αρχείο», το οποίο προσωπικά μου φάνηκε και το πιο κουραστικό ή περιττά επιτηδευμένο όλου του έργου, χωρίς να αναφέρομαι και να ψέγω για την καθαρή ασάφεια του, στοιχείο που το θεωρώ πλεονέκτημα, με την έννοια ότι ενισχύει τη δυνατότητα του αναγνωστικού κοινού να ανασυνθέσει έναν κόσμο με αφορμή αυτά που διαβάζει. Από εκεί και πέρα εισαγόμαστε σε ένα ιδιόμορφο γλωσσικό και συμβολικό ποιητικό «σύμπαν», μια σύνθεση που αφορμάται από το φωτογραφικό και κειμενικό σώμα του οικογενειακού αρχείου με αποσπάσματα από τη ζωή του παππού του συγγραφέα Ν.Κ..

Το έργο είναι χωρισμένο σε τέσσερις ενότητες: «αγαπητό,», «πεδίο», «εργασία(ς)» και «κράτα το κρυφό. αυτή την έκκριση. Όχι,». Ο ποιητής πραγματικά πετυχαίνει αυτό που δηλώνει στην περιγραφή του έργου: δημιουργεί νέα αρχειακά σώματα και γλώσσες, τόσο κοντά όσο και μακριά από μια γλώσσα, ένα σώμα, ένα εγώ που ονομάζουμε οικειότητα. Το πείραμα το οποίο κάνει είναι σαφώς ενδιαφέρον. Μπλεγμένες λέξεις, ανάστατες, σημεία στίξης που δημιουργούν μια σύγχυση με την ιδιαίτερη χρησιμοποίηση τους (όχι πάντα με κάποιο συγκεκριμένο νόημα), μια οπτικοποίηση των ήχων των αρχειακών εικόνων που συνεπικουρούν στη διαμόρφωση μιας ξεχωριστής αναγνωστικής ατμόσφαιρας, νοήματα επίσης ανάστατα με βαθιά ρηξικέλευθη συνειρμική γραφή, μορφολογικά παιχνίδια σε κάθε μέρος της σύνθεσης που επιχειρούν να αποτυπώσουν/οπτικοποιήσουν/αναλύσουν λογοτεχνικά/(πολλά ακόμα μπορούν να ειπωθούν) τα εργαλεία που ο Ν.Κ. χρησιμοποιούσε στα εργοστάσια και στους χώρους στους οποίους εργάστηκε. Όλα αυτά τα στοιχεία συμβάλλουν σε μια περίεργη αναγνωστική εμπειρία με γλυκόπικρή επίγευση, μια αίσθηση που δεν είναι κατηγοριοποιήσιμη, ή που είναι μη οικεία (αν-οίκεια). Προσωπικά, θεωρώ ότι το συγκεκριμένο έργο αποτελεί ένα βιβλίο άξιο να βρίσκεται στη βιβλιοθήκη κάθε αναγνώστη. Πέρα από το γεγονός ότι προσφέρει μια ξεχωριστή εμπειρία, είναι ένα βιβλίο από εκείνα που μπορούν να διαβάζονται ξανά και ξανά, σε διαφορετικές φάσεις και περιόδους, κι έχουν να σου δώσουν ξανά και ξανά κάτι παραπάνω ή κάτι διαφορετικό. Αυτό γίνεται εφικτό μέσω όλων των παραπάνω μέσων και τεχνικών που με αρκετή δεξιοτεχνία μεταχειρίζεται ο ποιητής, εισάγοντας μας στο δικό του αισθητικό σύμπαν με επιτυχία και δίχως συμβιβασμούς. Μερικά από τα δικά μου αγαπημένα μέρη είναι το «διαβάζοντας μια μέρα ανάποδα», το «εργοστάσια», το «εστιατόρια» και το πραγματικά εξαιρετικά ενδιαφέρον «Ωτοπιεσόπερα» που αποτελεί μια συρραφή κομματιών – μεταφράσεων του ποιητή και μερών από τα πρωτότυπα ποιήματα τριών άλλων ποιητριών – ποιητών.

Σε γενικές γραμμές και εν κατακλείδει, πρόκειται για ένα οριακά συγκινητικό κείμενο (αναλογιζόμενοι την αφορμή που οδήγησε στη συγγραφή του) το οποίο αποθεώνει την ποιητική τέχνη, όχι χωρίς τις υπερβολές και τις καταχρήσεις του. Ωστόσο, μόλις το κείμενο αρχίζει να γίνεται πιο «ζεστό» (για μένα από την ενότητα «πεδίο» και μετά), με τον ποιητή να παραδίδεται στη συναισθηματική φόρτιση του αρχείου του, αμέσως κερδίζει τον αναγνώστη, τον πείθει να βουτήξει και να πλατσουρίσει στον άγνωστο ποιητικό ωκεανό που προτάσσει και τελικά του επιτρέπει να προσεγγίσει με πλήρως αφαιρετικό τρόπο τις εμπειρίες ζωής ενός ανθρώπου που αδιαμφισβήτητα πάλεψε στη ζωή του για να κερδίσει τον κόσμο. Για τους μερακλήδες αγγλομαθείς, στο βιβλίο παρατίθεται και «περιστραμμένη» αγγλική εκδοχή της σύνθεσης.

υποθέτω, η ζωή σου δεν σημαίνει και πολλά για άλλα.ες.ους: (σελ. 16)

Υπάρχει ένα ασαφές υποκείμενο εκεί}εδώ
(ακόμη συρράπτουν τα
κομμάτια σου
από αγάπη
γιατί αρχίζουν να
κατέχουν τις ποιητικές ανατροπές
να τις καβαλάνε σε γήπεδα τένις
χαριτωμένος ατμοσφαιρικός ήχος
από αγάπη) (σελ 36-37)

______________________

Το βιβλίο διατίθεται στα βιβλιοπωλεία Κομπραί, Πολιτεία, στο μίνι μάρκετ της οδού Βαλτετσίου 50-52 (Αθήνα) και στο βιβλιοπωλείο Ακυβέρνητες Πολιτείες (Θεσσαλονίκη).
Μπορείτε να το παραγγείλετε επικοινωνώντας με τις εκδόσεις A) GLIMPSE) OF): ago@aglimpseof.net