Μια μικρή ιστορία για το Scotch Whisky!

Έχοντας αναπτύξει μια ιδιαίτερη σχέση με το αλκοόλ, μου φαινόταν αδύνατο για αρκετά χρόνια να αγαπήσω αυτό το ποτό, που ονομάζεται ουίσκι. Συνδυασμένο με “αυτό που πίνει ο μπαμπάς” αρχικά, μιας και για αρκετά χρόνια, η Ελλάδα βρισκόταν πρώτη στην κατανάλωση ουίσκι, θα μπορούσα να ορκιστώ πως ποτέ δε θα το πιω αυτό το «πράγμα». Ευτυχώς, δεν παίρνω όρκους. Με αφορμή το πρόσφατο ταξίδι μου στη Σκωτία, μια χώρα με μια από τις μεγαλύτερες παραγωγές ουίσκι, μυήθηκα – έστω και λίγο – στο θαυμαστό κόσμο του Scotch Whisky.

Το Scotch Whisky ξεχωρίζει από την ονομασία του και πιο συγκεκριμένα, από τον τρόπο που γράφεται, αφού λείπει το “e”,σε αντίθεση με το Αμερικάνικο και το Ιρλανδικό Whiskey, και ετυμολογείται από τo κέλτικο “uisge beatha”, το οποίο σημαίνει το νερό της ζωής. Αρχικά, αναφερόταν σε όλα τα προϊόντα απόσταξης, που κυρίως χρησιμοποιούνταν για φαρμακευτικούς σκοπούς. Αποστακτήρια στην Ιαπωνία και την Ινδία, φτιάχνουν επίσης whisky, έπειτα από το θαυμασμό που τους προκάλεσε το Σκωτσέζικο, αλλά μόνο αν αυτό αποσταχθεί και ωριμάσει στη Σκωτία, ονομάζεται Scotch Whisky.

Η παραγωγή ουίσκι στη Σκωτία ξεκίνησε αιώνες πριν. Η πρώτη γραπτή μαρτυρία, το 1494, επιβεβαιώνει ότι η απόσταξη ουίσκι ήταν πολύ καλά εδραιωμένη από τα τέλη του 15ου αιώνα. Μόλις η κυβέρνηση κατάλαβε το πόσο δημοφιλές ήταν το απόσταγμα αυτό, άρχισε να το φορολογεί (1644). Περιττό να λεχθεί ότι εκατομμύρια παράνομα αποστακτήρια εμφανίστηκαν στη χώρα. Κρύβοντας, λοιπόν, το ουίσκι, για πολλά χρόνια, από τα αδιάκριτα μάτια της κυβερνήσεως, οδηγήθηκαν σε μια πολύ σημαντική ανακάλυψη. Και αυτή δεν ήταν άλλη, από το γεγονός ότι η ωρίμανση σε βαρέλια παρήγαγε ένα πολύ πιο ελκυστικό ποτό. Κάπως έτσι, γεννήθηκε η μοντέρνα βιομηχανία του Scotch Whisky. Όλον αυτόν τον καιρό, η συνταγή παρέμεινε ίδια:νερό, μαγιά και βύνη.

Τα αποστακτήρια της χώρας είναι πάρα πολλά. Χωρίζονται ανά περιοχή και κάθε μια από αυτές έχει να προσφέρει ιδιαίτερες γεύσεις, καθώς και διαφορετικά αρώματα. Έτσι, εσύ καλείσαι να ψάξεις να βρεις αυτό που σου ταιριάζει καλύτερα, ανάμεσα στις απαλές και λουλουδάτες νότες της περιοχή Highlands, τις γλυκές πικάντικες και φρουτώδεις γεύσεις με στοιχεία βανίλιας από τα αποστακτήρια του Speyside, τα αρώματα της θάλασσας και τις γεμάτες γεύσεις, από το χαρακτηριστικό καπνό, σχεδόν σε όλα τα ουίσκι που προέρχονται από το Islay (Islands), ή μια πιο ελαφριά και φρέσκια γεύση από πράσινο γρασίδι, μαλακά φρούτα και δημητριακά της περιοχής Lowlands.

Σε αυτά τα ιδιαίτερα αρώματα της κάθε περιοχής, παίζουν ρόλο πολλοί παράγοντες. Πρώτος και βασικός παράγοντας είναι το νερό που χρησιμοποιείται – λιωμένο από χιόνι και φιλτραρισμένο από τους περιβεβλημένους με ρείκια λόφους των Highlands. Έπειτα, το κλίμα της κάθε περιοχής, με το νωπό και αλμυρό αέρα των Islands. Στη συνέχεια, ο τρόπος που έχει γίνει η ζύμωση,  χρησιμοποιώντας για παράδειγμα καυτή τύρφη, η βύνη γίνεται καπνιστή. Και τέλος, η ωρίμανση του αποστάγματος στα διάφορα βαρέλια, για να προσδώσουν παραπάνω γεύση. Βέβαια, ας μη ξεχνάμε τα εκατοντάδες χρόνια τέχνης και τεχνικής.

Τελικά, η επιλογή ενός ουίσκι δεν είναι και τόσο εύκολη υπόθεση.

Tip no.1: Πριν γευτείς το ουίσκι σου, πάρε το χρόνο σου παρατηρώντας το χρώμα και μυρίζοντας τα αρώματά του, κρατώντας το στόμα σου ελαφρώς ανοιχτό.

Γνωρίζοντας τους τύπους του whisky, έχουμε τέσσερις κατηγορίες: Το single malt, το οποίο παράγεται από μαγιά, νερό και βύνη κριθαριού, προερχόμενη από την παραγωγή ενός και μόνο αποστακτηρίου. Το blended malt, δηλαδή η ανάμειξη δύο ή παραπάνω malt. Το grain whisky, όπου έχουν αναμειχθεί και άλλα σιτηρά, το οποίο κατά βάση χρησιμοποιείται για την παραγωγή των blended whisky, που σημαίνει η ανάμειξη grain με malt. Από αυτήν την τελευταία κατηγορία, που είναι και η πιο διαδεδομένη, προκύπτουν αξιοθαύμαστοι συνδυασμοί. Βασικό ρόλο στην παραγωγή των blended whisky, έχει ο άνθρωπος που ονομάζεται “master blender”. Ο master blender, ως ένας άλλος μαέστρος, αναμειγνύει τα μαγικά “φίλτρα”, έτσι ώστε να προκύψει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, δημιουργώντας χρώματα, αρώματα, μουσικές και ιστορίες.

Tip no.2: Στα blended whisky, ο αριθμός που αναγράφεται στην ετικέτα, είναι αυτός του αποστάγματος, με τα λιγότερα χρόνια ωρίμανσης από τα υπόλοιπα.

Τα στάδια παραγωγής του ουίσκι παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Με πολύ λίγα λόγια και απλοποιημένα, για την παραγωγή ενός malt whisky, έχουμε τα εξής: Η ζύμωση, δηλαδή η ανάμειξη βύνης, μαγιάς και νερού, απ’ όπου προκύπτει μια ιδιαίτερη μπύρα, το λεγόμενο “wash”.
Στη συνέχεια, οδηγείται σε χάλκινους άμβυκες, στους οποίους γίνεται η πρώτη απόσταξη. Συλλέγοντας μόνο την “καρδία”, το υγρό οδηγείται στη δεύτερη απόσταξη και την πιο σημαντική. Το απόσταγμα αυτό είναι πολύ δυνατό και διάφανο.
Το τρίτο στάδιο, η ωρίμανση, καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής ουίσκι. Το απόσταγμα ωριμάζει σε δρύινα βαρέλια, για τουλάχιστον τρία χρόνια, σύμφωνα με τη Σκωτσέζικη νομοθεσία, έτσι ώστε να μπορεί να ονομάζεται ουίσκι. Τα βαρέλια είναι πάντα μεταχειρισμένα, Αμερικάνικα ή Ευρωπαϊκά, από bourbon ή sherry, γιατί τα καινούργια θα έδιναν πολύ έντονη γεύση. Το υγρό αλληλεπιδράει με το ξύλο κι έτσι, το ουίσκι αποκτά χρώμα και διαφορετική γεύση.
Τέλος, στην εμφιάλωση προσθέτεται πάγος ή κρύο νερό, για να σταθεροποιηθούν τα διάφορα έλαια και άλλα οργανικά χημικά, καθώς και για να μειωθεί η περιεκτικότητα σε αλκοόλ. Τα περισσότερα ουίσκι εμφιαλώνονται στο 40% – 43%. Υπάρχουν βέβαια και ουίσκι, που εμφιαλώνονται χωρίς καμιά επεξεργασία, κατευθείαν από το βαρέλι, με υψηλά επίπεδα αλκοόλ, γνωστά και ως “cask strength”.

Tip no.3: Πρόσθεσε στο ουίσκι σου κρύο νερό, για να απελευθερωθούν έξτρα αρώματα και γεύσεις.

Ο μύθος λέει πως ακόμα και οι άγγελοι έχουν αδυναμία σε ένα ποτηράκι ουίσκι κι έτσι το αλκοόλ που εξατμίζεται από τα βαρέλια κατά την ωρίμανση, ονομάζεται “angel’s share”, δηλαδή το μερίδιο των αγγέλων. Ποιοι είμαστε εμείς, για να μην αποκτήσουμε αδυναμία στο Scotch Whisky;

Στην υγειά σας, λοιπόν, ή όπως λένε στη Σκωτία “Slange-va”!

“Love may make the world go round, but whisky makes it spin twice as fast. – Compton Mackenzie”