Συνέντευξη με τη Lara Christen, σκηνοθέτιδα του ντοκιμαντέρ «Νανά»
Κείμενο & Φωτογραφίες: Αρίστη Ζαφειράκογλου
Η Lara Christen πρόσφατα αποφοίτησε από το Τμήμα Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, παρουσιάζοντας την πτυχιακή της εργασία, με θέμα τη ζωή και την καθημερινότητα της ακτιβίστριας Νανά, μιας τρανς γυναίκας, που συνέβαλε στην οργάνωση και την κινητοποίηση L.G.B.T.Q. οργανώσεων και ατόμων της Θεσσαλονίκης, αλλά και της Ελλάδας γενικότερα. Δίνοντας μια σκληρή μάχη με σοβαρά προβλήματα υγείας, η Νανά δυστυχώς «έφυγε» από την κοινότητα της Θεσσαλονίκης, πριν από περίπου 40 ημέρες. Η ιστορία της ζωντανεύει στην οθόνη του 17ου Φεστιβάλ Γκ.Λ.Α.Τ. Ταινιών Θεσσαλονίκης, μέσα από το ντοκιμαντέρ της Lara Christen, με τίτλο «Νανά». Το ντοκιμαντέρ έχει, ήδη, προβληθεί στο 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, καθώς και σε άλλες κινηματογραφικές εκδηλώσεις.
Λάρα, συμμετέχεις στο 17ο Φεστιβάλ Γκ.Λ.Α.Τ. Ταινιών Θεσσαλονίκης, με την ταινία «Νανά». Ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή της ακτιβίστριας Νανά, μιας διεμφυλικής γυναίκας, που δραστηριοποιήθηκε έντονα στο Λ.Ο.Α.Τ. Κίνημα της Θεσσαλονίκης και της Ελλάδας. Σε παλαιότερη συνέντευξή σου, έχεις δηλώσει ότι αυτή η παραγωγή έγινε στα πλαίσια της πτυχιακής σου εργασίας. Θέλεις να μας πεις δυο λόγια για αυτό;
Αποφοίτησα από το Τμήμα Κινηματογράφου, με την ταινία «Νανά». Ένα χρόνο πριν την αποφοίτησή μου, είχα αποφασίσει να κάνω το πορτραίτο μιας τρανς γυναίκας στην Ελλάδα, ένα ζήτημα που εδώ ακόμα δεν έχει ακουστεί πολύ. Η Έλλη (Έλλη Χατζηχαραλάμπους), φίλη μου και συνεργάτιδα, μου είχε μιλήσει από παλιά για τη Νανά και πρότεινε να μου τη γνωρίσει. Μου άρεσε η ιδέα να δείξουμε την ιστορία μιας ηλικιωμένης πια, τρανς γυναίκας, που έχει ζήσει εποχές που, για μένα, και φαντάζομαι για πολλές και πολλούς ακόμα, είναι άγνωστες, ιδίως όσον αφορά στο τρανς ζήτημα. Έτσι, συνάντησα τη Νανά, η οποία και δέχτηκε κατευθείαν την πρότασή μου. Ξεκινήσαμε γυρίσματα άμεσα, τα οποία κράτησαν περίπου τρεις μήνες, και το ντοκιμαντέρ ολοκληρώθηκε μετά από ένα χρόνο σχεδόν.
Τι συμβολίζει για εσένα η Νανά;
Υπερηφάνεια. Η Νανά υπερασπίστηκε μια ζωή την διαφορετικότητά της.
Πόσο δύσκολη ή εύκολη είναι η καθημερινότητα ενός διεμφυλικού ατόμου στην Ελλάδα του 2015; Ποιά είναι, κατά τη γνώμη σου, η συμπεριφορά που δέχεται μια τρανς γυναίκα ή ένας τρανς άντρας;
Προσωπικά, δεν έχω τα βιώματα ενός τρανς ατόμου στην Ελλάδα. Έχοντας, όμως, γνωρίσει τη Νανά και αρκετά ακόμα τρανς άτομα και νεότερης ηλικίας, θα έλεγα ότι είναι κάθε άλλο, παρά εύκολη η καθημερινότητα. Η Νανά έλεγε ότι δεν έχουν αλλάξει και πολλά πράγματα σε σχέση με παλιά. Αυτό φαίνεται και στο ντοκιμαντέρ, όπου βλέπουμε σε ένα απόσπασμα την Αλόμα (γνωστή τρανς της εποχής), το 1988, να εύχεται «κάποια μέρα οι τραβεστί να μην είναι υποχρεωμένες να κάνουν πεζοδρόμιο». Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα, πολλές, αν όχι οι περισσότερες τρανς γυναίκες στην Ελλάδα, αναγκάζονται κάποια στιγμή να κατέβουν στο πεζοδρόμιο. Το θετικό είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί και δραστηριοποιηθεί διάφορες L.G.B.T.Q. ομάδες και το ΣΥΔ (Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών), που μιλούν για το τρανς ζήτημα και διεκδικούν το χώρο τους και συγκεκριμένα δικαιώματα, όπως την αλλαγή των εγγράφων, χωρίς ιατρικές προϋποθέσεις.
Θα ήθελες να συνεχίσεις με Λ.Ο.Α.Τ. Θεματική εντός Ελλάδας; Θα ήθελες να διεκδικήσεις τη συμμετοχή σε παραγωγές του εξωτερικού;
Ναι. Πιστεύω ότι έχω ακόμα πράγματα να πω σχετικά με τα L.G.B.T.Q. θέματα, κυρίως εδώ στην Ελλάδα, αν και δε θέλω να ασχοληθώ αποκλειστικά με αυτά. Νομίζω πως η κατάσταση εδώ θα με οδηγήσει, αργά ή γρήγορα, και στο εξωτερικό.
Πώς πιστεύεις, ως δημιουργός αλλά και ως θεατής, ότι αντιλαμβάνεται ο μέσος Έλληνας την L.G.B.T.Q. θεματική;
Η L.G.B.T.Q. θεματική έχει ακουστεί κάπως περισσότερο τελευταία και λόγω του συμφώνου συμβίωσης, και φυσικά με τα Pride που γίνονται. Παρόλα αυτά, νιώθω ότι ο μέσος Έλληνας σκέφτεται κάτι τύπου «έχουμε πιο σημαντικά προβλήματα να λύσουμε, ας κάνουν αυτοί ό,τι θέλουν στο κρεβάτι τους». Πράγμα, που ακόμα απέχει πολύ από μια κοινωνία, που χωράει ίσα και χωρίς προϋποθέσεις, όλες τις ταυτότητες.
Πώς πιστεύεις ότι έχει συμβάλλει, μέχρι σήμερα, η Τέχνη γενικότερα στην προβολή και την αποδοχή της διαφορετικότητας;
Πιστεύω ότι η Τέχνη πάντα ήταν ένα μέσο, για να μιλούν οι άνθρωποι για τα προβλήματά τους, και συνεπώς, υπήρξε ένα μέσο ευαισθητοποίησης του κοινού. Είναι και ένας τρόπος προβολής του διαφορετικού, που σίγουρα συμβάλλει σε ένα βαθμό στην αποδοχή. Αλλά δεν είναι αρκετή από μόνη της η Τέχνη. Καθημερινά, ερχόμαστε αντιμέτωπες και αντιμέτωποι, σε διάφορους τους τομείς της ζωής μας, με όλων των ειδών τις καταπιέσεις, που πρέπει, με κάποιον τρόπο, να τις καταπολεμήσουμε.
Υπάρχουν αρκετές ευκαιρίες για συζήτηση σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και πιο συγκεκριμένα, για ζητήματα ομοφοβίας – τρανσφοβίας στη Θεσσαλονίκη; Υπάρχουν αρκετές ομάδες, που να χρησιμοποιούν την Τέχνη για να το προωθήσουν;
Ναι, στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν διάφορες ομάδες τα τελευταία χρόνια, που ασχολούνται με το φύλο και τη σεξουαλικότητα. Κάποιες είναι περισσότερο εξωστρεφείς και οργανώνουν ανοιχτά events, προβολές και συζητήσεις, ενώ άλλες είναι λιγότερο εξωστρεφείς, που προτιμούν να δημιουργούν χώρους ασφαλείς και σχεδόν αποκλειστικά για L.G.B.T.Q. άτομα. Κάποιες εκφράζονται και μέσα από την Τέχνη, είτε με θέατρο, είτε με κινηματογραφικές προβολές, εκθέσεις φωτογραφίας κ.ά..
Σε προσωπικό επίπεδο, τι έχεις κερδίσει ως Λάρα, από τη Νανά;
Η Νανά λέει στο ντοκιμαντέρ ότι «οι άνθρωποι που καπνίζουν μονάχα το μισό τους το τσιγάρο, δεν ξέρουν να απολαμβάνουν τη ζωή». Αν και δεν καπνίζω, έμαθα από τη Νανά ότι πρέπει να ζω την κάθε στιγμή.
Με αφορμή των σοβαρών προβλημάτων υγείας της Νανά, κινητοποιήθηκαν πολλοί άνθρωποι, διοργανώθηκαν ομάδες και εκδηλώσεις στήριξης «για τη Νανά μας, και για κάθε Νανά» που χρειάζεται ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Πώς πιστεύεις ότι θα μπορούσες – σε συνεργασία πάντα με τα αρμόδια Σωματεία και τις L.G.B.T.Q. οργανώσεις που καθημερινά δίνουν μάχες – να βοηθήσεις στην κατεύθυνση του να ενημερωθεί ο κόσμος για τον αποκλεισμό που τυχόν δέχονται διεμφυλικά άτομα, από νοσοκομεία – δημόσιες υπηρεσίες – θέσεις εργασίας και να το αλλάξεις αυτό;
Έχοντας αποφασίσει να ασχοληθώ με τον κινηματογράφο και μέσα από αυτόν να εκφράζομαι για τα θέματα που με απασχολούν, θέλω να συμβάλλω, με αυτό τον τρόπο, στην ευαισθητοποίηση των ανθρώπων σε ζητήματα που αντιμετωπίζουν διάφορες καταπιεσμένες ομάδες. Εννοείται πως για να μιλήσεις για τα προβλήματα μιας ομάδας ανθρώπων, πρέπει και να έρθεις σε άμεση επαφή με αυτήν. Πιστεύω ότι στην εποχή μας, τα οπτικοακουστικά μέσα παίζουν μεγάλο ρόλο στη διαμόρφωση ιδεών και ότι ένα ντοκιμαντέρ, για παράδειγμα για την τρανς κοινότητα, μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά στον αγώνα της ίδιας της κοινότητας.
