Γιατί συμπαθούμε τόσο τον Joker;

Οι αίθουσες γέμισαν, ο κράχτης έπιασε. Οι θεατές ήταν έτοιμοι να παρακολουθήσουν τη νέα ταινία του Batman-ικού κόσμου, αλλά μάλλον, λογάριασαν χωρίς τον Todd Phillips και την παρέα του.

Ο Joker δεν αποτελεί μία ακόμα εύπεπτη ιστορία δράσης και περιπέτειας, με ακριβά CGI animation και φθηνά τρικ εντυπωσιασμού. Είναι ένα κοινωνικό και πολιτικό δράμα με πρωταγωνιστή τον Arthur Fleck ή κατά κόσμον Joaquin Phoenix, έναν μεσήλικα που έχει υποστεί παιδική κακοποίηση από την θετή του μητέρα, πάσχει από παθολογικό γέλιο (νόσος γνωστή και ως Ψευδοπρομηκικό Συναίσθημα) και βρίσκεται σε επαγγελματικό αδιέξοδο. Όταν μάλιστα μία κοινωνική λειτουργός του ανακοινώνει πως θα πάψει η χρηματοδότηση των προγραμμάτων ψυχικής υγείας, μέσω των οποίων λαμβάνει τα φάρμακά του, χάνει κάθε ελπίδα σωτηρίας, και μεταμορφώνεται σε δολοφόνο.

Καθώς γνωρίζουμε περισσότερες πτυχές της ζωής του, για πρώτη φορά, μας δημιουργείται μια βαθιά συμπάθεια για τον αντιήρωα Joker, παρόλο που γνωρίζουμε τις αποκρουστικές εγκληματικές του τάσεις. Τον συμπαθούμε γιατί σε πολλές σκηνές δεν μπορούμε παρά να ταυτιστούμε μαζί του. Τα βάσανά του είναι και βάσανά μας. Τον συμπαθούμε γιατί ζει σε μία κοινωνία που σαπίζει μέσα στα ίδια της τα σκουπίδια, σαν τη δική μας. Τον συμπαθούμε γιατί μας θυμίζει ότι δεν υπάρχει ένα κράτος πρόνοιας που υποστηρίζει τους συνανθρώπους μας, τόσο φαρμακευτικά όσο και ψυχολογικά. Γιατί μας θυμίζει τις υπαρκτές αντιθέσεις μεταξύ φτωχών και πλουσίων, όπου οι φτωχοί παλεύουν να επιβιώσουν μέσα σε μικρά καταθλιπτικά διαμερίσματα βρόμικων δρόμων, γεμάτων αστέγους, ενώ οι πλούσιοι ζουν περιφρουρημένα στα αριστοκρατικά παλάτια τους, πλημμυρισμένοι από «βασιλικούς κήπους». Γιατί μας θυμίζει πόσο άσχημα νιώθουμε στους χώρους εργασίας, με τα πισώπλατα μαχαιρώματα, τις προσβολές και τους εξευτελισμούς των συναδέλφων και των εργοδοτών. Γιατί μας θυμίζει την παρακμή των Μ.Μ.Ε, που στο βωμό της τηλεθέασης θυσιάζουν κάθε ίχνος αξιοπρέπειας και υπόληψης.

Ο Arthur Fleck είναι ένας απελπισμένος και περιθωριοποιημένος πολίτης. Παρά τη δυστυχία που του έχουν επιβάλει να ζει, καλείται να φορέσει τη μάσκα του κλόουν και να προσποιηθεί ότι όλα βαίνουν καλώς. Στο τετράδιο του σημειώνει ότι «το χειρότερο με την ψυχασθένεια είναι πως οι άλλοι περιμένουν να παριστάνεις πως δεν την έχεις». Ο Arthur Fleck είναι το θύμα των συνθηκών, και όχι ο θύτης.

Η ταινία σίγουρα δεν είναι τέλεια. Οι διαδηλωτές εξεγείρονται δίχως να πρεσβεύουν κάποια επαναστατική ιδεολογία, σαν ένα άμυαλο πλήθος που ξεσπά όπου βρει. Ο Joker φαίνεται να μην τον ενδιαφέρει το κοινωνικό αντίκτυπο των πράξεών του. Αναζητεί απλά έναν τρόπο να γεμίσει το κενό που έχει μέσα του, να χορτάσει την άδεια από αγάπη και σεβασμό καρδιά του. Αλλά επιτέλους, ήρθε μια ταινία, που παρότι αποτελεί ένα ακόμα πανάκριβο στην παραγωγή του εμπορικό προϊόν, σε αναγκάζει να στρέψεις το βλέμμα σου πίσω από το δέντρο και να δεις το δάσος. Μία ταινία που προσπαθεί να σου δείξει με το δάχτυλο την πραγματική αιτία του κακού. Αρκετά ανεχθήκαμε τους αναίτια κακούς αυτού του κόσμου. Ώρα να αντιμετωπίσουμε αυτούς που τους γεννά.