«Βιολί και Παλέτα» του Georges Braque.

Πίνακας: Βιολί και Παλέτα, 1909-1910
Καλλιτέχνης: Georges Braque

Κάπου στον παραπάνω πίνακα υπάρχει ένα βιολί. Όπως επίσης και μία παλέτα. Αν ωστόσο μας ζητούσε κανείς να εντοπίσουμε πού ακριβώς βρίσκονται τα δύο αντικείμενα, θα ήταν αδύνατο να το επιτύχουμε χωρίς το χέρι μας να περιπλανηθεί σε περισσότερα από δύο σημεία του πίνακα. Και αυτό γιατί το έργο είναι προϊόν του αναλυτικού κυβισμού, του εικαστικού ρεύματος που αποτέλεσε καρπό της συνεργασίας των Georges Braque και Pablo Picasso.

Από το 1909 έως το ξέσπασμα του Α’ Π.Π. το 1914 οι δύο ζωγράφοι συνεργάστηκαν στενά, αναπτύσσοντας ένα σύστημα αναπαράστασης που συνίστατο στον τεμαχισμό των μορφών σε επίπεδες συνιστώσες και την επανασυναρμολόγησή τους βάσει των εσωτερικών νόμων του πίνακα.

Η ανάλυση του δομικού πλέγματος των μορφών όπως αποτυπώνεται στον παραπάνω πίνακα, μας δίνει την αίσθηση της ταυτόχρονης θέασης των αντικειμένων από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Στο ζωγραφικό έργο εισάγεται έτσι ο παράγοντας του χρόνου, μετατρέποντάς το σε μια διανοητική εμπειρία, στην οποία ο θεατής καλείται να συμμετάσχει με τη μνήμη και τη φαντασία του.

Παρότι ο ριζοσπαστικός τρόπος διαχείρισης του χώρου φαίνεται να απορρίπτει την αναγεννησιακή προοπτική ως πρότυπο για την οργάνωση του εικαστικού πεδίου, στο έργο υπάρχει ένα σημείο όπου οι κανόνες της ακολουθούνται πιστά. Στο ιλουζιονιστικό καρφί που ο καλλιτέχνης τοποθετεί στο επάνω μέρος της σύνθεσης, η μαθηματική προοπτική επιστρέφει για να μας θυμίσει ότι η ίδια δεν είναι παρά ένα τεχνητό μέσο στην υπηρεσία της ψευδαίσθησης του βάθους. Το έμμεσο αυτό σχόλιο του Braque σχετικά με την τεχνητή φύση των εικαστικών μέσων συνοψίζει ευφυώς την πρόθεση του κυβισμού να απελευθερώσει το ζωγραφικό έργο από την επί αιώνες αποστολή του να αποτελεί ένα ιλουζιονιστικό παράθυρο στην τρισδιάστατη πραγματικότητα.

Λίγα μόλις χρόνια μετά τη δημιουργία του πίνακα ο κυβισμός είχε ήδη μετατραπεί σε μια διεθνή εικαστική γλώσσα, αποδεικνύοντας ότι το εικαστικό σύστημα των Braque και Picasso δεν ήταν απλώς μια απάντηση στον ρομαντικό αυθορμητισμό του φωβισμού όπως εκτιμήθηκε αρχικά, αλλά το πιο επαναστατικό ρεύμα της ιστορίας της τέχνης που σήμερα γνωρίζουμε ότι άλλαξε μια για πάντα την πορεία της.

______________________
Ιστορίες Τέχνης ή αλλιώς… jeanne_d__art. Βρείτε εδώ την επίσημη σελίδα της στήλης στο Instagram!