Μια κριτική για «Τα ηλιοτρόπια» του εικαστικού Γιώργου Μέριανου.

Στάχτη, χώμα, αραβικό κόμμι και κίτρινο χρώμα ακουαρέλας συνθέτουν τη νεκρή φύση του Γ. Μέριανου, με την οποία συμμετέχει στην 4η Διεθνή Bienalle Ακουαρέλας στα Τίρανα. Χρησιμοποιώντας τη στάχτη, ένα υλικό κατ’ εξοχήν συνδεδεμένο με τη φθορά, υπηρετεί ευρηματικά το είδος αυτό της τέχνης αποφεύγοντας την «παγίδα» της αναπαραγωγής πανομοιότυπων συνθέσεων σε μια κατηγορία της τέχνης με ανεξάντλητα ιστορικά προηγούμενα. Κι αυτό γιατί, πέρα από το ίδιο το υλικό, η διαχείρισή και η αλληλεπίδρασή του με το χρώμα, είναι αυτή που γεννά τη γοητευτική αντίφαση της ζωής με τον θάνατο και καλεί τον θεατή να αναρωτηθεί αν αυτό που βλέπει στο έργο είναι πραγματικά νεκρό.

Οι ηλίανθοι αποκομμένοι πια από τη ρίζα τους στέκουν αποπροσανατολισμένοι σε ένα βάζο δυσδιάκριτο, πλασμένο από χώμα και στάχτη. Το τραύμα της βίαιης απομάκρυνσής τους από τη γη είναι ορατό τόσο στα σκυμμένα τους άνθη όσο και στο σκοτεινό φόντο. Η δραματικότητα του γεγονότος της εκρίζωσης, που δεν απεικονίζεται αλλά υπονοείται εκ του αποτελέσματος, εντείνεται από την αδρή γραφή του καλλιτέχνη και τις ανοιχτές και αβέβαιες φόρμες που κυριαρχούν στο κάτω μέρος της σύνθεσης με τα αντικείμενα να μοιάζουν να αποδομούνται. Κι όμως, παρά το τραύμα τους, οι ηλίανθοι δείχνουν να κυριαρχούν στη σύνθεση.

Το κυριολεκτικό και μεταφορικό φως που εκπέμπει το κίτρινο χρώμα τους επιβάλλεται, όχι μόνο χρωματικά, αλλά και μορφικά, χαρίζοντάς μας την αντίθεση ανάμεσα στα ευδιάκριτα άνθη και το δυσδιάκριτο βάζο τους. Έτσι, τα λουλούδια αυτά δεν είναι απλά μια νεκρή φύση· είναι μια ζωγραφική πάλη, φύσει στατική μα κατ’ ουσίαν αέναη, που παραπέμπει στον κύκλο της φύσης και της ζωής. Μια ήρεμη ανατροπή του χρώματος έναντι της σκιάς που κατακτά σταδιακά και τον ίδιο τον θεατή φέρνοντάς τον αντιμέτωπο με τις δικές του προσωπικές μάχες. Κι αυτό γιατί, στο έργο ετούτο μπορείς να δεις άλλοτε το χρώμα και το φως ως νικητή και άλλοτε τη πλασμένη από στάχτη και χώμα σκιά. Τίποτα δεν θα έχει αλλάξει στο έργο, μα κάτι αλλάζει σε εσένα.

______________________

Η Σοφία Ξενέλλη είναι ιστορικός τέχνης, αρχαιολόγος και μουσειολόγος. Περισσότερα στα προφίλ της στο LinkedIn και στο Academia του ΕΚΠΑ.