Μιλήσαμε με τον Διονύση Τεμπονέρα για το νέο του βιβλίο που μας συνεπήρε!

Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι ένας νέος Έλληνας συγγραφέας και το πρώτο του βιβλίο που τιτλοφορείται ως «Ο Αίγαγρος» κυκλοφορεί ήδη. Το βιβλίο είναι μια ελπίδα για την ελληνική μυθιστοριογραφία και αποτέλεσε για εμάς την ευχάριστη έκπληξη της χρονιάς, γι’ αυτό και τον αναζητήσαμε, τον εντοπίσαμε και κάναμε μαζί του μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση.

Αίγαγρος

Είναι μια λέξη που εγώ έχω συναντήσει μόνο στο ποίημα του Εμπειρίκου με το οποίο ξεκινάει το βιβλίο και πριν απ’ αυτό το ποίημα, δεν την γνώριζα καθόλου. Συζητώντας με κόσμο, συνειδητοποίησα ότι οι μόνοι που ξέρουν ότι ο Αίγαγρος είναι ένα άγριο κατσίκι που πηδάει από τον έναν δυσπρόσιτο βράχο στον άλλον είναι οι Κρητικοί ή όσοι έχουν σχέση με την Κρήτη.

Το όνομα δεν ήταν ο πρωτότυπος τίτλος του βιβλίου, προέκυψε από τη συνεργασία μου με τον εκδοτικό μου οίκο. Είναι το alter ego του ήρωα, για το οποίο προσπαθώ να μην προσδώσω μια τόσο ρεαλιστική υπόσταση –υπάρχει, δεν υπάρχει, το αφήνω στον αναγνώστη.

Σχετικά με το εξώφυλλο, το επιμελήθηκε η Μελλισάνθη Σαλίμπα, η οποία διάβασε το βιβλίο και έδωσε χρόνο στον εαυτό της να της έρθει η έμπνευση και κατέληξε σε αυτό το αποτέλεσμα και είμαι πάρα πολύ ευχαριστημένος.

Έμπνευση

Είναι το πρώτο βιβλίο μου. Την όλη ιδέα την είχα από το 2008, ξεκίνησα να γράφω κάποια αποσπάσματα σταδιακά και το 2012 αποφάσισα να το γράψω σε μυθιστόρημα. Πρόκειται δηλαδή για ένα βιβλίο που «ψήνεται» συνολικά 10 χρόνια.

Η Ανάφη, ένα νησί που επισκέπτομαι πολλά χρόνια και νιώθω δεμένος μαζί της, είναι η αναφορά του νησιού που περιγράφεται στο πρώτο μέρος του βιβλίου, αλλά δεν είναι η κύρια έμπνευση. Όλα προέκυψαν αργότερα που άρχισα να στήνω το περιεχόμενο του βιβλίου. Η κύρια και καθοριστική πηγή έμπνευσης ήταν ένα ταξίδι το 2005 στη Λισαβόνα, εκεί άρχισε κάπως να μου μπαίνει η ιδέα της ιστορίας.

Συγγραφή

Στο ίδιο μέρος που γεννήθηκε η έμπνευση του βιβλίου, ξεκίνησα κι εγώ να γράφω. Δεν είμαι από τα παιδιά που από μικρός έγραφα κείμενα. Ουσιαστικά, σε αυτό το ταξίδι στη Λισαβόνα ξεκίνησα να έχω μαζί μου μικρά τετραδιάκια που λειτουργούσαν σαν ημερολόγια. Δηλαδή κατέγραφα αυτά που μου συνέβαιναν, προσθέτοντας μυθοπλασία.

Πολιτική

Προσπάθησα να είμαι όσο πιο αντικειμενικός γίνεται όσον αναφορά τα γεγονότα, γιατί δεν είναι κι εύκολο να βάλεις το δικό σου χρώμα. Νομίζω πως το έχω καταφέρει σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο ώστε να μην γίνεται διδακτικό. Οι αναφορές στα γεγονότα σε συνδυασμό με τις παραπομπές που τις συνοδεύουν δεν είναι απλά παραπομπές, είναι μια άποψη πάνω στην εποχή.

Θεωρώ ότι είναι ένα βιβλίο πολιτικό στο βάθος του. Αν και ο κάθε αναγνώστης κρατά αυτό που θέλει, ο,τιδήποτε διαβάζει το συνδυάζει με δικές του εμπειρίες και συνήθως είναι κι αυτό που απομένει. Αυτό, όμως, που θα ήθελα εγώ να περάσω, είναι πως η ιστορία των γεγονότων εξελίσσεται διαδοχικά, πως όλα συνδέονται μεταξύ τους.

Γι’ αυτό το λόγο, η ιστορία ξεκινάει από το 1967, από ένα κομμάτι της ιστορίας που μπορείς να δεις πολλά πράματα για το φτάσαμε στο σήμερα. Ο ίδιος ο αναγνώστης μπορεί να αναλύσει με τη δική του ματιά την πολιτική κατάσταση –ανεξαρτήτως του εκάστοτε κόμματος ή της ιδεολογικής δύναμης του προσκηνίου. Να εξετάσει τον κόσμο του με τη βαθύτερη πολιτική έννοια.

Νομίζω σχετικά με την όλη η ψυχοσύνθεση του ήρωα, δεν θα μπορούσε να υπάρχει χωρίς το πολιτικό στοιχείο. Το πολιτικό στοιχείο είναι που τον διαμορφώνει με τα χρόνια. Εκ των υστέρων, αυτό που βλέπει κοινωνικά είναι αυτό που τον οδηγεί στη μεταμόρφωση.

Ο απάτριδος ήρωας

Ο ήρωας του βιβλίου είναι ένα παιδί δεύτερης γενιάς μεταναστών, Έλληνας πολίτης χωρίς ελληνική υπηκοότητα με σκούρο χρώμα δέρματος από μητέρα Βρετανίδα και πατέρα Άραβα. Ποτέ δεν ένιωσε Έλληνας. Την πραγματική του ταυτότητα την έβρισκε μόνο σε μια απόκρημνη παραλία κάποιου ελληνικού νησιού κι όχι σε ένα έθνος ή σε ένα κράτος ή σε μια πατρίδα με την έννοια όπως τη γνωρίζουμε, γι’ αυτό και τελικά δεν καταλήγει στην Ελλάδα, ενώ γεννήθηκε εκεί.

Ήθελα να είναι ένας απάτριδος ήρωας. Γι’ αυτό και του έδωσα δυο καταγωγές, από τη Βόρεια Ιρλανδία και το Λίβανο, στις οποίες, την εποχή που γεννιέται, είναι σε έναν αναβρασμό εμπόλεμης κατάστασης. Έχει ουσιαστικά δυο πατρίδες από τους γονείς τους στις οποίες δεν μπορεί να βρεθεί και υπάρχει έντονη έχθρα, αυτό που απωθεί τον ήρωα από την αρχή. Αυτός ήταν ο σκοπός. Δυο πατρίδες με τις οποίες δεν συνδέεται και εκεί πάνω βασίζεται η αναζήτησή του.

Εθνική ταυτότητα

Η εθνική ταυτότητα φυσικά και επηρεάζει τον άνθρωπο, αλλά σε βαθύτερο επίπεδο δεν πιστεύω πως έχει ιδιαίτερη σημασία. Όχι μόνο η εθνική ταυτότητα, αλλά και η χριστιανική και η οποιαδήποτε ταυτότητα απουσιάζει. Το θέμα είναι πόσο μπορεί ένας άνθρωπος μπορεί να βγει από το αυτό το «κουτί».

Μεγαλώνοντας σε μια κοινωνία, μπορείς να εμποτιστείς με αυτές τις ταυτότητες, το ζητούμενο όμως είναι να καταλαβαίνεις τους άλλους που δεν μοιάζουν σε σένα. Αυτό συμβαίνει όταν είμαστε πολύ «κλεισμένοι» σε μια οποιαδήποτε ταυτότητα που μας έχει δοθεί είναι δύσκολο να κατανοήσουμε τον άλλον. Όταν δεν κατανοείς τον άλλον, αμέσως ο άλλος είναι ξένος ή εχθρός. Αυτές είναι οι πηγές του ρατσισμού, της ξενοφοβίας.

Το βιβλίο περνάει από την Ελλάδα, αλλά δεν είναι για την Ελλάδα. Περνάει και από κάποιες συγκεκριμένες χώρες, αλλά προσπαθώ να αποδώσω ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Έχουμε γενικά ανάγκη να δώσουμε στον εαυτό μας μια λέξη η οποία θα μας προσδιορίζει ή και πολλές λέξεις, που αυτομάτως για να αισθανόμαστε εμείς ότι υπάρχουμε, θέλουμε να μειώσουμε και τον διπλανό μας που επίσης υπάρχει. Για να δεχτούμε τη δική μας αλήθεια, πρέπει του αλλουνού να είναι ψέμα.

Έρευνα

Η έρευνα έχει γίνει για τη σύνδεση κάθε εποχής που αναφέρεται μέσα στο βιβλίο με τα ιστορικά γεγονότα που βρίσκονται στο προσκήνιο τη δεδομένη στιγμή. Οι παραπομπές που επεξηγούν κάθε γεγονός είναι ένα μεγάλο κομμάτι του βιβλίου που σε κάποιους μπορεί να αρέσει, σε κάποιους όχι, θα μπορούσα να επιλέξω να μην υπάρχουν.

Ωστόσο, νομίζω αποτελούν κομμάτι της ιστορίας και όποιος θέλει να μπει στην ιστορία μέσα, θα πρέπει να διαβάσει κι αυτά. Στο μυαλό μου, δεν είναι απλά παραπομπές που θες να μάθεις για ένα γεγονός ή γιατί έγινε. Αυτό το γεγονός έχει σημασία για την όλη ιστορία, οπότε είναι σαν μια συνέχεια της ιστορίας από πίσω.

Το καλό με τις παραπομπές αυτές είναι ότι σου δίνεται και η ευκαιρία να τις διαβάσεις αν θέλεις, αν δεν θέλεις, δεν τις διαβάζεις. Ούτως ή άλλως, συνεχίζεις την ανάγνωση της ιστορίας χωρίς να παρεμβάλλονται. Υπάρχουν και άνθρωποι που θα ξέρουν όλες τις παραπομπές και υπάρχουν κι εκείνοι που μπορεί να μην ξέρουν ούτε μία και σε αυτούς αναφέρονται. Σε κάποιον που θα θέλει να μάθει μερικά πράγματα για την ιστορία με λίγες λέξεις.

Μουσικές αναφορές

Οι μουσικές αναφορές είναι και δικές μου επιρροές, αλλά από την άλλη ήθελα να αποδώσω την εποχή μουσικά. Όλα τα τραγούδια ταιριάζουν σε μια συγκεκριμένη εποχή, έχω προσέξει την εποχή που ο ήρωας ακούει ένα τραγούδι, να είναι κι εκείνης της εποχής. Ήθελα να δώσω και τους ήχους της εποχής, παρόλο που κάποιος που έχει μεγαλώσει σε αυτήν την εποχή μπορεί να μην άκουγε τέτοια μουσική.

Αναγνώριση & Φιλοδοξίες

Θα ήθελα αυτό το βιβλίο να πάει σε όσα περισσότερα χέρια γίνεται. Είναι δύσκολη η ελληνική κατάσταση στη λογοτεχνία, είμαστε ένας λαός που δεν διαβάζει πολύ. Αναγνωρίζω ότι δεν είμαστε μια χώρα που έχει επενδύσει στο ζήτημα του βιβλίου. Σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, πολλοί άνθρωποι κρατάνε βιβλία στο μέτρο, στα πάρκα, εμείς δεν είμαστε μια τέτοια χώρα, δεν κρατάμε βιβλία.

Η μεγαλύτερη φιλοδοξία μου θα ήταν σε κάποια χρονική στιγμή, είτε υπάρχω είτε όχι να περάσω, στην ιστορία ως ένας καλός συγγραφέας με μεγάλη παραγωγή βιβλίων. Από την άλλη, μια φιλοδοξία θεωρώ ότι είναι να μπορώ να ζω από αυτό.

Μελλοντικά σχέδια

Αυτή τη στιγμή γράφω ένα δεύτερο μυθιστόρημα. Θα ήθελα στο ενδιάμεσο να προωθήσω τον Αίγραγρο όσο περισσότερο γίνεται και στην ελληνική και στην ξένη λογοτεχνία!

______________________

Διονύσης Τεμπονέρας, «Ο Αίγαγρος», Εκδόσεις Θίνες,
Αθήνα 2019. Σελ. 392, Σχήμα 20,5 Χ14, ISBN 978-618-802-7-4
Γραφιστικός Σχεδιασμός: Μελισσάνθη Σαλίμπα
Τιμή: 15 €

Εκδόσεις Θίνες | www.thines.gr
Δ: Λ. Μεσογείων 216 155 61 Aθήνα
Τ: 211 7006040, 211 7006041, 697 2023223, 697 2991461
Ε: [email protected]
F: www.facebook.com/editions.thines