Skip to content

Η Δήμητρα Κονδυλάτου κι ένα βιωματικό εργαστήρι στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Σύρου!

DATE

SHARE THIS ARTICLE

Τι είναι το Λαζαρέτο στη Σύρο; Τι ρόλο έχει ένα περιπατητικό εργαστήρι στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σύρου; Πώς μπορεί να εξελιχθεί σε εμπειρία στον καιρό της πανδημίας;

Η εικαστικός Δήμητρα Κονδυλάτου μας περιγράφει το βιωματικό εργαστήρι που θα συντονίσει στο φετινό φεστιβάλ και την εμπειρία όσων θα συμμετάσχουν στο πλαίσιο ενός από των λίγων Φεστιβάλ που διεξάγονται φέτος και μας εξηγεί πώς συνδέεται η ιστορία του νησιού με το σήμερα. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στον Beater.gr λίγες ημέρες πριν το καθιερωμένο Φεστιβάλ της Σύρου, μας εξηγεί πώς συνδυάζονται ο τουρισμός και η τέχνη στο τελευταίο της project και πώς επηρεάζει η πανδημία το έργο της.

 

Το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σύρου εξερευνά τη θεματική “Off Season/ Εκτός Εποχής”. Η θεματική αυτή λειτουργεί τόσο ως τοποθέτηση απέναντι στην παρούσα κατάσταση όσο και ως μέθοδος εργασίας στη φετινή ιδιαίτερη εκδοχή του Φεστιβάλ που ξεκίνησε τον Ιούλιο και θα ολοκληρωθεί τον Ιούλιο του 2021. Πώς εντάσσεται το βιωματικό εργαστήριό σας σε αυτή τη θεματική; Πώς επηρεάζουν οι ιδιαίτερες φετινές συνθήκες τη δράση αυτή;

Το εργαστήριο θα ξεδιπλώσει ιστορίες – κυριολεκτικά και μεταφορικά – γύρω από το Λαζαρέτο της Σύρου. Τα λαζαρέτα ήταν θεσμοθετημένες υγειονομικές δομές φτιαγμένες αποκλειστικά για την καραντίνα ταξιδιωτών. Κτισμένα ως επί το πλείστον στη Μεσόγειο και τις ακτές της Μεγάλης Βρετανίας, λειτούργησαν από το 15ο έως τα μέσα του 19ου αιώνα, (κάποια λειτούργησαν έως και τον 20ο) για την πρόληψη και την κάθαρση από σοβαρές μεταδοτικές ασθένεις, κυρίως της πανούκλας. Η καραντίνα παρεμβάλλεται στο ταξίδι, είτε είναι επαγγελματικό, είτε «τουριστικό». Το Λαζαρέτο της Σύρου είναι ιδαίτερα φορτισμένο, καθώς εκτός από υγειονομική δομή εγκλεισμού, αργότερα λειτούργησε και ως κέντρο στέγασης προσφύγων, φυλακή, στρατώνας και άσυλο φρενοβλαβών. Ήδη πριν το ξέσπασμα του Covid 19 στην Ιταλία, σκεφτόμουν να το εντάξω, στο πλαίσιο του εργαστηρίου, σε έναν περίπατο που θα ακολουθούσε συγκεκριμένα σημεία αναφοράς. Με την τροπή που πήραν τα πράγματα στη συνέχεια, αποφάσισα πως θα είχε περισσότερο νόημα να μείνουμε στην περιοχή των Λαζαρέτων, και να κατασκευάσουμε μικρές αφηγήσεις, ανατρέχοντας στην ιστορία της και στη δική μας εμπειρία της τωρινής πανδημίας. Οι φετινές συνθήκες επηρεάζουν και πρακτικά το εργαστήριο, καθώς για να διασφαλίσουμε την τήρηση των μέτρων πρόληψης, υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός συμμετεχόντων και θα κινηθούμε μόνο στους εξωτερικούς χώρους των κτιρίων των Λαζαρέτων. Η εξέλιξη αυτή μπορεί να μας στερεί την εμπειρία του εσωτερικού των χώρων αυτών, από την άλλη όμως, ίσως μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τις απαγορεύσεις και τους περιορισμούς εκείνης της εποχής, σε σχέση με αυτό που βιώνουμε σήμερα.

Στόχος του εργαστηρίου είναι η δημιουργία ενός εικαστικού βίντεο έργου που θα παρουσιαστεί στο επόμενο Φεστιβάλ, το 2021. Ποιες είναι οι προσδοκίες σας για αυτό το έργο; Ποιος θα είναι ο ρόλος των ατόμων που θα συμμετάσχουν;

Στόχος του εργαστηρίου είναι οι συμμετέχοντες να μοιραστούν πληροφορίες, γνώσεις και συναισθήματα που προκαλούνται και αφορούν στην καραντίνα ή/και στην περιοχή των Λαζαρέτων και να τα αποτυπώσουν οπτικά, δοκιμάζοντας διαφορετικές φόρμες και αφηγηματικά μέσα. Το βίντεο που μου ανατέθηκε από το Φεστιβάλ είναι ένα επόμενο στάδιο και θα είναι η δική μου προσπάθεια να φτιάξω μια αφήγηση – ανταπόκριση, αναφορικά με τις έννοιες του ταξιδιού, του περιπάτου, της ασφάλειας, του περιορισμού και της οριακότητας. Οι έννοιες αυτές θα καθορίσουν τις τεχνικές κινηματογράφησης που θα χρησιμοποιήσω και αποτελούν μια βάση, πάνω στην οποία θα κινηθώ στη συνέχεια, περισσότερο αυτοσχεδιαστικά, κατά το διάστημα που θα μείνω στη Σύρο. Το εργαστήριο θα καταγραφεί οπτικά και ηχητικά, και ενδέχεται να συμπεριλάβω κάποια αποσπάσματα αυτής της καταγραφής στο βίντεο, φυσικά με τη συγκατάθεση και την αναφορά εκείνων που συμμετέχουν.


Οι γυναίκες εργάζονται πλειοψηφικά σε πόστα που σχετίζονται με την αναπαραγωγική και συναισθηματική εργασία, συχνά χωρίς σχετική εκπαίδευση ή επιμόρφωση, σα να θεωρείται πως μπορούν να ασκήσουν τα επαγγέλματα αυτά αυτόματα, λόγω της έμφυλης ταυτότητάς τους.


Η ψηφιακή καταγραφή της εμπειρίας ενός περιπατητικού εργαστηρίου σε λιγότερο γνωστές διαδρομές είναι το παράδειγμα ενός νέου τρόπου να γνωρίζει ένα καινούργιο μέρος ένας επισκέπτης. Είναι αυτή η εξέλιξη του σύγχρονου τουρισμού; Ψάχνει σήμερα κάτι διαφορετικό ένας επισκέπτης που θέλει να γνωρίσει έναν τόπο;

Πράγματι, η οπτική καταγραφή και η χρήση τεχνολογιών της εικόνας, το περπάτημα, η εξερεύνηση, δεν είναι πρακτικές που αφορούν αποκλειστικά ένα καλλιτεχνικό εργαστήριο ή project, αλλά και το τουριστικό ταξίδι. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπάρχουν κάποιες αντιστοιχίες με τις «αναλογικού» χαρακτήρα πρακτικές που επινοούσαν οι ταξιδιώτες του Grand Tour ή οι πρώτοι τουρίστες που επισκέφθηκαν τα ελληνικά νησιά στη δεκαετία του 50 για να γνωρίσουν τον τόπο. Οι πρακτικές αυτές και οι αναζητήσεις των ταξιδιωτών μεταλλάσσονται και διαφοροποιούνται με τα χρόνια, αλλά πάντα νομίζω ότι οι καινούργιες μορφές τους συνυπάρχουν σε ένα βαθμό με τις προηγούμενες. Τα τελευταία χρόνια, οι εξατομικευμένες ταξιδιωτικές πλατφόρμες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πολλαπλασιάζουν και επιταχύνουν την τάση αναζήτησης εμπειριών, της οπτικής αποτύπωσής τους και του ψηφιακού τους μοιράσματος. Διαφημίζουν μέρη και εμπειρίες ως “must dos” και δημιουργούν ανταγωνισμό μεταξύ των επισκεπτών για το καλύτερο story. Η γνωριμία με τον τόπο διαμεσολαβείται όλο και περισσότερο από την οπτική (κυρίως ψηφιακή) αναπαράστασή του. Ίσως αυτό που ψάχνει ο σύγχρονος επισκέπτης είναι η κατάλληλη γωνία λήψης. Είναι δύσκολο να σκεφτούμε την εξέλιξη του σύγχρονου τουρισμού, ιδίως εντός της παρούσας συνθήκης, η οποία φαίνεται πως θα επιφέρει πολλές αλλαγές στους τρόπους και ιδίως στους ρυθμούς με τους οποίους οι άνθρωποι μετακινούνται και αλληλεπιδρούν στα ταξίδια τους.

Η έρευνα της σχέσης τουρισμού και τέχνης έχει κεντρική θέση στο καλλιτεχνικό σας έργο. Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται αυτή η σχέση στις συνθήκες πανδημίας που βιώνουμε; Βλέπετε αισιόδοξα το μέλλον;

Η τέχνη και ο τουρισμός είναι από τους πρώτους κλάδους που δέχτηκαν έντονα πλήγματα και αποτελούν το επίκεντρο πολιτικών αντιπαραθέσεων και διεκδικήσεων. Η πανδημία έχει άμεσο αντίκτυπο στις δυο αυτές «βιομηχανίες», που θεσμοποιούν και εμπορευματοποιούν τον πολιτισμό και καθώς βασίζονται στο ταξίδι και τη μετακίνηση, βλέπουμε τελικά πόσο ευάλωτες είναι. Αυτή η συνθήκη ανέδειξε βασικά προβλήματα και στους δύο κλάδους, που αλλού διαφέρουν εντελώς, αλλού συγκλίνουν, όπως για παράδειγμα στο εργασιακό. Το πλήγμα που δέχεται ο τουρισμός έχει τεράστιο αντίκτυπο στην οικονομία και την εργασία. Όμως η πανδημία και τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης έχουν και κοινωνικές επιπτώσεις, εφόσον η τέχνη και ο τουρισμός είναι από τα κατεξοχήν πεδία που ευνοούν τις διαπολιτισμικές συναντήσεις και ανταλλαγές. Από την άλλη, είδαμε πόσο ωφέλιμη ήταν για το περιβάλλον αυτή η μικρή παύση της μετακίνησης. Μου είναι δύσκολο να δω το μέλλον τη στιγμή που βρισκόμαστε ακόμα εν μέσω της πανδημίας και κάθε μέρα δοκιμάζονται νέα μέτρα, που επηρεάζουν άμεσα, πρακτικά και συναισθηματικά, την καθημερινότητά μας. Προς το παρόν μου φαίνεται σημαντικό πως γίνονται αυτές οι διαπιστώσεις και επανεξετάζονται οι διαδικασίες και τα συστήματα μέσω των οποίων αναπτύσσονται και λειτουργούν αυτοί οι τομείς, με τη συμβολή μάλιστα νέων πρωτοβουλιών και δημόσιων διαλόγων που έχουν ανοίξει τελευταία.

Το τελευταίο καλλιτεχνικό σας project ερευνά τη θέση της εργαζόμενης γυναίκας στον τουρισμό. Γιατί επιλέξατε συγκεκριμένα τη θέση της γυναίκας; Ποια είναι η τοποθέτησή σας μετά τη διεξαγωγή του project;

Το project αυτό, που αποτελείται από τρία μέρη και βρίσκεται σε εξέλιξη, προέκυψε από την επαγγελματική μου ενασχόληση με τον τουρισμό κατά τα προηγούμενα εφτά χρόνια. Τα βιώματά μου αλλά και η προσωπική μου σχέση και οι συζητήσεις με άλλους ανθρώπους, ιδίως γυναίκες που εργάζονται στον τουρισμό, μου είχαν ήδη δημιουργήσει πολλούς προβληματισμούς, που θέλησα να διερευνήσω παραπάνω. Οι γυναίκες εργάζονται πλειοψηφικά σε πόστα που σχετίζονται με την αναπαραγωγική και συναισθηματική εργασία, συχνά χωρίς σχετική εκπαίδευση ή επιμόρφωση, σα να θεωρείται πως μπορούν να ασκήσουν τα επαγγέλματα αυτά αυτόματα, λόγω της έμφυλης ταυτότητάς τους. Ιδιαίτερα το φετινό καλοκαίρι είναι πολύ σκληρό για τις γυναίκες αυτές, αφού είτε βρίσκονται άμεσα εκτεθειμένες στον κίνδυνο του ιού, είτε έμειναν άνεργες. Αυτό που επιχειρώ στο συγκεκριμένο project είναι να παρουσιάσω διάφορες όψεις αυτών των επαγγελμάτων, όπως τις συνθήκες εργασίας, τις έμφυλες, φυλετικές, ταξικές ανισότητες που προκύπτουν στις επαγγελματικές και τις διαπολιτισμικές τους σχέσεις, τη σχετική ανεξαρτησία, οικονομική και κοινωνική, που κάποιες γυναίκες αποκτούν μέσα από αυτά τα επαγγέλματα, και τους τρόπους με τους οποίους περίπλοκες διαδικασίες, όπως η φιλοξενία, η φροντίδα, η γενναιοδωρία, εμπλέκονται με εμπορεύσιμες παροχές και υπηρεσίες.

Πώς επηρέασε η πανδημία το καλλιτεχνικό σας έργο; Ποια είναι τα επόμενα καλλιτεχνικά σας σχέδια;

Η πανδημία και τα μέτρα πρόληψης, έφεραν αναβολές και κάποιες ακυρώσεις συμμετοχών και καταγραφών που είχαν προγραμματιστεί νωρίτερα αυτό το χρόνο. Βρίσκομαι στα τελευταία στάδια του post-production του πρώτου μέρους του project για τη γυναικεία εργασία στον τουρισμό, ενώ συνεχίζω να δουλεύω, να σχεδιάζω και να επικαιροποιώ τα άλλα δύο. Ολοκληρώνοντας το εργαστήριο και το residency στη Σύρο, θα ξεκινήσω την επεξεργασία του βίντεο για το Λαζαρέτο, που θα παρουσιαστεί τον Ιούλιο του 2021 στο Φεστιβάλ Σύρου. Καθώς η συνθήκη αυτή όμως δεν έχει τελειώσει, αλλάζει συνεχώς όλα τα δεδομένα μας, και υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα μαζί με συναισθηματική αστάθεια. Γενικότερα είμαστε σε αναμονή.

______________________

8ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σύρου
3-6 Σεπτεμβρίου 2020

Εργαστήριο «Εναλλακτικά Μονοπάτια»
σε συνεργασία με την εικαστική καλλιτέχνιδα Δήμητρα Κονδυλάτου
Παρασκευή 4 Σεπτεμβρίου 2020 (17:00 – 20:00)

Facebook: @syrosfilmfest | Instagram: syrosinternationalfilmfestival | Youtube: Syros International Film Festival

syrosfilmfestival.org

Μάθε περισσότερα για το φετινό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σύρου εδώ!

Loading...
Η Lauryn Hill τραγουδά στο νέο φιλμ του Louis Vuitton.
Μια βόλτα στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος με την Ηρώ Μπέζου!