Cinematic Odyssey #58: Οι ταινίες της εβδομάδας!
Σε έναν κόσμο υπερφορτωμένο από πληροφορία, εξουσία και τεχνολογική αποτελεσματικότητα, η πραγματικότητα γίνεται τόσο ψυχρή ώστε ο νους αναζητά αλήθεια σε μύθους, σε απειλές που έχουν όνομα, μορφή και σκοπό. Στις ταινίες της εβδομάδας θα παρατηρήσουμε πώς οι ήρωες ανασυνθέτουν την πραγματικότητα ώστε να μπορούν να συνεχίσουν να υπάρχουν μέσα της.
Save the Green Planet! (Jang Joon-hwan, 2003)
Στο “Save the Green Planet!” ο Μπιουνγκ-γκου ζει μια ζωή που δεν μοιάζει ποτέ να του ανήκει πραγματικά, καθώς οι μέρες του είναι βαριές, επαναλαμβανόμενες, και το σώμα του κουβαλά τα σημάδια μιας εργασιακής και κοινωνικής φθοράς που δεν βρίσκει λέξεις για να εκφραστεί. Το παρελθόν του επιστρέφει συνεχώς με τη μορφή θραυσμάτων, στην αρχή με μια οικογένεια που διαλύθηκε και συνολικά με μια παιδική ηλικία σημαδεμένη από απώλεια. Μέσα σε αυτή τη σιωπηλή συσσώρευση πόνου, ο Μπιουνγκ-γκου αρχίζει να βλέπει μοτίβα. Η βία της εξουσίας, η αδιαφορία των ισχυρών, η απανθρωπιά των εταιρικών μηχανισμών δεν του φαίνονται πια τυχαία αλλά μοιάζουν συντονισμένα, οργανωμένα, σχεδόν εξωγήινα. Σταδιακά πείθεται πως η Γη έχει δεχτεί εισβολή και πως εκείνοι που κυβερνούν δεν ανήκουν πραγματικά σε αυτήν. Η πεποίθησή του αποκτά συγκεκριμένη μορφή στο πρόσωπο του Κανγκ Μαν-σικ, ενός πλούσιου επιχειρηματία με ψυχρό βλέμμα και απόλυτο έλεγχο. Έτσι, η απαγωγή του δεν είναι μια στιγμή παρόρμησης, αλλά η κορύφωση μιας εσωτερικής διαδρομής. Εκεί, στο υπόγειο όπου τον κρατά δεμένο, ο Μπιουνγκ-γκου δεν ζητά απλώς απαντήσεις, αλλά αντιθέτως, ζητά επιβεβαίωση για το ότι ο πόνος του έχει αιτία, ότι η δυστυχία του δεν είναι αυθαίρετη. Καθώς οι ανακρίσεις προχωρούν, η αφήγηση γίνεται ασταθής. Ξαφνικά, το χιούμορ εισβάλλει εκεί που δεν θα έπρεπε, η βία αποκτά σχεδόν παιδικό χαρακτήρα, και η πραγματικότητα φαίνεται να λυγίζει χωρίς όμως να σπάει εντελώς.
Το ερώτημα για το ποιος λέει την αλήθεια παραμένει μετέωρο μέχρι τέλους, όταν η ίδια η αποκάλυψη αρνείται να λειτουργήσει ως λύτρωση. Μόνο αφού η ιστορία ολοκληρώσει τον κύκλο της γίνεται σαφές ότι η ταινία δεν μιλά για εξωγήινους, αλλά για την ανάγκη του ανθρώπου να μεταφράσει την κοινωνική βία σε κοσμική απειλή. Ο Μπιουνγκ-γκου δεν αντέχει την ιδέα ενός κόσμου άδικου χωρίς λόγο, για αυτό και η συνωμοσία λειτουργεί ως ύστατο σχήμα νοήματος, και η τρέλα ως άμυνα απέναντι στην απόλυτη αδιαφορία. Ο Κανγκ δεν χρειάζεται να είναι τέρας, μιας και το σύστημα που εκπροσωπεί είναι ήδη απάνθρωπο. Η ταινία υπονοεί ότι η μεγαλύτερη φρίκη δεν είναι η παραφροσύνη του Μπιουνγκ-γκου, αλλά το γεγονός ότι η κοινωνία τον έκανε αναπόφευκτο. Για αυτό, η τρέλα εδώ δεν παρουσιάζεται ως παθολογία, αλλά ως ένα πολιτικό αποτέλεσμα.
______________________
Mickey 17 ( Bong Joon Ho, 2025)
Στο Mickey 17, ο Μίκι είναι ένας αναλώσιμος, ένας άνθρωπος που πεθαίνει ξανά και ξανά σε αποστολές σε έναν αφιλόξενο πλανήτη για να επιτελέσει επικίνδυνες εργασίες. Κάθε φορά που αναγεννιέται, φέρει τις μνήμες της προηγούμενης εκδοχής του, αλλά όχι πλήρως, καθώς η προσωπικότητα του μεταβάλλεται, και η αίσθηση του εγώ αρχίζει να κλονίζεται. Η κρίσιμη στιγμή έρχεται όταν ο Μίκι 17 συναντά τον Μίκι 18, την επόμενη εκδοχή του εαυτού του που είναι ταυτόχρονα φίλος και αντίπαλος. Η σύγκρουση τους είναι περισσότερο υπαρξιακή παρά σωματική, μιας και μας προκαλούνται τα ερωτήματα του ποιος είναι πραγματικά ο Μικι, ή το τι σημαίνει να ζεις όταν η ύπαρξη σου είναι αναλώσιμη και επαναλαμβανόμενη; Στο Mickey 17, η ανθρώπινη ζωή τίθεται σε σχέση με την χρησιμότητα και την επαναληψιμότητα, μιας και ο Μίκι δεν πεθαίνει επειδή είναι ήρωας αλλά πεθαίνει επειδή η ύπαρξή του είναι αντικαταστάσιμη. Επιπλέον, αποτυπώνεται πώς η τεχνολογία δεν δημιουργεί την απανθρωπιά αλλά την καθιστά αποδοτική. Μετατρέπει την επιστημονική φαντασία σε καθρέφτη για την ανθρώπινη εμπειρία, δείχνοντας πώς η μοναδικότητα και η αξία μας συνδέονται με την αντίληψη και την κοινωνική αναγνώριση, και πώς η ίδια η ταυτότητα μπορεί να γίνει εύθραυστη όταν είναι υποταγμένη σε μηχανισμούς που την υπερβαίνουν.
Έτσι, το Mickey 17 δεν λειτουργεί απλώς ως μια ιστορία επιστημονικής φαντασίας, αλλά ως μια αλληγορία για τη σύγχρονη ανθρώπινη κατάσταση. Ο Μίκι ενσαρκώνει τον άνθρωπο που ορίζεται από συστήματα παραγωγής, από αλγορίθμους και δομές εξουσίας που τον αξιολογούν με βάση την απόδοση και όχι την ουσία του. Η επαναληψιμότητα της ζωής του ακυρώνει το βάρος του θανάτου, αλλά ταυτόχρονα ακυρώνει και το νόημα της επιβίωσης, μιας και αν κάθε τέλος μπορεί να αναιρεθεί, τότε τι αξία έχει η αρχή;
______________________
Bugonia (Yorgos Lanthimos, 2025)
Στο Bugonia, ο Teddy, ένας μελισσοκόμος με έμμονες θεωρίες συνωμοσίας, ζει σε μια μικρή κωμόπολη ενώ ασχολείται με τις μέλισσες του και εργάζεται σε μια αποθήκη της εταιρείας Auxolith. Η ζωή του είναι βαριά τραυματισμένη από μια τραγωδία καθώς η μητέρα του βρίσκεται χρόνια σε κωματώδη κατάσταση μετά από συμμετοχή σε δοκιμές φαρμάκου της ίδιας εταιρείας. Αυτή η απώλεια έχει διαβρώσει την εμπιστοσύνη του στον κόσμο και, σταδιακά, τον έχει ωθήσει να πιστέψει ότι οι πιο ισχυροί άνθρωποι δεν είναι απλώς αδιάφοροι, αλλά επιβουλεύονται την ανθρωπότητα. Μαζί με τον νεαρό ξάδελφο του, Don, απαγάγουν τη Michelle, μια γυναίκα CEO της ίδιας εταιρείας με εξαιρετική ψυχραιμία και αυτοκυριαρχία καθώς θεωρούν ότι κρύβει κάτι επικίνδυνο, κάτι πέρα από την ανθρώπινη φύση. Τότε λοιπόν την οδηγούν σε ένα απομονωμένο υπόγειο, όπου προσπαθούν να αποκαλύψουν την αλήθεια. Αντί να φοβηθεί ή να παραδοθεί, η Michelle κινείται με λεπτή ψυχολογική στρατηγική, καθώς παρατηρεί, μιλά ήσυχα, και φέρεται έτσι ώστε με κάθε μικρή της αντίδραση να ανατρέπει τη βεβαιότητα των δύο ανδρών. Σιγά σιγά, οι δυο άντρες καταλαβαίνουν πως δεν ελέγχουν την κατάσταση, αντιθέτως, η ίδια τους η αντίληψη έχει γίνει εργαλείο στα χέρια της. Στο Bugonia, η καθημερινότητα του Teddy και του Don γίνεται παγίδα της ίδιας της πληροφορίας που καταναλώνουν. Κορεσμένοι από άρθρα, βίντεο και θεωρίες συνωμοσίας, οι δύο άνδρες δεν αναζητούν μόνο γνώση, αλλά αναζητούν την επιβεβαίωση των φόβων τους. Η ταινία αναδεικνύει πώς η υπερπληροφόρηση, όταν συνδυάζεται με έναν κόσμο καπιταλιστικά οργανωμένο για κέρδος και εκμετάλλευση, μπορεί να αποβλακώσει και να παραλύσει την κρίση μας.
Οι ήρωες ζουν παγιδευμένοι σε μια φαντασιακή αλήθεια, όπου η δύναμη μοιάζει να είναι αποκλειστικό προνόμιο των λίγων, μια δύναμη που ελέγχει τις αφηγήσεις και χειραγωγεί τα μυαλά, ενώ οι άνθρωποι αδυνατούν να ξεφύγουν από τον κυκλώνα των πληροφοριών που η ίδια η αγορά δημιουργεί και αναπαράγει. Σε φιλοσοφικό επίπεδο, το Bugonia δεν περιορίζεται απλώς στην ανάδειξη της χειραγώγησης ή της ψευδούς βεβαιότητας, αλλά σκιαγραφεί με σπάνια ακρίβεια και τον τρόπο με τον οποίο η ανθρώπινη συνείδηση, όταν εκτίθεται σε ένα αδιάκοπο ρεύμα πληροφοριών που διασπά την αντίληψη και κατακερματίζει τη λογική, χάνει σταδιακά την ικανότητα να διακρίνει το πραγματικό από το επινοημένο, το σημαντικό από το επουσιώδες, και τη ζωή από την αναπαράστασή της. Μάλιστα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο Bugonia παρουσιάζει η ψυχολογική κατάσταση των πρωταγωνιστών. Ο Teddy, φορτωμένος με τις ενοχές και την απώλεια της μητέρας του, ζει σε έναν κόσμο όπου η ανάγκη να πιστέψει σε μια συνωμοσία δεν είναι μόνο διαφυγή αλλά και τρόπος να δώσει νόημα στον πόνο του, ενώ ο Don, που αρχικά μοιάζει εύπιστος και υποστηρικτικός, σιγά σιγά αποκαλύπτει την ευθραυστότητα της πίστης του, την αμφιβολία που τον διαλύει από μέσα και τον οδηγεί σε πράξεις που ξεπερνούν κάθε λογική. Τέλος, η Michelle, με την ψυχραιμία και την αυτοκυριαρχία της, λειτουργεί ταυτόχρονα σαν καθρέφτης και σαν αόρατος οδηγός, αναγκάζοντας τους δύο άνδρες να αντικρίσουν όχι την αλήθεια των εξωγήινων ή της συνωμοσίας, αλλά την αλήθεια του εαυτού τους, των φόβων τους, της ανάγκης τους να ελέγξουν έναν κόσμο που έχει ήδη ξεφύγει από τα χέρια τους, μετατρέποντας την ψυχολογική τους κατάσταση σε αέναο παιχνίδι δύναμης, ανασφάλειας και ανείπωτης έντασης.
______________________
