Cinematic Odyssey #51: Οι ταινίες της εβδομάδας!
Μετά την ανεμελιά του καλοκαιριού, έρχεται το φθινόπωρο: η εποχή που η μέρα μικραίνει, τα φύλλα θρυμματίζονται κάτω από το παπούτσι, ενώ μια γλυκιά μελαγχολία μας περιτριγυρίζει Το φθινόπωρο είναι η εποχή που η πόλη γίνεται πιο εσωτερική, οι συζητήσεις βαθαίνουν, και οι ταινίες βρίσκουν το κατάλληλο σκηνικό για να ακουμπήσουν πιο ουσιαστικά μέσα μας. Οι ταινίες της εβδομάδας, με μια αύρα καθαρά φθινοπωρινή, μας βυθίζουν σε κόσμους σκοτεινούς και λυρικούς, σε ερωτήματα για την ταυτότητα, τη μοίρα, τις οικογενειακές πληγές.
______________________
Twin Peaks: Fire Walk with Me (1992- David Lynch)
Αν δεν έχεις ήδη παρακολουθήσει την σουρεαλιστική και βαθιά ατμοσφαιρική σειρά του David Lynch “Twin Peaks”, ίσως αυτό το φθινόπωρο να αποτελέσει την ιδανική αφορμή. Η ταινία “Fire walk with me” πρόκειται για prequel της γνωστής σειράς στην οποία μια φαινομενικά ήσυχη μικρή πόλη στην Αμερική γίνεται το επίκεντρο ενός μυστηρίου, όταν η Laura Palmer, βρίσκεται νεκρή. Όμως το ποιος σκότωσε τη Laura Palmer είναι η βιτρίνα· στην πραγματικότητα η σειρά (κι ακόμα περισσότερο η ταινία) κοιτάζει στο εσωτερικό ενός ατόμου που συνθλίβεται από μυστικά, κακοποίηση και την αδυναμία να βρει καταφύγιο. Η ταινία δείχνει την τελευταία εβδομάδα της Laura. Βλέπουμε την διπλή της ζωή: το δημοφιλές κορίτσι της πόλης από τη μια, και από την άλλη η βύθισή της σε σκοτεινές νύχτες, ουσίες και σεξουαλικές παρορμήσεις. Κι ανάμεσα σε όλα αυτά, οι υπερφυσικές φιγούρες που αναδύονται, σαν παραμορφωμένοι αγγελιοφόροι του κακού μας βυθίζουν σε ένα ακόμα πιο δυσνόητο σκοτάδι ώστε να αφουγκραστούμε την κόλαση της Laura.
Ο Lynch, μέσα από την ιστορία της Laura, δείχνει τη βία όχι σαν μεμονωμένο γεγονός αλλά σαν κρυμμένη κοινωνική δομή. Όλοι γνωρίζουν, μα όλοι επιλέγουν να σιωπούν, κι έτσι το τραύμα γίνεται αναπόφευκτο. Το υπερφυσικό στοιχείο, με τον Bob ή τα σύμβολα δεν είναι προϊόν φαντασίας, αλλά η εσωτερική διάσταση της φρίκης, ο τρόπος που το μυαλό της Laura επεξεργάζεται το αδιανόητο. Το Fire walk with me είναι ένα πένθιμο άσμα για τη Laura Palmer, για μια νεαρή που γίνεται θρύλος μέσα από τον θάνατό της, αλλά εδώ μας αποκαλύπτεται ζωντανή και εύθραυστη. Ο Lynch δεν κινηματογραφεί απλώς την πτώση της· καταγράφει την αργή διάλυση μιας ψυχής που ασφυκτιά ανάμεσα στη διπλή της ζωή, την εξιδανικευμένη κόρη και το κορίτσι που κατασπαράζεται από την βία και την εξάρτηση.
______________________
The Double Life of Véronique (1991 – Krzysztof Kieślowski)
Σε μία από τις πιο μελαγχολικές και δραματικές ταινίες του “The Double Life of Véronique“ , ο Kieślowski μας εισάγει σε έναν κόσμο όπου οι γραμμές της πραγματικότητας και του ονείρου γίνονται πορώδεις. Στην καρδιά της ιστορίας βρίσκεται μια γυναίκα που ζει με την αίσθηση πως δεν είναι ποτέ μόνη, πως κάπου, σε μια άλλη πόλη, σε μια άλλη ζωή, υπάρχει μια σκιά της, μια αόρατη αντανάκλαση που αναπνέει μαζί της. Πράγματι, στην ταινία παρακολουθούμε τις ζωές δύο γυναικών, της Véronique και της Weronika: δύο γυναίκες, σε δύο χώρες, που ποτέ δεν συναντιούνται. Η μία ζει στην Πολωνία, ενώ η άλλη στη Γαλλία. Μοιάζουν σαν δίδυμες και μοιράζονται έναν μυστήριο δεσμό. Η ιστορία κυλάει με ρυθμό αργό, σχεδόν υπνωτικό, σαν ανάσα μουσικής. Δεν είναι τυπική αφήγηση, αλλά μια αλληλουχία στιγμών που κουβαλούν βαρύτητα μεγαλύτερη απ’ ό,τι δείχνουν: ένα τραγούδι που ακούγεται ξαφνικά, ένα τυχαίο άγγιγμα, ένας ξένος που εμφανίζεται στη σωστή – ή στη λάθος στιγμή. Όλα μοιάζουν να καθοδηγούνται από έναν αόρατο ρυθμό, σαν οι δυο γυναίκες να παίζουν μια παρτιτούρα που μοιράζονται χωρίς να τη γνωρίζουν.
Η ταινία δεν είναι απλώς μια ιστορία για «σωσίες», αλλά μια ποιητική αναμέτρηση με το μυστήριο της μοίρας. Η μοίρα είναι ένα από τα φιλοσοφικά ζητήματα που έχουν προβληματίσει τον Kieślowski (Blind Chance), για αυτό και το βασικό ερώτημα που αναδύεται παρακολουθώντας την ταινία είναι: τι σημαίνει να νιώθεις ότι υπάρχει ένας άλλος εαυτός που ζει παράλληλα με εσένα; Πόσο ελεύθεροι είμαστε, αν οι αποφάσεις μας είναι συντονισμένες με μια αόρατη μελωδία που παίζει αλλού; Κι αν πράγματι ζούμε διπλή ή πολλαπλή ζωή, τι σημαίνει τότε η μοναδικότητα της ύπαρξης μας; Η ταινία, αντί να δίνει απαντήσεις, στην πραγματικότητα μας κάνει να χορεύουμε με τα ερωτήματα και να τα νιώθουμε στο δέρμα μας ενώ παράλληλα μας υπενθυμίζει ότι ο κινηματογράφος μπορεί να είναι προσευχή χωρίς θεό, ερωτική επιστολή χωρίς παραλήπτη, καθρέφτης που δείχνει όχι αυτό που είμαστε, αλλά αυτό που ίσως θα μπορούσαμε να είμαστε.
______________________
Autumn Sonata (1978 – Ingmar Bergman)
Στην ταινία “Autumn Sonata“ βλέπουμε έναν ακόμη σπαρακτικό εσωτερικό μονόλογο φτιαγμένο από τον Bergman, η διάσημη πιανίστρια Charlotte επισκέπτεται την κόρη της, Eva, έπειτα από πολλά χρόνια. Χωρίς όμως να το περιμένουν, ανάμεσά τους επικρατούν βουνά σιωπής και τραυμάτων. Η συνάντηση είναι αρχικά τυπική, αλλά γρήγορα μετατρέπεται σε εξομολόγηση που μοιάζει με αναμέτρηση, μιας και η κόρη κατηγορεί τη μητέρα για την παραμέληση, για την ψυχρότητα καθώς και για την εμμονή με την καριέρα εις βάρος της μητρικής τρυφερότητας. Καθόλη τη διάρκεια της εξομολόγησης αυτής, βλέπουμε την μητέρα να υπερασπίζεται της επιλογές της αλλά παράλληλα να πονάει, όχι από ενοχή, αλλά γιατί νιώθει να κρίνεται από ένα παιδί που δεν καταλαβαίνει τις θυσίες της. Όλη η ταινία μοιάζει με νύχτα διαλόγου, μια αντιπαράθεση που λειτουργεί σαν ένα μουσικό κομμάτι, με ένταση, κορύφωση και παύσεις.
Ο Bergman είναι από τους σκηνοθέτες που δεν φοβάται, αντιθέτως διψάει να αναλύσει και να καταλάβει τον άνθρωπο. Την σχέση του με τον Θεό, την σύνδεση του με τα σκοτάδια του και συχνά και την σύνδεση του με τον υπόλοιπο κόσμο. Εδώ λοιπόν, κοιτάζει την πιο δύσκολη μορφή σχέσης, μεταξύ γονέων και παιδιών, μια σχέση φτιαγμένη από αγάπη και ταυτόχρονα από βία, προσδοκίες και κληρονομιά. To Autumn Sonata δείχνει πως η οικογένεια δεν είναι μόνο στοργή αλλά και χώρος εξουσίας, όπου οι γονείς επιβάλλουν και τα παιδιά καταλήγουν να μαζεύουν σιωπηλά τα θραύσματα. Το φθινόπωρο στον τίτλο είναι το φθινόπωρο των συναισθημάτων: όταν ο χρόνος έχει περάσει, όταν οι απολογισμοί είναι αναπόφευκτοι, όταν η συγχώρεση μοιάζει αδύνατη αλλά ίσως είναι η μόνη λύση. Η ταινία δεν σου δίνει λύση, αντιθέτως σου δείχνει το μαχαίρι ανάμεσα στη μητέρα και την κόρη, κι εσύ πρέπει να αποφασίσεις αν θα το αφήσεις να κόψει ή αν μπορεί να γίνει εργαλείο λύτρωσης.
______________________
