Cinematic Odyssey #45: Οι ταινίες της εβδομάδας!
Στο όριο μεταξύ του ανθρώπινου και του θηριώδους, οι ταινίες της εβδομάδας ακροβατούν επικίνδυνα πάνω στην λεπτή γραμμή της σωματικής επιθυμίας. Το κοινό τους συνθετικό δεν είναι απλώς η βία, ο τρόμος ή ο κανιβαλισμός· είναι η αχόρταγη πείνα της ύπαρξης, το σώμα ως πεδίο μάχης, όπου ο έρωτας, η καταπίεση, η μετάβαση και η απώλεια μεταμορφώνονται σε κτηνώδη, ακατανόητα ένστικτα.
______________________
Trouble Every Day (2001, Claire Denis)
Σε μια από τις πιο υποτιμημένες και αλλόκοτα ποιητικές ταινίες της Claire Denis, το «Trouble Every Day» μιλά για την επιθυμία ως επιδημία, ως κάτι που κυκλοφορεί στο αίμα σαν ιός – και μόλις αφυπνιστεί, καταστρέφει τα πάντα. Δύο ιδιόρρυθμα πρόσωπα, υποδυόμενα από την Béatrice Dalle και τον Vincent Gallo συνδέονται με έναν κοινό παθολογικό ερωτισμό: μια ακατάσχετη δίψα για σάρκα, κυριολεκτικά. Η γυναίκα σαγηνεύει άνδρες μόνο για να τους διαμελίσει με την έξαρση της σεξουαλικής πράξης. Ο άνδρας, από την άλλη, την αναζητά σαν να ζητά εξιλέωση ή απαντήσεις – αλλά βρίσκεται αντιμέτωπος με το ίδιο ένστικτο. Η ταινία χρησιμοποιεί ένα ελλειπτικό σενάριο και πλάνα που σχεδόν αναπνέουν, σε παρασέρνουν στην μελαγχολία και τον αισθησιασμό των ηρώων και λειτουργούν όπως ένα φως ακουμπά ένα κουρασμένο σώμα. Ο κινηματογράφος της Denis δεν επιδιώκει να εξηγήσει. Ωστόσο, χρησιμοποιεί τις αισθήσεις προκειμένου να δείξει πως ο έρωτας και η καταστροφή είναι αδιαχώριστοι. Ο κινηματογραφικός φακός γίνεται μικροσκόπιο της επιθυμίας, και η πλοκή ξετυλίγεται όχι σαν τρόμος αλλά σαν απόγνωση, σαν σιωπηλή κραυγή εγκλωβισμένη στο δέρμα.
Στο Trouble Every Day, ο κανιβαλισμός δεν λειτουργεί ως απλή μεταφορά για τη σεξουαλική παρεκτροπή ή τη βία· λειτουργεί ως έκρηξη μιας επιθυμίας που δεν αντέχει να μείνει εντός ορίων. Η σωματική πράξη, το φιλί, το άγγιγμα, η επαφή – δεν επαρκεί. Ο άλλος δεν φτάνει να είναι κοντά· πρέπει να εξαφανιστεί μέσα σου, να γίνει ένα με το σώμα σου, να μην υπάρχει πια ξεχωριστά. Έτσι, η κατανάλωση του σώματος του Άλλου γίνεται η πιο ακραία εκδοχή της ένωσης: μια μορφή ερωτικής κατάλυσης. Δεν πρόκειται για επιθυμία κυριαρχίας, αλλά για απελπισμένη ανάγκη εξαφάνισης του ορίου ανάμεσα σε εμένα και τον άλλο. Για αυτό λοιπόν, στο Trouble Every Day, η σάρκα δεν τρώγεται από μοχθηρία· τρώγεται γιατί δεν υπάρχει άλλος τρόπος να αγαπηθεί.
______________________
Midsommar (2019,Ari Aster)
Στο Midsommar, η φρίκη είναι τοποθετημένη στο φως του ήλιου – κι όμως, η ταινία αποτελεί μια από τις πιο ανατριχιαστικές εμπειρίες του σύγχρονου κινηματογράφου. Η ιστορία επικεντρώνεται στην Dani, μια νεαρή γυναίκα βυθισμένη στο πένθος και την αποξένωση, που ακολουθεί τον αδιάφορο σύντροφό της και την παρέα του σε ένα απομονωμένο χωριό στη Σουηδία. Εκεί, μια φαινομενικά ειρηνική κοινότητα διοργανώνει το θερινό της φεστιβάλ. Στην πορεία, όμως αντιλαμβανόμαστε πως το φεστιβάλ κρύβει μια τελετουργική αναπαράσταση του θανάτου και της αναγέννησης.
Το Midsommar είναι μια μελέτη στην ψυχική διάλυση και την κρυφή έλξη του να παραδίδεσαι, όταν έτσι γνωρίζεις ότι θα ανακουφιστείς από τον πόνο. Η ταινία προβληματίζει ως προς το τι σημαίνει κοινότητα: είναι άραγε το στήριγμα που μας λείπει ή η παγίδα που περιμέναμε πάντα να πέσουμε μέσα της; Η βία στο Midsommar δεν εκρήγνυται, ούτε είναι ξαφνική, ούτε τυφλή. Είναι ιεροτελεστία. Ξεδιπλώνεται αργά, σαν χορογραφία αρχαίας τραγωδίας, και δεν εκτελείται στο σκοτάδι αλλά μπροστά στα μάτια όλων, κάτω από τον ανελέητο, εκτυφλωτικό ήλιο. Το σώμα παύει να είναι ιδιωτικό καταφύγιο, αντιθέτως γίνεται προσφορά. Ένα δοχείο που γεμίζει και αδειάζει στον βωμό της συλλογικής ανάγκης για τάξη, για κύκλο, για εξιλέωση. Και όταν η φωτιά αρχίζει να καταπίνει τα ξύλα και τις σάρκες, κι εκείνη κάθεται με στεφάνι από άνθη να παρακολουθεί το κάψιμο του κόσμου της, το πρόσωπό της Dani, πρώτα ανέκφραστο, παραμορφώνεται σε χαμόγελο – όχι χαράς, μα λύτρωσης. Είναι τότε που καταλαβαίνεις πως το πιο βαθύ ανθρώπινο ένστικτο δεν είναι η σωτηρία, αλλά το ανήκειν. Ακόμα κι αν το ανήκειν αυτό απαιτεί να απαρνηθείς τον εαυτό σου. Ακόμα κι αν πρέπει να παραδοθείς στη φλόγα για να νιώσεις ζωντανός.
______________________
Raw (2016, Julia Ducournau)
Το Raw είναι μια ταινία ενηλικίωσης και αφορά την Justine, πρωτοετή φοιτήτρια κτηνιατρικής και αυστηρά χορτοφάγο – παιδί μιας οικογένειας που φαίνεται να έχει χτίσει το ήθος της γύρω από την αποστροφή στο κρέας. Το κορίτσι αυτό εισέρχεται σε έναν κόσμο που αμέσως τη βυθίζει στη βία της ένταξης: τελετές μύησης, εξευτελιστικά τεστ ορίων, ένα σώμα που πρέπει να εκπαιδευτεί να αντέχει. Όταν λοιπόν αναγκάζεται να φάει ωμό νεφρό κουνελιού, κάτι αλλάζει. Στην αρχή είναι το σώμα που επαναστατεί με εξανθήματα, παλινδρομήσεις, σπασμοί. Έπειτα όμως λειτουργεί το ένστικτο: αρχίζει να επικρατεί μια πείνα όχι απλώς για σάρκα, αλλά για εμπειρία, για ένταση, για επιθυμία δίχως όριο. Η Justine μεταμορφώνεται όχι επειδή το θέλει, αλλά επειδή έμφυτες ανάγκες της ξυπνούν. Η πείνα της δεν είναι αρρώστια· είναι η αλήθεια της, βιολογική και συμβολική. Καθώς εξελίσσεται η πλοκή, οι σχέσεις της με τους άλλους διαλύονται με την ίδια αγριότητα που κατασπαράζει η ίδια το κρέας. Η ερωτική έλξη δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς βία· η αδελφική σχέση με τη μεγαλύτερη αδερφή της, την Alexia, αποκαλύπτεται όχι ως δεσμός αίματος, αλλά ως καθρέφτης τραύματος και κοινής φύσης. Η βαθιά αποκάλυψη του τέλους – μας δείχνει πως η βία δεν είναι εξαίρεση αλλά κληρονομιά, ένα μυστικό που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά.
Η Ducournau κινηματογραφεί με χειρουργική ακρίβεια, με τα πλάνα της να είναι τόσο κοντινά που σχεδόν νιώθεις το αίμα να αγγίζει την οθόνη, χωρίς ποτέ να χάνει την αισθητική της ποιότητα. Το Raw είναι μια ιστορία για το τι σημαίνει να γίνεσαι γυναίκα – όχι μόνο κοινωνικά, αλλά κυρίως σωματικά, ενστικτωδώς, ζωωδώς. Όλα όσα συμβαίνουν στην Justine, η πείνα, η επιθετικότητα, η βία, η απώλεια ελέγχου ίσως δεν είναι τίποτα παραπάνω από το ίδιο το σώμα που ενηλικιώνεται, η ψυχή που ξυπνά και ανακαλύπτει πως τίποτα από όσα την προστάτευαν ως παιδί δεν θα την συνοδεύει πια.
______________________
