Cinematic Odyssey #43: Οι ταινίες της εβδομάδας!
Στις ταινίες της εβδομάδας, τρεις ήρωες – ο Will, ο Martin και η Frances είναι διαφορετικές εκφάνσεις της ίδιας ψυχής: ονειροπόλας, εύθραυστης και πεισματάρας. Η κοινή συνισταμένη των ταινιών αυτών είναι η μάχη για προσωπική ταυτότητα, η αναζήτηση νοήματος μέσα σε μια κοινωνία που ανταμείβει τη συμμόρφωση αλλά αγνοεί την εσωτερική αλήθεια.
______________________
Good Will Hunting (1997)
Στην ταινία “Good Will Hunting” Ο Will Hunting (Matt Damon) είναι ένας νεαρός από τις εργατικές συνοικίες της Νότιας Βοστώνης. Δουλεύει ως καθαριστής στο MIT, ενώ παράλληλα μπλέκεται σε καυγάδες, πίνει μπύρες με τους φίλους του και ζει χωρίς υψηλές προσδοκίες. Κανείς όμως δεν ξέρει ότι κρύβει ένα αξιοσημείωτο ταλέντο: έχει φωτογραφική μνήμη και ικανότητες στα μαθηματικά που ξεπερνούν ακόμη και τους καθηγητές του MIT. Όταν λοιπόν, λύσει ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα στον πίνακα του πανεπιστημίου, ο καθηγητής Gerald Lambeau ανακαλύπτει το ταλέντο του και προσπαθεί να τον τραβήξει από το περιθώριο και να τον εντάξει στον ακαδημαϊκό κόσμο, όπου πιστεύει πως ανήκει. Όμως ο Will κουβαλά βαριά ψυχικά τραύματα από την παιδική του ηλικία. Ο μόνος τρόπος να επουλωθούν, είναι μέσα από τη θεραπεία- και εκεί μπαίνει στη ζωή του ο ψυχολόγος Sean Maguire, ένας άντρας που κουβαλά και ο ίδιος πληγές και απώλειες. Παράλληλα, ο Will γνωρίζει και την Skylar, μια φοιτήτρια του Harvard. Η πιθανότητα του έρωτα τον τρομάζει: πώς να αγαπήσεις, όταν φοβάσαι ότι δεν αξίζεις;
Η ταινία αυτή αποτελεί ένα έργο για την δύναμη της αποδοχής, της θεραπευτικής αξίας των σχέσεων καθώς και της τοξικής επίδρασης του φόβου. Ο Will μοιάζει με ένα κλειστό όστρακο, είναι ένας πανέξυπνος νέος αλλά απρόσιτος. Στην πραγματικότητα, δεν είναι ο κόσμος που τον απορρίπτει, αλλά οι τάσεις φυγής που έχει αναπτύξει ως μηχανισμό άμυνας και απορρίπτει ο ίδιος τις ευκαιρίες. Ο Sean, ο ψυχολόγος, είναι ο πρώτος άνθρωπος που δεν προσπαθεί να τον “διορθώσει” αλλά να τον ακούσει. Στη συγκλονιστική σκηνή που του λέει “It’s not your fault.”
και την επαναλαμβάνει μέχρι ο Will να καταρρεύσει, ξεκλειδώνεται η ουσία της ταινίας: η λύτρωση δεν έρχεται από την εξυπνάδα, αλλά από τη συγχώρεση προς τον εαυτό. Η ταινία είναι μια ωδή στο δύσβατο μονοπάτι του “ανοίγομαι” – στην εύθραυστη, σχεδόν ηρωική πράξη του να αφήσεις κάποιον να σε δει όπως πραγματικά είσαι. Να κατεβάσεις τις άμυνες, να παραμερίσεις τις μάσκες, να σταθείς χωρίς θώρακα απέναντι στην τρυφερότητα και στον φόβο. Κι αυτό το μονοπάτι, γεμάτο σιωπές πιο βαριές από λόγια, αποδεικνύεται τελικά πιο σύνθετο και απαιτητικό από οποιοδήποτε μαθηματικό θεώρημα· γιατί δεν λύνεται με λογική, αλλά με εμπιστοσύνη.
______________________
Martin Eden (2019)
Ο “Martin Eden” είναι ένας αυτόφωτος, αυτοδίδακτος ναυτικός από τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Μόλις σώσει έναν νεαρό της αστικής τάξης και γνωρίσει την οικογένειά του, θα συναναστραφεί και με την Elena, μια όμορφη και μορφωμένη γυναίκα. Ο Martin θα γοητευτεί βαθύτατα από την κουλτούρα της ανώτερης τάξης και θα αποφασίσει να μορφωθεί, να γίνει συγγραφέας, με σκοπό να αποδείξει ότι δεν είναι ένα “τίποτα”. Μετά από χρόνια στην φτώχεια, γραφή με μανία και πολυάριθμες απορρίψεις από εκδότες τελικά θα πετύχει και θα αναγνωριστεί. Τότε όμως, θα έρθει αντιμέτωπος με μια βαθιά ειρωνεία, πως τίποτα δεν τον γεμίζει. Η επιτυχία δεν του φέρνει τη λύτρωση. Η αστική τάξη που κάποτε θαύμαζε, τώρα του φαίνεται κούφια και ανειλικρινής. Η αυτοπραγμάτωσή του προκαλεί εν τέλει αποξένωση και μελαγχολία. Ο Martin Eden απεικονίζει την τραγωδία του ατομικισμού. Ο ήρωας πιστεύει με θρησκευτική προσήλωση στην ιδέα ότι μπορεί να “κατασκευάσει” τον εαυτό του από το μηδέν. Μορφώνεται, γράφει, αναπτύσσει φιλοσοφία. Και όμως, στο τέλος δεν βρίσκει αλήθεια, αντιθέτως, βρίσκει μοναξιά.
Ο Martin βυθίζεται στην υπαρξιακή αγωνία: αν ανέβεις ψηλά χάνοντας παράλληλα τον εαυτό σου, αξίζει η κορυφή; H ταινία αυτή είναι ένα έργο βαθιά νιτσεϊκό, μα όχι ψυχρό· κάτω από τη φιλοσοφική της σκληρότητα πάλλεται ένας ανθρώπινος παλμός – μια θλίψη αμείλικτη, σχεδόν ποιητική. Ο Martin βλέπει τον κόσμο δίχως πέπλο, και το κενό που αποκαλύπτει γίνεται αβάσταχτο. Η ίδια η αισθητική της ταινίας με το ρετρό ύφος τονίζει την αίσθηση ενός κόσμου όπου η πραγματικότητα είναι ψευδαίσθηση. Το μόνο αληθινό είναι ο πόνος της συνειδητοποίησης.
______________________
Frances Ha (2012)
Η “Frances Ha” είναι μια 27χρονη χορεύτρια που ζει στη Νέα Υόρκη και βρίσκεται σε ένα συνεχές μεταβατικό στάδιο: δεν έχει σταθερή δουλειά, σπίτι ή σχέσεις. Όταν η καλύτερή της φίλη μετακομίζει, η Frances αποσυντονίζεται. Πηγαίνει από καναπέ σε καναπέ, από προσωρινές δουλειές σε αποτυχημένα ραντεβού, κυνηγώντας “το επόμενο βήμα” που δεν έρχεται ποτέ. Παρά την αστάθεια που χαρακτηρίζει την καθημερινότητα της, η Frances διατηρεί ένα παιδικό πείσμα και έναν ιδιόρρυθμο ιδεαλισμό. Στην πραγματικότητα, παλεύει με την ιδέα της ήττας: μήπως δεν είναι αρκετά καλή; Μήπως το όνειρό της δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ; Και τελικά, μήπως η ζωή δεν είναι αυτό που περιμέναμε, αλλά αυτό που έχουμε μπροστά μας;
Η Frances Ha είναι μια σύγχρονη αντι-ηρωική αφήγηση: δεν υπάρχει μεταμόρφωση, ούτε δραματικές κορυφώσεις. Υπάρχει η απλή, δύσκολη, καθημερινή ύπαρξη. Η Frances είναι ένας ήρωας του “σχεδόν”: σχεδόν χορεύτρια, σχεδόν ενήλικη, σχεδόν ευτυχισμένη. Και όμως – η ταινία δεν είναι θλιβερή, ούτε απαισιόδοξη. Είναι γεμάτη φως και αποπνέει ελπίδα. Δείχνει ότι υπάρχει μια άλλη μορφή νίκης: όχι αυτή της επιτυχίας, αλλά της αυθεντικότητας. Η Frances επιλέγει να παραμείνει ο εαυτός της, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει να ζήσει σε μια ζωή πιο λιτή, μα πιο αληθινή. Και αυτή η επιλογή είναι μια ήσυχη, μα βαθιά επαναστατική πράξη.
______________________
