Cinematic Odyssey #38: Οι ταινίες της εβδομάδας!
Στον παλμό της ασφάλτου, στα σπλάχνα της πόλης και στη σκιά των ανθρώπινων επιλογών, οι ταινίες της εβδομάδας υφαίνουν τον ιστό μιας κοινής φιλοσοφίας: ότι ο κόσμος δεν υπακούει σε ηθικά συστήματα, παραμόνο στην απρόβλεπτη βία του χρόνου, την στιγμιαία ηδονή και την ειρωνεία της ύπαρξης. Με την αίσθηση της εμπειρίας και όχι τόσο της ταινίας, οι ιστορίες αυτές μας προκαλούν να νιώσουμε, να εκτεθούμε και να θυμηθούμε πως το σινεμά δεν είναι πάντα διασκέδαση, αλλά και μαχαιριά.
______________________
Pulp Fiction (1994-Quentin Tarantino)
Στην ταινία “Pulp Fiction” ο Βίνσεντ Βέγκα και ο Τζουλς Γουίνφιλντ, δύο εκτελεστές με φιλοσοφικές ανησυχίες, πηγαίνουν να “καθαρίσουν” μια υπόθεση. Στην πλοκή εμπλέκεται η Μία Γουάλας, μία femme fatale φιγούρα και γυναίκα του αφεντικού τους, Μαρσέλλους, η οποία ζει μια νύχτα μαζί με τον Βίνσεντ που παραλίγο να τελειώσει μοιραία. Τέλος, ένας πυγμάχος, ο Μπουτς, παίρνει χρήματα από τον Μαρσέλλους ώστε να «πουλήσει» τον αγώνα του. Αντί γι’ αυτό, παλεύει τίμια και κερδίζει, σκοτώνοντας κατά λάθος τον αντίπαλό του. Οι ιστορίες αυτές τέμνονται με ακρίβεια και χάος, καθώς η αφήγηση ξεδιπλώνεται με τρόπο αποσπασματικό, κυκλικό, σαν να παρακολουθείς τα θραύσματα από ένα καθρέφτη που μόλις έσπασε στο πάτωμα, και σε κάθε κομμάτι αντανακλάται ένας διαφορετικός κόσμος. Η ταινία του Ταραντίνο δεν είναι ένα εγκώμιο στη βία- είναι μια ποίηση στον παραλογισμό της καθημερινότητας.
Ο τρόπος που ο χρόνος κατακερματίζεται, που οι χαρακτήρες μιλούν για χάμπουργκερ την ώρα που πάνε να σκοτώσουν, που ο θάνατος έρχεται ως ατύχημα, όχι ως μοίρα, δείχνει έναν κόσμο που έχει χάσει τη “λογική” του. Ένα κινηματογραφικό ταξίδι όπου η κάθαρση δεν έρχεται μέσω της λύσης, αλλά μέσω της αποδοχής του παραλόγου. Ένας κόσμος χωρίς απόλυτα καλούς ή κακούς, χωρίς ξεκάθαρες αρχές και τέλη-κι όμως, ένας κόσμος που, κατά έναν παράξενο τρόπο, σου μαθαίνει κάτι για τη ζωή.
______________________
Trainspotting (1996-Danny Boyle)
Στην ταινία “Trainspotting “ στο Εδιμβούργο των τοξικομανών και των χαμένων ονείρων, ο Μαρκ βρίσκεται ανάμεσα στη ζάλη της ηρωίνης και στην απέχθεια για την «κανονική ζωή». Γύρω του, φιγούρες σαν καρικατούρες ή τραγωδίες: ο Sick Boy, με αέρα Τζέιμς Μποντ και ψυχή ρηχή σαν διαφήμιση, ο Begbie, βίαιος, ανεξέλεγκτος, ένας άντρας που μισεί τους πάντες – και πρώτα τον εαυτό του, ο Spud, γλυκά καθυστερημένος και μονίμως λερωμένος, – όλοι παγιδευμένοι σε έναν κύκλο εξάρτησης, παρανομίας και εξευτελισμού. Η απόπειρα φυγής μοιάζει με προδοσία. Κι όμως, ο Ρέντον κάνει το μεγάλο βήμα, στο τέλος — μετά από θανάτους, προδοσίες, αποτοξινώσεις, πισωγυρίσματα — επιλέγει. Όχι επειδή πιστεύει σε κάτι. Αλλά επειδή κουράστηκε να μη πιστεύει σε τίποτα.
Με κυνισμό λοιπόν, ξεστομίζει την γνωστή φράση “Διάλεξα ζωή”. Ο Ντάνι Μπόιλ μετατρέπει την κατάδυση στην κόλαση των ναρκωτικών σε μια χορογραφία παρακμής. Εδώ, το χάος δεν είναι στυλιζαρισμένο — είναι άβυσσος. Κι όμως, είναι γεμάτο χιούμορ. Κι όμως, παρά τη μαυρίλα, η ταινία δεν σε καταθλίβει· σε κρατά σε εγρήγορση.Το Trainspotting είναι μια αλληγορία για μια γενιά που μεγαλώνει με τον Νιτσεϊκό μηδενισμό στο αίμα. Και μέσα σ’ όλα, κάνει το πιο παράδοξο: προτείνει την επιλογή, έστω και χωρίς νόημα, ως επανάσταση.
______________________
Irréversible (2002-Gaspar Noe)
Στην ταινία “Irréversible” η αφήγηση ξεκινά από το τέλος και κινείται προς την αρχή, όχι από πειραματισμό, αλλά από αναγκαιότητα. Ο Γκασπάρ Νοέ δεν αφηγείται μια ιστορία· ανασυνθέτει έναν εφιάλτη που δεν μπορεί να σβήσει, παρά μόνο να αναδιπλωθεί. Μια νύχτα στο Παρίσι, δύο άντρες αναζητούν τον άντρα που κακοποίησε την Αλεξ, τη γυναίκα που αγαπούν. Η κάμερα του Νοέ είναι ζωντανή, στριφογυρίζει, ταλαντώνεται, βουίζει, σφυροκοπάει. Ο θεατής δεν βλέπει απλώς, βιώνει· δεν κοιτά, παγιδεύεται. Ο βιασμός της Αλεξ, μία σκηνή εννέα λεπτών που κόβει την ανάσα με τη στατικότητα της, δεν είναι φτιαγμένη για να σοκάρει. Είναι φτιαγμένη για να μην ξεχαστεί. Η βία δεν είναι εντυπωσιακή- είναι τιμωρητική. Ο χρόνος δεν κυλά· βαλτώνει.
Ο Νοέ δεν κινηματογραφεί μόνο σαν σκηνοθέτης, Κάνει πειράματα πάνω στον χρόνο, στην εμπειρία, στην ηθική και στη μνήμη. Το Irréversible δεν μας μιλά απλώς για τον βιασμό, την εκδίκηση ή τη βία. Μιλά για το πώς ο χρόνος λειτουργεί ως τραύμα. «Le temps détruit tout» – ο χρόνος καταστρέφει τα πάντα, διακηρύσσει ο τοίχος στην πρώτη σκηνή. Είναι ένα δόγμα, όχι απλώς ένα μότο. Για τον Νοέ, οι πράξεις δεν είναι αναστρέψιμες γιατί δεν είναι απλώς πράξεις, αλλά κρίκοι σε μια αλυσίδα αναπόφευκτων συνεπειών. Κάθε δευτερόλεπτο που περνά, αφαιρεί κάτι. Κάθε απόφαση, ακόμα και η πιο μικρή, χαράζει μια διαδρομή χωρίς επιστροφή.
______________________
