Cinematic Odyssey #34: Οι ταινίες της εβδομάδας!

Η οικογένεια, ως θεμέλιο της ύπαρξης, συχνά αναπαρίσταται στον κινηματογράφο ως χώρος αγάπης, αλλά και συγκρούσεων, τραυμάτων και αδυσώπητης μοναξιάς. Στις ταινίες της εβδομάδας δεν θα αποτυπωθεί η θερμή θαλπωρή που προσφέρει η οικογενειακή εστία, αλλά το σκοτάδι της, εκεί όπου το αίσθημα του ανήκειν μετατρέπεται σε φυλακή. Μέσα από διαφορετικές αφηγηματικές προσεγγίσεις, οι τρεις αυτές ταινίες ξεγυμνώνουν τις πιο δυσλειτουργικές πλευρές των οικογενειακών σχέσεων, εστιάζοντας τόσο τον πόνο που προκαλούν όσο και τον ανεξίτηλο αντίκτυπό τους στη διαμόρφωση της προσωπικής ταυτότητας. 

______________________

We Need to Talk About Kevin (2011, Lynne Ramsay)

Βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο της Lionel Shriver, η ταινία “We Need to Talk About Kevin” είναι ένα ψυχολογικό θρίλερ που ξεπερνά τα όρια του οικογενειακού δράματος. Στο επίκεντρο βρίσκεται μία μητέρα, η Έβα(Τίλντα Σουίντον), που παλεύει με τις ενοχές της αφού ο γιος της, Κέβιν(Έζρα Μίλερ)έχει διαπράξει ένα αποτρόπαιο έγκλημα. Η αφήγηση είναι μη γραμμική, καθώς οι αναμνήσεις της Έβα συνυφαίνονται με την πραγματικότητα, αναπαριστώντας τα γεγονότα από την παιδική ηλικία του Κέβιν μέχρι τη στιγμή που η τραγωδία αποκαλύπτεται. Η Ράμσεϊ δεν προσφέρει εύκολες και γρήγορες απαντήσεις. Ο Κέβιν παρουσιάζεται ως ένα παιδί βαθιά εχθρικό προς την μητέρα του, με βλέμμα και ενέργεια σχεδόν διαβολικά. Το κακό όμως που αποπνέει αυτό το παιδί, άραγε είναι έμφυτο ή διαμορφώθηκε από την ψυχρότητα της μητέρας του απέναντί του; Γεννιέται λοιπόν ένα κλασσικό υπαρξιακό ερώτημα: γεννιέται κάποιος κακός ή γίνεται; Και αν το κακό είναι γραμμένο μέσα μας, πού τελειώνει η ευθύνη των γονιών και πού αρχίζει η ατομική μοίρα;

Ο χειρισμός των πλάνων και των χρωμάτων δεν είναι διόλου τυχαία: το κόκκινο συχνά κατακλύζει τα πλάνα, όχι σαν προοικονομία της τραγωδίας, αλλά ως σύμβολο μίας αδυσώπητης πάλης: η οργή, η αδυναμία λύτρωσης, η ενοχή συνυπάρχουν στα πλάνα αυτά. Η Έβα δεν αναπαριστά μία κλασσική φιγούρα μητέρας·αντιθέτως, αποτελεί μία γυναίκα εγκλωβισμένη σε έναν κύκλο αυτοενοχοποίησης, με την αγάπη και την απέχθεια να γίνονται ένα. Το We Need to Talk About Kevin είναι μία ταινία που σε στιγματίζει, όχι μόνο γιατί σοκάρει με τις σκηνές της αλλά επειδή σε φέρνει αντιμέτωπο με ένα αμείλικτο ερώτημα; μπορούμε ποτέ να κατανοήσουμε πραγματικά αυτούς που αγαπάμε – ή τους εαυτούς μας;

______________________

Killed My Mother (2009 -Xavier Dolan) 

Στο ημι-αυτοβιογραφικό έργο του Ξαβιέ Ντολάν , “I Killed My Mother” παρακολουθούμε μία ειλικρινή και επαναστατική καταγραφή της εφηβείας, του χάσματος των γενεών, αλλά και της αδυναμίας να κατανοηθούν οι δυναμικές αγάπης και μίσους μέσα σε μια μητρική-γιου σχέση. Ο τίτλος της, παρότι μεταφορικός, αφορμάται από την φράση της δασκάλας του πρωταγωνιστή, Ιμπέρ, πως έχει σκοτώσει την μαμά του, αφότου ο ίδιος είπε ψέματα πως η μητέρα του δεν ζει. Η φράση αυτή, παρότι σοκαριστική και ανατρεπτική, φανερώνει μία βαθύτερη ανάγκη για ψυχική απελευθέρωση και μια εσωτερική πάλη του Ιμπέρ με τα συναισθήματα του. Από την μία, η μητέρα του είναι η απαρχή της ζωής του, από την άλλη εκείνη αποτελεί την αιτία των εσωτερικών του συγκρούσεων. Έτσι καταλήγει να την αγαπά και να την μισεί ταυτόχρονα. Η πλοκή εξελίσσεται μέσα από μια σειρά επεισοδίων γεμάτων συναισθηματική ένταση, αποκαλύπτοντας τις διαφορετικές πλευρές των χαρακτήρων. 

Το αίσθημα της απόστασης, της συναισθηματικής απομάκρυνσης που βιώνει ο Ιμπέρ, είναι κάτι που αποτυπώνεται αριστοτεχνικά στη σκηνοθεσία και στο σενάριο. Η έλλειψη επικοινωνίας είναι διάχυτη και άκρως ηχηρή για τον θεατή, αναδεικνύοντας την ανικανότητα των δύο αυτών ατόμων να κατανοήσουν ο ένας τον άλλον. Η μητέρα, προσπαθεί μέσω της αγάπης της να αποδεχτεί και να πλησιάσει τον γιο της, όμως ο Ιμπέρ παρότι την έχει ανάγκη, την απορρίπτει. Η σκηνοθεσία του Ντολάν, γεμάτη στυλιζαρισμένες εικόνες, δείχνει πώς η αγάπη και το μίσος μπορούν να συνυπάρχουν στο ίδιο βλέμμα. Στο βάθος, η ταινία δεν είναι μόνο μια κραυγή εφηβικής εξέγερσης, αλλά και ένας στοχασμός πάνω στη νοσταλγία της απουσίας – την αγάπη που εκτιμάται όταν είναι πλέον πολύ αργά.

______________________

Submarine (2010 – Richard Ayoade)

Αν το ‘We Need to Talk About Kevin’ και το ‘I Killed My Mother’ αποτελούσαν δύο μοναδικές ιστορίες για την ρήξη της οικογενειακής δομής, το “Submarine” προσδίδει μία τρυφερή και ειρωνική ματιά στην προσπάθεια να βρει κανείς τον εαυτό του μέσα σε αυτήν. Ο Όλιβερ Τέιτ (Κρεγκ Ρόμπερτς) είναι ο πρωταγωνιστής της ταινίας και αποτελεί έναν εσωστρεφή, υπεραναλυτικό και αγχώδη έφηβο, που έρχεται αντιμέτωπος με δύο στρεσογόνες καταστάσεις: με την πιθανή διάλυση του γάμου των γονιών του και την πρώτη του ερωτική σχέση με την εκκεντρική και απόμακρη Τζορντάνα (Γιασμίν Πέιτζ).

Η αισθητική της ταινίας πιθανώς έχει εμπνευστεί από τον γαλλικό κινηματογράφο καθώς και τον Wes Anderson, καθώς επικρατεί η συμμετρία, η πολυεπίπεδη αφήγηση και σαφώς το υποδόριο χιούμορ. Η σκηνοθεσία του αναδεικνύει την εφηβική ψυχοσύνθεση: για έναν έφηβο, το νόημα της ζωής από την μία μοιάζει ξεκάθαρο αλλά από την άλλη και ακαθόριστο ταυτόχρονα. Αντίθετα με την σκοτεινή αύρα των προηγούμενων δύο ταινιών, το Submarine βρίσκει μία απροσδόκητη αισιοδοξία μέσα στο χάος της οικογενειακής δυσλειτουργίας. Ενώ ο Όλιβερ είναι ένας ματαιόδοξος και δραματικός νέος, συνειδητοποιεί πως παρόλο που οι σχέσεις αλλάζουν, οι ανάγκες μας για αγάπη, κατανόηση και αποδοχή παραμένουν.  

______________________