Cinematic Odyssey #33: Οι ταινίες της εβδομάδας!
Ανέκαθεν ο κινηματογράφος αποτελούσε μία τέχνη που αναδείκνυε τις αόρατες κλωστές της εξουσίας, τα λεπτεπίλεπτα παιχνίδια υποταγής και ελέγχουν που χαρακτηρίζουν τις ανθρώπινες σχέσεις. Οι ταινίες της εβδομάδας θα εμβαθύνουν στα υπαρξιακά θεμέλια της εξουσίας, εξερευνώντας πώς η κυριαρχία και η αδυναμία συνυφαίνονται, μετατρέποντας το θύμα σε θύτη και το αντίστροφο.
______________________
TÁR (2022-Todd Field)
Στην ταινία “Tár”, η Lydia Tár είναι μία εμβληματική φιγούρα του μουσικού κόσμου καθώς αποτελεί μαέστρο απόλυτα εδραιωμένο και γνωστό στον χώρο. Η στάση της, η ομιλία της, το περπάτημα της, μαρτυρούν την σιγουριά και την αυθεντία της που δεν χωρά αμφισβήτηση. Είναι μια γυναίκα που έχει αναρριχηθεί στην ανδροκρατούμενη κορυφή της κλασικής μουσικής, και το όνομά της έχει γίνει συνώνυμο της τελειότητας και της αυστηρότητας. Όμως, αυτή η κυριαρχία έχει ένα τίμημα. Όταν το κίνημα #Metoo αρχίζει να ξεπροβάλλει, η δυνατή αυτή προσωπικότητα που ζει μέσα από την ιεραρχία και τον έλεγχο αρχίζει να ραγίζει. Οι ψίθυροι και τα σχόλια του κόσμου θα αρχίσουν να την φθείρουν, διαταράσσοντας την εικόνα της και κάνοντας σαφές πως η εξουσίας της δεν ήταν ποτέ τόσο απόλυτη όσο ήθελε να πιστεύει.
Η φιλοσοφία της ταινίας περιστρέφεται γύρω από την αυτοεξαπάτηση και όχι μόνο: Η Lydia αισθάνεται πως η μεγαλοφυΐα της την καθιστά και ανέγγιχτη, Όμως, το νόημα της ταινίας αποκαλύπτεται όταν συνειδητοποιούμε πως η εξουσία δεν είναι προσωπική· είναι ένα συμβόλαιο με τον κόσμο, με την ορχήστρα, όταν αποφασίσει να παίξει μία διαφορετική μελωδία από αυτή που διατάζουμε. Πέραν όμως την μουσικής της ιδιότητας, η Lydia είναι μια γυναίκα που έχτισε έναν κόσμο όπου η συντροφικότητα θυσιάστηκε για την ισχύ. Και όταν η ισχύς καταρρέει, αυτό που απομένει δεν είναι η λύτρωση, αλλά η απόλυτη απομόνωση και το αναπόφευκτο τίμημα της μοναχικής ανόδου.
______________________
Phantom Thread (2017, Paul Thomas Anderson)
Στο αριστούργημα του Paul Thomas Anderson, “Phantom Thread” παρακολουθούμε την ζωή του Reynolds Woodcock. Ο άντρας αυτός είναι η προσωποποίηση της απόλυτης τάξης, της πειθαρχίας και της αυστηρής αισθητικής. Η τέχνη είναι για εκείνον το καταφύγιο του, όπου η μόδα του προσφέρει έναν κόσμο τελειότητας και ελέγχου, όπου η ζωή ράβεται με την ακρίβεια ενός αόρατου νήματος. Η εξουσία του Reynolds εκδηλώνεται μέσα από την τελειότητα: τίποτα δεν πρέπει να διαταράξει τη συμμετρία του κόσμου του. Ξαφνικά μία νεαρή γυναίκα η Alma εισέρχεται στην ζωή του και θα την ανατρέψει: θα λειτουργήσει σαν ένα ανεπαίσθητο αλλά ισχυρό δηλητήριο. Η σχέση ανάμεσα σε αυτούς τους δύο θα απασχολήσει την ταινία και θα αποτελέσει έναν διαρκή πόλεμο μεταξύ κυριαρχίας και παράδοσης. Ο Reynolds την αντιμετωπίζει σαν έναν καμβά που θα πλάσει σύμφωνα με τα μέτρα του, όμως εκείνη αρνείται να είναι ένα παθητικό μοντέλο. Η δυναμική της Alma, θα αποκαλυφθεί όταν προσπαθήσει να τον θεραπεύσει, αφού πρώτα τον αποδυναμώσει. Στην πραγματικότητα όμως, έτσι θα τον σώσει από τον ίδιο του τον εαυτό.
Στην ταινία αυτή γινόμαστε μάρτυρες της εξουσίας μέσα στον έρωτα: μπορεί η αγάπη να είναι πραγματικά ισότιμη ή μήπως η επιθυμία είναι πάντοτε ένα παιχνίδι δύναμης; Ο Reynolds πιστεύει ότι ελέγχει τα πάντα, αλλά στο τέλος καταλαβαίνει ότι μόνο όταν παραδοθεί στην αδυναμία του μπορεί να αγαπήσει πραγματικά. Ίσως η σχέση αυτή να αποτελεί απόδειξη πως η εξουσία, συνάμα με την δημιουργία αποτελούν ένα δίκοπο μαχαίρι: απαιτούν έλεγχο, μα μόνο εκείνος που τολμά να αφεθεί στη ροή τους, γυμνός από βεβαιότητες, μπορεί να αγγίξει την αλήθεια τους.
______________________
The Favourite (2018-Yorgos Lanthimos)
Στην ταινία “The Favourite”, μία από τις πιο καλαίσθητες προσεγγίσεις του Λάνθιμου, παρατηρούμε την αυλή της βασίλισσας Άννας στην Αγγλία του 18ου αιώνα. Και εδώ, η εξουσία είναι μία κατάσταση μεταβατική, καθώς περνά από χέρι σε χέρι, από την Sarah Churchill και στην Abigail και το αντίστροφο. Οι δύο αυτές γυναίκες ανταγωνίζονται για την εύνοια της βασίλισσας, όχι μόνο για να αποκτήσουν πολιτική δύναμη, αλλά κυρίως για συναισθηματική κυριαρχία. Με ιδιαίτερα σαρκαστ,ική διάθεση, ο Λάνθιμος αποδομεί την ιδέα της απόλυτης εξουσίας. Αρχικά από την σκοπιά της βασίλισσας, συνειδητοποιούμε πως ακόμα και που βρίσκεται σε αυτή την επίσημη θέση, συμπεριφέρεται με αστάθεια, ευθραστότητα σχεδόν και παιδικότητα. Η μάχη των δύο γυναικών για την προσοχή της βασίλισσας καταλήγει σε ένα συμπέρασμα: η πραγματική δύναμη δεν φανερώνεται από το στέμμα, αλλά από το ποιος το χειρίζεται από το παρασκήνιο.
Η ταινία αναδεικνύει με παραστατικότητα τις μεταμφιέσεις που μπορεί να πάρει η εξουσία: η εξουσία μπορεί να είναι εύθραυστη, δανεική, αλλά ποτέ σταθερή. Το παιχνίδι που ακολουθεί κάποιος για να την αποκτήσει είναι αδυσώπητο, όμως στο τέλος κανείς δεν κερδίζει πραγματικά, μονάχα οι ρόλοι αναδιανέμονται, και το παιχνίδι συνεχίζεται αέναα.
______________________
