Θα μιλήσουμε ποτέ σοβάρα για την αστυνομική βία;
Πριν από δύο χρόνια, στις 28/02/2023, αφαιρέθηκε η ζωή από 57 νέους ανθρώπους, που το μόνο που έκαναν ήταν να επιλέξουν ως μέσο μεταφοράς το τρένο του ελληνικού σιδηροδρόμου. Δύο χρόνια αργότερα, στις 28/02/2025, οι πόλεις της Ελλάδας (και όχι μόνο) γέμισαν ασφυκτικά από πολίτες που ζητούσαν δικαιοσύνη. Άνθρωποι απαλλαγμένοι από κόμματα, χρώματα, αλλά και πάσης φύσεως διακρίσεις, ζήτησαν να αποδοθούν ευθύνες, από όπου και αν προέρχονται. Ζήτησαν φως, ενσυναίσθηση και δικαιοσύνη.
Όπως σε κάθε διαδήλωση (πόσο μάλλον στη μεγαλύτερη, ίσως, μετά τη μεταπολίτευση), δημιουργούνται «παραφωνίες». Έτσι, για την ομαλή διεξαγωγή της έκφρασης του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος του συνέρχεσθαι, «επιστρατεύεται» η αστυνομία. Ίσως, για κάποιους από εμάς, ο λόγος που η αστυνομία είναι ενεργά παρούσα σε τέτοιες περιστάσεις να είναι προφανής, αλλά για να το προσεγγίσουμε πιο ορθολογικά:
Το Άρθρο 120 του Ελληνικού Συντάγματος ορίζει ως γενική υποχρέωση όλων των αρχών, συμπεριλαμβανομένης της αστυνομίας, την προστασία της δημοκρατίας και της συνταγματικής νομιμότητας. Επιπλέον, η αστυνομία είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση της ειρήνης και της κοινωνικής συνοχής. Τέλος, μεταξύ άλλων, αναλαμβάνει την πρόληψη αυθαίρετων ή παράνομων ενεργειών εις βάρος των πολιτών. Μέχρι εδώ… καλά.
Όσοι βρέθηκαν στις συγκεντρώσεις της 28ης Φεβρουαρίου, εκτός από μωρά παιδιά στις αγκαλιές των γονιών τους, νήπια, ανθρώπους με αναπηρία, εφήβους, νέους, μεσήλικες και ηλικιωμένους, θα είδαν σίγουρα απίστευτα πολλή αστυνομία! Άρα, θα κατέληγε εύκολα κανείς στο συμπέρασμα ότι αυτοί οι άνθρωποι θα προστάτευαν τους άλλους ανθρώπους, όπως ακριβώς αναφέρει και το Σύνταγμα. Ή μήπως όχι; Σύμφωνα με τον Theodore Roosevelt: «Ο μόνος άνθρωπος που δεν κάνει ποτέ λάθος είναι αυτός που δεν κάνει τίποτα». Αλλά, όλα έχουν ένα όριο. Πόσα λάθη να αντέξει μια κοινωνία, ειδικά όταν αυτά περιλαμβάνουν ένταση, βία, ακόμη και απώλεια ανθρώπινης ζωής;
Ενδεικτικά, μερικές φορές που η αστυνομία υπερέβη εαυτόν, χρησιμοποιώντας κάθε εκατοστό της στολής και της εξάρτησής της, είναι: ο θάνατος του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου το 2008, ο θάνατος του Κώστα Φραγκούλη το 2022, επιθέσεις και ξυλοδαρμοί φωτορεπόρτερ, βία κατά φοιτητών. Και η λίστα αυτή μπορεί να γεμίσει αρκετές σελίδες.
Η αστυνομία είναι όργανο του κράτους, ανήκει στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και συνεπώς υπάγεται στην Εκτελεστική εξουσία. Παίρνει, δηλαδή, εντολές ανωτέρων και τις εφαρμόζει στο πεδίο. Παίρνει εντολές από ένα υπουργείο που, όπως λέει και το όνομά του, είναι υπεύθυνο για την προστασία των πολιτών, ενώ η ίδια (η αστυνομία) είναι υπεύθυνη για να το εφαρμόσει.
Όσοι διαδήλωσαν στο Σύνταγμα, δεν νομίζω να ένιωσαν και πολύ προστατευμένοι. Δεν νομίζω να ένιωσαν ελεύθεροι να εκφράσουν το συνταγματικό τους δικαίωμα. Δεν νομίζω να μπόρεσαν να ζητήσουν ειρηνικά το αίτημά τους για δικαιοσύνη. Αντίθετα, ήρθαν αντιμέτωποι με χημικά, δακρυγόνα, χειροβομβίδες κρότου-λάμψης, αλλά και με σωματική βία, γενικότερα…
Γιατί; Τι έκαναν λάθος; Σε τι έφταιξαν για να γυρίσουν σπίτια τους βρεγμένοι και τραυματισμένοι; Μήπως θα ήταν καλύτερα να είχαν μείνει σπίτι τους; Αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα πέρασαν από το μυαλό μεγάλου μέρους των διαδηλωτών που βρέθηκαν την Παρασκευή στο κέντρο της Αθήνας. Πολλοί από αυτούς κατέβηκαν για πρώτη φορά σε πορεία, και προφανώς, δεν ήταν η καλύτερη πρώτη εμπειρία.
Ναι, οι αστυνομικοί, λογικά, δεν ήθελαν να επιτεθούν σε πολίτες που διαδήλωναν ειρηνικά. Λογικά, δεν επιδίωξαν τη δημιουργία «επεισοδίων». Λογικά, ήθελαν να προστατεύσουν τους ειρηνικούς διαδηλωτές. Λογικά, ήθελαν να απομονώσουν αυτούς που προκαλούν τα επεισόδια, εκμεταλλευόμενοι το πλήθος. Λογικά, τα μεμονωμένα περιστατικά που κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο, δείχνοντας αστυνομικούς να περπατούν και να χτυπούν, ήταν απλώς… μεμονωμένα. Και, τελικώς, λογικά, δεν ήθελαν να διαλύσουν όσο το δυνατόν συντομότερα τη διαδήλωση. Παρόλα αυτά, συνέβη…
Όπως και να έχει, η διαδήλωση της 28ης Φεβρουαρίου αποτέλεσε τομή για το ελληνικό κράτος. Αν και στην αστυνομία υπάρχουν λειτουργοί που έδωσαν αγώνα για να μπορέσει ο κόσμος να διαδηλώσει ειρηνικά, ο στόχος δεν επετεύχθη πλήρως. Καλό είναι, για μία ακόμη φορά σε αυτήν τη χώρα, το πάθημα να γίνει μάθημα, ώστε να μην προκληθούν ξανά τέτοιες εικόνες. Καλό είναι, σε τέτοιες περιπτώσεις, όλοι να θυμόμαστε τα λόγια του Μοντεσκιέ: «Μια αδικία που έγινε σε έναν, είναι απειλή που στρέφεται εναντίον όλων». Η κοινωνία δεν αντέχει άλλα λάθη. Η απαίτηση για δικαιοσύνη δεν πρέπει να σταματήσει εδώ. Το ζήτημα είναι να μην ξεχάσουμε, να μην συνηθίσουμε, να μην σταματήσουμε να διεκδικούμε.
