Bιβλιοπροτάσεις #7: 2+2+1(για αρχάριους, advanced και έμπειρους αναγνώστες)

Μια ιδέα από χειμώνα άρχισε να σιγομουρμουρά στο κατώφλι των πόλεων. Ο Δεκέμβρης μπαίνει χαμογελαστός, αλλά και τσουχτερός. Κάτι γιορτές αχνοφαίνονται στον ορίζοντα κι η συνεπαγόμενος ενθουσιασμός σύντομα θα κατακλύσει τις καρδιές μας που τόσο ανάγκη για ενθουσιασμό έχουν. Κι επειδή αφουγκραζόμαστε αυτή την ανάγκη, προσπαθούμε να παραθέτουμε μικρές λίστες βιβλίων που ειλικρινά πιστεύουμε ότι τουλάχιστον τσιμπάνε λιγάκι την καρδιά μας ή το συναίσθημα μας (το λιγάκι είναι περιττά μετριοπαθές). Οι προτάσεις αυτού του μήνα θα είναι ολίγον ανομοιογενείς και βασίζονται σε πολύ πρόσφατα αναγνώσματα μου. 

______________________

Το άγριο βιβλίο (Juan Villoro) 

Ένα βιβλίο για εφήβους που εύκολα μπορεί να απευθυνθεί και σε ενήλικες. Ο ενήλικος πια Juan περιγράφει την ανάμνηση ενός καλοκαιριού των εφηβικών του χρόνων στη διάρκεια του οποίου αναγκάστηκε να μείνει με τον παράξενο θείο Τίτο, ο οποίος ζει σε ένα τεράστιο σπίτι με αμέτρητα δωμάτια γεμάτα με βιβλία χωρίς να επιθυμεί την επικοινωνία με τον έξω κόσμο. Ο πρόσφατος χωρισμός της μητέρας του με τον πατέρα του, το πένθος της και η φυγή του τελευταίου συγκλονίζει τον μικρό Juan, ο οποίος ξαφνικά αναρωτιέται το ρόλο που πρέπει να αναλάβει. Στο φιλόξενο σπίτι του θείου του, ο οποίος από την αρχή του δείχνει την αγάπη και την εκτίμηση του, θα βρει ένα απρόσμενο καταφύγιο στον κόσμο των άπειρων βιβλίων με τα οποία έρχεται σε επαφή, διαπιστώνοντας την ικανότητα τους να αντιλαμβάνονται τα συναισθήματα και τις προθέσεις, αλλάζοντας παιχνιδιάρικα περιεχόμενο ανάλογα με τον αναγνώστη. Μία επίσης απρόσμενη αποστολή για την ανεύρεση ενός μοναδικού βιβλίου που δεν έχει διαβάσει κανείς κι η τυχαία συνάντηση με τον έρωτα θα συμβάλλουν στην απόσπαση του Juan από την πενθούσα πραγματικότητα που βιώνει, ενώ με το πέρας του καλοκαιριού όλα φαίνεται να επανέρχονται σε ένα ευσταθές σημείο ισορροπίας. Χαριτωμένο ανάγνωσμα με ανάλαφρο, αισιόδοξο και παιχνιδιάρικο ύφος, χωρίς ιδιαίτερη βαθύτητα και με μια όρεξη για συμβολική ανάδειξη του ρόλου που δύναται να παίζει η λογοτεχνία στη ζωή μας.

______________________

Το εργοστάσιο των μολυβιών (Σώτη Τριανταφύλλου)

Ένα μυθιστόρημα για την επανάσταση, τους επαναστάτες και τα γεγονότα που συγκλόνισαν τον κόσμο κατά την ιδιαίτερα ταραγμένη περίοδο από τα μέσα του 19^ου αιώνα μέχρι και το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ιστορία ξεκινά το 1866 στο Κάιρο και τελειώνει στην Αθήνα, πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αφηγούμενη το χρονικό μιας ιδιαίτερης ελληνικής αστικής οικογένειας που αρνείται να ακολουθήσει την κατεστημένη ηθική και τις αξίες της τάξης της. Παράλληλα, παρουσιάζει μια μεγάλη φιλία που ταξιδεύει από τη Ζυρίχη στο Βερολίνο και την Αγία Πετρούπολη, μέσα από ταραχώδη πολιτικά γεγονότα, όπως οι εξεγέρσεις κατά της αποικιοκρατίας, η Οκτωβριανή Επανάσταση και το σταλινικό καθεστώς. Στο επίκεντρο βρίσκονται ο έρωτας, η απελπισία, η ασθένεια και το ανθρώπινο μεγαλείο, με έναν ύμνο στον άνθρωπο-τεχνικό και επαναστάτη, που ζει και πεθαίνει με πάθος. Η πρώτη μου επαφή με το έργο της Σώτης Τριανταφύλλου (ακριβώς 14 χρόνια πριν), η οποία ήταν ιδιαίτερα ευχάριστη χάρη στην εντυπωσιακή αφηγηματική ικανότητα της συγγραφέα να παρουσιάζει με τόσο ανάλαφρο και ρέον τρόπο πάθη, γεγονότα και καταστάσεις υψηλής έντασης και επιδραστικότητας (ικανότητα που το τοποθετεί στη θέση 2 της λίστας παρά τη θεματολογία του). Το πιο ‘χριστουγεννιάτικο’ βιβλίο της λίστας, κυρίως λόγω της αισθητικής του εξωφύλλου και λόγω του τυχαίου γεγονότος ότι το είχα διαβάσει τέτοια περίοδο.

______________________

Και το χρυσάφι των κορμιών τους (Λιλή Ζωγράφου)   

Οι συστάσεις είναι περιττές. Η συγγραφέας του ανυπέρβλητου «Αντιγνώση: Τα δεκανίκια του καπιταλισμού» χαρίζει το 1961 ένα σκληρά όμορφο και μελαγχολικό βιβλίο, το οποίο συνιστά ταυτόχρονα έναν ύμνο προς τον άντρα-έρωτα και ένα απελευθερωτικό μήνυμα προς τη γυναίκα (κατά τις δηλώσεις της ίδιας). Πρόκειται για την περιγραφή των έντονων ερωτικών συναισθημάτων που αναπτύσσονται ανάμεσα σε μια νεαρή αστή, την Γαλανή, που καταφέρνει για λίγες μέρες να ξεφύγει από το γκρίζο τοπίο της πόλης σε αναζήτηση του αγνού, του γνήσιου, του ανόθευτου που προσφέρει απλόχερα η φύση κι ενός ψαρά της περιοχής η οποία την φιλοξενεί. Ο ερχομός της τόσο ξεχωριστής, ανεξάρτητης και αβίαστα γοητευτικής ‘ξένης’ συγκλονίζει το μικρό χωριό κι ιδίως τον Παναγιώτη που φροντίζει για τη φιλοξενία της και την ξενάγηση της στον τόπο. Ο τελευταίος δεν αργεί να την ερωτευτεί και να βιώσει την απογοήτευση σαν παρατηρεί το αναπάντεχο συναίσθημα μεταξύ Γαλανής και Καπετάνιου. Η στάση της Γαλανής είναι απροσδιόριστη, υπό την επίδραση της μαγευτικής φύσης, παρασυρμένη από τον έρωτα που της γεννά και ενσαρκώνεται στο πρόσωπο του Καπετάνιου, ενώ οι άλλες δύο κορυφές του τριγώνου παλεύουν καθ’ όλη τη διάρκεια της διαμονής της (αλλά και μετά) με τα συναισθήματα που τους προξενεί και με το μοιραία ανεκπλήρωτο, πεπερασμένο της παρουσίας της. Ένα φοβερά (κυριολεκτώ) σπαραχτικό βιβλίο, μια κραυγή ερωτική, ένα στιγμιότυπο του ερωτευμένου ανθρώπου που μοιραία εκμηδενίζεται παραδομένος στο πάθος του (κι ένα παιχνιδιάρικο κλείσιμο του ματιού στους φίλους μου τους φασαίους που έχω την αίσθηση ότι τους συγκινούν τέτοιες ιστορίες).

______________________

Η γραμμή του ορίζοντος (Χρήστος Βακαλόπουλος)

Ένα βιβλίο που διαβάστηκε πολύ φέτος στις παραλίες (της επίσης φασαίες, έχουμε αδυναμίες, τι να κάνουμε), γεγονός που μου κέντρισε το ενδιαφέρον να το αποκτήσω και να το διαβάσω. Η ίδια η ιστορία είναι απλή: ένας χωρισμός, μία γυναίκα στα 30 με εμφανώς συσσωρευμένη (καταπιεσμένη) ενέργεια για ζωή που επιχειρεί να φύγει από όλους και όλα σε αναζήτηση του εαυτού της, μια διαρκής ανασκόπηση των τελευταίων χρόνων με αρκετές σκόρπιες αναφορές στα παιδικά και νεανικά χρόνια, μια αποτύπωση της ψυχολογικής κατάστασης μιας γυναίκας που αισθάνεται εγκλωβισμένη στις επιλογές της (πράγματι δικές της;) από τις οποίες προσπαθεί με μια και μόνη απόφαση να λυτρωθεί. Το ενδιαφέρον στο κείμενο δεν είναι στην πραγματικότητα η ιστορία, αλλά ο τρόπος που παρουσιάζεται, ο οποίος είναι αρκετά συνειρμικός, κερματισμένος, διακεκομμένος, επιτρέποντας στον αναγνώστη να βιώσει το συναίσθημα της πρωταγωνίστριας κι όλες τις εντάσεις του, καθώς και την ανερμάτιστη πορεία της σκέψης της, άμεσο παράγωγο της μελαγχολίας και της ανησυχίας της (τόσο για μέλλον, όσο όμως και για το χαμένο παρελθόν). Ιδιαίτερο και αξιόλογο ανάγνωσμα, επίσης χωρίς καμία ιδιαίτερη βαθύτητα (δεν χρειάζεται πάντα), μια βουτιά στο συναισθηματικό κόσμο ενός ανθρώπου σε μία εξαιρετικά επώδυνη συνθήκη, μία υπόκωφη κραυγή.

______________________

Κλέφτικο  (Γιώργος Πρεβεδουράκης) 

Για το τέλος σας έχω ποίηση. Δεν είμαι σίγουρος τι μπορώ να πω για το συγκεκριμένο έργο, ειδικά όταν διαβάζω την παράθεση ενός δίστιχου του Βύρων Λεοντάρη στην πρώτη σελίδα του βιβλίου:
«Όπως και να ειπωθήκαμε αλλιώς θα μας ακούνε

Όπως και να γραφτήκαμε αλλιώς θα μας διαβάζουν»

Λοιπόν, σε μια προσπάθεια να αποφύγω σαφείς περιγραφές του ύφους, του σκοπού και του ιδεολογικού περιτυλίγματος του έργου (κάτι που για μένα ούτως ή άλλως είναι απαράδεκτο να συμβαίνει σε ποιητικά έργα), απλώς θα αφήσω κάπου εδώ την αίσθηση που μου άφησε το βιβλίο. Κατ’ αρχάς, άγγιξε τις ευαίσθητες χορδές μου με το συνεχές παιχνίδι με τη μορφή, το οποίο με άφησε να εφησυχάσω καμία στιγμή και τροφοδοτούσε το ενδιαφέρον μου για το κείμενο. Το ίδιο το περιεχόμενο άλλες φορές με συγκινούσε, άλλες φορές με έκανε να χαμογελάσω με το ειρωνικό, ελαφρώς μηδενιστικό του ύφος και με το μορφικό ή/και λεξιπλαστικό του παιχνίδισμα, άλλες φορές με εντυπωσίαζε με την εμβρίθεια της σκέψης. Πρόκειται για μία ποιητική σύνθεση που αποδεικνύει την ύπαρξη διαμαντιών στην σύγχρονη ελληνική ποίηση και λογοτεχνία, τα οποία όπως και να ειπωθούν αλλιώς θα ακουστούν, όπως και να γραφτούν αλλιώς θα διαβαστούν, βυθισμένα συχνά στην αφάνεια, κάτω από τον επιφανειακό αφρό που τους κρύβει τον ήλιο. 

Αυτά από μένα, με το καλό να μας μπει το νέο έτος, θα επανέλθουμε συντροφιά με όλα τα καλά και τα στραβά που υπόσχεται!

______________________