Συνέντευξη: Die Wolke art group, μία από τις πιο ανήσυχες ομάδες της πόλης.

Σε λίγες μέρες στον χώρο τέχνης και διάδοσης Vitruvian Thing ή όπως το αποκαλούν και οι δημιουργοί του, “Σπίτι του ανήσυχου μυαλού”, θα φιλοξενηθεί το μη-φεστιβαλικό δρώμενο προβολών Locus 17|a. Μία διοργάνωση που απευθύνεται αποκλειστικά σε δημιουργούς της Θεσσαλονίκης, για την ανάδειξη έργων στο χώρο του video art, του πειραματικού φιλμ, του video dance, του animation, και άλλων κομματιών της έβδομης τέχνης. Η φιλοσοφία της διοργάνωσης επικεντρώνεται στην ενεργή συμμετοχή του θεατή σε ένα οπτικοακουστικό έργο. Υποστηρίζουν, πως η φυσική παρουσία σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο και η χρονική στιγμή της προβολής αποτελούν αναπόσπαστα κομμάτια μιας κινηματογραφικής εμπειρίας.

Μία από τις ομάδες των δημιουργών που μας τραβούν την προσοχή εδώ και καιρό όμως, ήταν η ομάδα Die Wolke art group. Επισήμως, χαρακτηρίζονται ως ένας μη-κερδοσκοπικός οργανισμός έρευνας και ανάπτυξης αφιερωμένος στις τέχνες του θεάματος, εδρεύουν στη Θεσσαλονίκη και συγκροτούνται από μία, συνεχώς μεταβαλλόμενη, ομάδα συντελεστών, με κοινή πλεύση στο ύφος της δημιουργίας.

Ας τους γνωρίσουμε όμως και λίγο καλύτερα, outside-the-box, όπως λατρεύουν να σκέφτονται και οι ίδιοι…

Πείτε μας πως και πότε δημιουργήθηκε η Die Wolke art group.

Η Die Wolke Art Group είναι μια μη κερδοσκοπική εταιρία αφιερωμένη στις παραστατικές τέχνες, το σύγχρονο χορό, τη μουσική, το video art, τα mixed media και τις συναφείς τεχνολογίες. Ιδρύθηκε στο Έσσεν της Γερμανίας το 2005 από τη Δροσιά Τριαντάκη και δραστηριοποιείται στη Θεσσαλονίκη από το 2009.

Είναι κυρίως γνωστή από τις παραστάσεις σύγχρονου χορού Discrete Works I και II, τη σειρά πειραματικών ταινιών χορού Imago, και το διαδραστικό αυτοσχεδιαστικό πείραμα Stream: synergy meeting vol.1.

Τον τελευταίο χρόνο έχει επεκτείνει σημαντικά τις δραστηριότητές της με τη διαχείριση του χώρου Vitruvian Thing, τo “σπίτι του ανήσυχου μυαλού και του ψυχισμού των πειραματικών τάσεων”, όπου φιλοξενεί δράσεις και εκδηλώσεις καλλιτεχνών της πόλης με έναν διαφορετικό τρόπο από το συνηθισμένο.

Έχετε επιλέξει να εκφράζετε το πνεύμα σας με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο. Αυτό έγινε κατ’ ανάγκη ή κατ’ επιλογήν;

Κάθε έκφραση είναι ιδιαίτερη και άρρηκτα συνδεδεμένη με τον δημιουργό της. Αυτό που ίσως χαρακτηρίζει το υλικό μας και τον τρόπο που το χρησιμοποιούμε καλλιτεχνικά, είναι μια εμπροσθοδρομική τάση, η προσοχή στη λεπτομέρεια, η χρήση ερευνητικής μεθοδολογίας, η διαμεσική διαλεκτική. Σε μεγάλο βαθμό, αυτό προέκυψε ως συνέπεια της μεθόδου εργασίας των επιμέρους μελών και ως εκ τούτου, καθιερώσαμε κάποιες αξίες ως ποιοτικά πρότυπα για το έργο που παράγουμε. Συνεπώς, σίγουρα υπήρξε η συνειδητή επιλογή, ενώ η ανάγκη προκύπτει προκειμένου το αποτέλεσμα να είναι αντάξιο ή καλύτερο των προσδοκιών μας, κάτι το απαραίτητο για εμάς.

Η ομάδα σας αποτελείται από επαγγελματίες συντελεστές, όσον αφορά το κομμάτι της τέχνης, ή συνεργάζεστε και με άτομα τα οποία διαθέτουν αισθητική και ταλέντο, αλλά όχι εκπαίδευση;

Τα περισσότερα μέλη της ομάδας είναι επαγγελματίες, καθιερωμένοι ή εκκολαπτόμενοι. Πολλοί συνεργάτες μας, βέβαια, προέρχονται από άλλους χώρους: αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να υλοποιούμε projects με δημιουργικές συνεισφορές, από ριζικά διαφορετικές οπτικές γωνίες. Σαν ομάδα που αποτελούμαστε από ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο καστ συντελεστών, πάντα αναζητούμε νέους συνεργάτες και δεν θα θέλαμε να περιορίσουμε αυτήν την αναζήτηση στον αμιγώς επαγγελματικό χώρο. Η “εκπαίδευση” έχει πολλές μορφές εκτός από την καθιερωμένη και πολλές φορές μπορεί να βρίσκεται στο μέλλον κάποιου και όχι στο βιογραφικό του.

Η αισθητική είναι φυσικά κάτι που μεταβάλλεται με τον καιρό. Σίγουρα αναζητάμε “συμβατούς” με εμάς ανθρώπους, αλλά δεν θέλουμε να περιορίσουμε δραστικά το ύφος της δουλειάς μας, σε κάποια συγκεκριμένη αισθητική, ιστορική, ή μορφολογική τάση: πολλές φορές η στιγμή “εύρηκα” προκύπτει από περιπλανήσεις σε αχαρτογράφητα νερά.

Θεωρείτε ότι οι δημιουργίες σας είναι εύκολα διαχειρίσιμες από το κοινό ή αποτελούν σταυρόλεξα για «δυνατούς» λύτες;

Στοχεύουμε σε υλοποιήσεις “στρωματικής” (layered) λογικής, όσον αφορά το νοηματικό και σημειωτικό περιεχόμενο. Υπάρχει πάντα ένα επίπεδο στην επιφάνεια, το οποίο είναι σχεδιασμένο να είναι προσβάσιμο, ενώ ορισμένα στοιχεία παραπέμπουν στην ύπαρξη βαθύτερων συσχετισμών, νοημάτων και συμμετριών, για όσους θέλουν να εμβαθύνουν. Για παράδειγμα, η ταινία που παρουσιάζουμε στο Locus 17|a, με τίτλο “Imago Ep.II: Symmetry”, μπορεί να παρακολουθηθεί απλά σαν μια ταινία μυστηρίου επιστημονικής φαντασίας, με στοιχεία χορού. Για τον προσεκτικό θεατή, όμως, υπάρχουν πολλαπλοί νοηματικοί συσχετισμοί, σημεία, μεταφορές, αφήγηση με οπτική μέθοδο, στοιχεία της ιστορίας που εύκολα χάνονται με την πρώτη θέαση, ή ακόμα και το γεγονός ότι ολόκληρο το σενάριο αποτελεί μια τεράστια και σχετικά περίπλοκη μεταφορά. Η κατασκευή τέτοιων πολυεπίπεδων καλλιτεχνικών δομών είναι αντικείμενο μόνιμης έρευνας και πειραματισμού στην ομάδα μας.

Ο χώρος των τεχνών πάντα χρειάζεται φρέσκα μυαλά. Θεωρείτε ότι η τέχνη κινδυνεύει από την κρίση; Ή το αντίθετο;

Υπάρχουν πολλά ιστορικά προηγούμενα, όπου οι τέχνες ευνοήθηκαν από καταστάσεις κρίσης, οικονομικής ή άλλης φύσεως. Αυτό το θετικό πρόσημο, βέβαια, είναι κάτι που μπορεί κάποιος να παρατηρήσει μόνο αργότερα: από μια οπτική γωνία εντός κρίσης, σαφώς και οι δυσκολίες είναι ιδιαίτερα αυξημένες, ειδικά στον καλλιτεχνικό χώρο, του οποίου το αντικείμενο θα θεωρηθεί από πολλούς ως τελευταία προτεραιότητα ή είδος πολυτελείας. Ίσως τα εμπόδια που προκαλεί η κρίση, να λειτουργούν σαν κάποιου είδους δημιουργικό κάυσιμο…

Θα μπορούσαμε επίσης να πούμε ότι η κρίση αποτελεί ανασταλτική δύναμη και σε άλλες καταστάσεις που αποτελούν κίνδυνο για την τέχνη, όπως η υπερκαταναλωτική κουλτούρα ή η “κοινωνία του θεάματος”, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει χώρο για ευνοϊκότερες δημιουργικά συνθήκες. Το μόνο σίγουρο είναι πως, ειδικά στο επαγγελματικό επίπεδο, τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα.

Όσον αφορά τα φρέσκα μυαλά, αυτό είναι όπως και πάντα ήταν θέμα παιδείας, ξεκινώντας από το σπίτι και καταλήγοντας στο γενικότερο περιβάλλον, την επικοινωνία, την σχολική και πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Από αυτήν την άποψη, η τέχνη στη χώρα μας κινδυνεύει από πολύ πριν την κρίση.

Η τέχνη σας αντανακλά σημαντικά, σύγχρονα κοινωνικά θέματα; Πιστεύετε ότι ένας καλλιτέχνης πρέπει να είναι κοινωνικά ή πολιτικά ενταγμένος;

Πιστεύουμε πως το να μην αντανακλώνται απόψεις του περιβάλλοντος κάποιου στο έργο του είναι αδύνατο. Σε κάποιο επίπεδο, η πραγματικότητα επηρεάζει τις δημιουργικές μας αποφάσεις, αλλά σίγουρα αυτό δεν αποτελεί το αντικείμενο της δράσης μας, ούτε προσπαθούμε, συνειδητά, να εντάξουμε κάποιου είδους κοινωνικό ή πολιτικό μήνυμα στα έργα μας. Μια διάσταση κάθε καλλιτεχνικού έργου είναι πάντα αφηρημένη με την αυτοαναφορική έννοια, έχει δηλαδή να κάνει με αναλογίες, με ρυθμό, με εσωτερικές συμμετρίες, με ανάπτυξη του πρωτογενούς υλικού. Στον αντίποδα, υπάρχουν στοιχεία που λειτουργούν σαν εξωτερικές αναφορές, βασιζόμενα σε μια κοινή εμπειρική βάση με το κοινό. Υπό αυτήν την έννοια, το περιβάλλον μας, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών και πολιτικών θεμάτων που είναι μέρη του, πάντα καταλήγει να επηρεάζει μέρος του έργου μας, δεν αποτελεί όμως αντικείμενό του.

Πολλές φορές έχουμε ερωτηθεί “γιατί δεν κάνετε κάτι για το ζήτημα Χ”, ή “γιατί δεν ασχολείστε με το Υ”. Πιστεύουμε πως αν το κάναμε συγκεκριμένα, θα ήταν κάτι εμφανώς επιτηδευμένο στην υφή του. Φυσικά και υπάρχουν καλλιτέχνες που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στο να χρησιμοποιούν την τέχνη τους για να υπερασπιστούν τα διάφορα κοινωνικά δικαιώματα και προφανώς σεβόμαστε την πρακτική αυτή, αυτό όμως δεν σημαίνει πως κάθε έργο ή κάθε καλλιτέχνης, οφείλει να την ακολουθήσει: πρόκειται για απλά έναν από πολλούς, πολλούς τρόπους, να προσεγγίσει κάποιος το υλικό του και τη σκέψη του. Οπότε, δεν “πρέπει” κάποιος να είναι κοινωνικά ή πολιτικά ενταγμένος. Θα μπορούσε να είναι, αν του προκύπτει αβίαστα σαν δημιουργική κατεύθυνση. Είναι πιθανό κάποιος να είναι κοινωνικά ή πολιτικά τοποθετημένος και να κρατάει αυτήν την τοποθέτηση μακριά από την τέχνη του, ώστε να κριθεί αυτή αυτοτελώς, μακριά από τυχόν νότες στράτευσης που μπορεί να τη χρωματίσουν ενδεχομένως άδικα.

Ας περάσουμε στο φιλμ με το οποίο θα συμμετέχετε στο Locus 17|a. Imago. Πείτε μας δυο λόγια για το θέμα που καλύπτει η σειρά αυτή.

Πρόκειται για μια σειρά πειραματικών ταινιών που χρησιμοποιούν διαλεκτική σε διάφορα επίπεδα, προκειμένου να εξυπηρετήσουν τη νοηματική τους βάση: αφήγηση, χορό, εικόνα, σε ένα δίκτυο μεταφορών και σύνθετων σημείων. Ταυτόχρονα, είναι μια ιστορία μυστηρίου, στα πλαίσια των συμβάσεων της επιστημονικής φαντασίας.

Μια γυναίκα ξυπνάει σε έναν άγνωστο χώρο, σε ένα εργαστήριο, όπου το περιβάλλον έχει άλλους νόμους και δομές, η προοπτική είναι παραμορφωμένη, η αιτία δεν προηγείται πάντα του αποτελέσματος και οι ιδέες αποκτούν υλική μορφή. Στην προσπάθειά της να δραπετεύσει, θα πρέπει να κατανοήσει το νέο περιβάλλον της και να ανακαλύψει πώς να αλληλεπιδράσει μ’αυτό. Καθώς ο δημιουργός αυτού του κόσμου, ο “Μηχανικός”, με στόχο να τελειώσει την ιστορία που προσπαθεί να γράψει, ελπίζει στην εθελοντική ή μη βοήθεια της ηρωίδας, ένα δίκτυο νοηματικών μονάδων μπλέκεται σαν κουβάρι, σε έναν σχολιασμό της σύγκρουσης του μεταμοντερνισμού και του νεορομαντισμού, που βρίσκεται στον πυρήνα της δουλειάς.

Η λέξη “imago” έχει πολλαπλά νοήματα, τα οποία χρησιμοποιούμε σεναριακά. Στη βιολογία, imago είναι το “ώριμο έντομο”, σε αντίθεση με τα στάδια της κάμπιας και της χρυσαλλίδας. Χρησιμοποιούμε επομένως πεταλούδες, τόσο τις ίδιες, όσο και στοιχεία της μορφής και συμπεριφοράς τους, προκειμένου να κατασκευάσουμε μεταφορές πάνω στο θέμα της μεταμόρφωσης. Imago (στον πληθυντικό imagines) λέγονταν κάποιες νεκρικές μάσκες της ρωμαϊκής εποχής, από όπου προέρχεται και η γνωστή εικόνα των πεταλούδων που βγαίνουν από το στόμα του νεκρού. Επόμένως, χρησιμοποιήσαμε και αυτή την εικόνα, καθώς και την ερμηνεία των πεταλούδων ως φορείς της “ψυχής”, για να πληροφορήσουμε την τελική αναζήτηση ταυτότητας της ηρωίδας. Επίσης, ο όρος imago χρησιμοποιήθηκε από τον Lacan για να ορίσει την εικόνα ενός βρέφους στον καθρέφτη, τη στιγμή που για πρώτη φορά συνειδητοποιεί πως πρόκειται για αντανάκλαση του εαυτού του. Οι καθρέφτες και τα είδωλα παίζουν σημαντικό ρόλο στην ιστορία και γεωγραφία του επεισοδίου ΙΙ, που άλλωστε ονομάζεται και Symmetry (συμμετρία). Επίσης, Imago είναι η λατινική λέξη για την εικόνα και η ρίζα της λέξης imagination (φαντασία), οπότε εκμεταλλευόμαστε τις εκάστοτε μετωνυμικές σχέσεις για να εμπλουτίσουμε το κείμενο με εναλλακτικές ερμηνείες.

Στο Locus 17|a θα προβάλουμε το 2ο επεισόδιο της σειράς, βραβευμένο ως καλύτερη πειραματική ταινία από το φεστιβάλ TMFF της Γλασκώβης τον Δεκέμβριο του 2016 (από την κριτική τους: “ένα απο τα πιο ενδιαφέροντα κινηματογραφικά φιλοσοφικά οράματα που έχουμε συναντήσει στο φεστιβάλ”).

Tο πρώτο επεισόδιο, με τίτλο “Orientation”, μετά από τη συμμετοχή του σε πλήθος φεστιβάλ ανά τον κόσμο, από το Ρίο ντε Τζανέιρο μέχρι τη Μόσχα, και από την Αθήνα ως το Τορόντο, είναι πλέον διαθέσιμο παρακάτω:

Ποιες δυσκολίες συναντήσατε ή μάλλον συναντάτε σε αυτές τις παραγωγές;

Ειδικά το δεύτερο επεισόδιο αντιπροσωπεύει μια πολύ μεγάλη προσπάθεια. Είχαμε πολύ περιορισμένη χρονικά πρόσβαση στις τοποθεσίες, για πρακτικούς λόγους, οπότε και πολύ μικρά περιθώρια λάθους. Συνολικά δούλεψαν πάνω από 30 άτομα, οι περισσότεροι από τους οποίους στα γυρίσματα, τα οποία κράτησαν λίγες μόνο μέρες. Η οργάνωση της παραγωγής, συνεπώς, παρά τους μήνες προετοιμασίας, ήταν από τα δυσκολότερα εγχειρήματα της ομάδας. Φυσικά, όπως πάντα, υπήρξαν απρόοπτα, στρες, ρίσκα. Μια πάγια δυσκολία που εισάγουμε μόνοι μας στην εξίσωση είναι η συχνή χρήση οπτικών εφφέ, που απαιτούν τόσο γυρίσματα υπό πολύ ειδικές συνθήκες, όσο και μήνες δουλειά μετά στο post-production. Είναι όμως ένας τομέας που μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα και υλοποιούμε οι ίδιοι. Στήνουμε άλλωστε μια νέα υπηρεσία για VFX (οπτικά εφφέ), colour grading (χρώμα), animation, και γενικά post production, που λέγεται Occam’s Sharpener. Από πολλές απόψεις, οι δυσκολίες που συναντάμε πρέπει να υπάρχουν, καθώς ξεπερνώντας τες κάνουμε τα σημαντικότερα βήματα μπροστά.

Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους συνεργάτες μας, χωρίς τους οποίους σίγουρα δεν θα μπορούσαμε να πετύχουμε αυτό το αποτέλεσμα. Μπορείτε να βρείτε τα ονόματα των συντελεστών εδώ!

Έχετε ήδη κερδίσει διακρίσεις για το συγκεκριμένο έργο από φεστιβάλ του εξωτερικού, γεγονός που επιβεβαιώνει την αξία και τους κόπους σας. Θα θέλατε να επικεντρωθείτε περισσότερο στο διεθνές κοινό; Γιατί, όπως και να το κάνουμε, η δυναμική του λαού μας σταματά στα 11 εκατομμύρια. Ένα πλήθος μικρότερο κατά πολύ, σε σχέση με το διεθνές κοινό.

Σίγουρα διαλέγοντας σαν γλώσσα της ταινίας την Αγγλική, κάτι τέτοιο γίνεται πιο εύκολο. Θέλουμε μεν να απευθυνθούμε σε όσο μεγαλύτερο κοινό γίνεται, αλλά πιστεύουμε πως ο καλύτερος τρόπος για να γίνει αυτό είναι μέσω της ενδυνάμωσης της τοπικής σκηνής που εμπράκτως στηρίζουμε μέσω δρώμενων, εκδηλώσεων και πρωτοβουλιών του Vitruvian Thing. Είναι λάθος, κατά τη γνώμη μας, να αγνοεί κανείς καλλιτεχνικά το άμεσο περιβάλλον του, είτε αυτό είναι η Θεσσαλονίκη. είτε η σε όποιαδήποτε άλλη χώρα. Αν θέλουμε να απευθυνθούμε στο εξωτερικό, ο καλύτερος τρόπος είναι συλλογικά, κάνοντας τη Θεσσαλονίκη ένα σημείο αναφοράς καλλιτεχνικής δημιουργίας στην Ευρώπη, πράγμα που μπορεί να γίνει μόνο μέσω της συνεργασίας των τοπικών ομάδων και καλλιτεχνών, τον συντονισμό των δράσεων, την βελτίωση της επικοινωνίας με το κοινό. Αν κερδηθεί το κοινό της πόλης, θα ακολουθήσει και το κοινό άλλων πόλεων και ούτω καθεξής. Πολλοί τείνουν να κατηγορήσουν την έλλειψη υποστήριξης από φορείς και κράτος, ομως εμείς πιστεύουμε πως μπορούμε να πετύχουμε πολλά μόνοι μας σαν σκηνή, αν αποκτήσουμε συλλογική συνείδηση.

Περισσότερες πληροφορίες για την ομάδα και το έργο της μπορεί να βρει κανείς στη διεύθυνση die-wolke.org, ενώ πληροφορίες για το Vitruvian Thing και τις εκδηλώσεις που φιλοξενεί εδώ!