«Φασισμός Α.Ε.» | Q & A | #tdf17
Το «Φασισμός Α.Ε» είναι ένα ντοκιμαντέρ, που προσπαθεί να ρίξει φως στη σχέση φασισμού και καπιταλισμού. Πιάνοντας το νήμα της ιστορίας από την αρχή, δηλαδή, από την Ιταλία του Μουσολίνι και την ναζιστική Γερμανία, παρακολουθούμε πως ένα φασιστικό κίνημα χρηματοδοτείται και ποιοι παίζουν αυτό το βρώμικο παιχνίδι, ώστε να ικανοποιήσουν τα συμφέροντά τους.
Το ντοκιμαντέρ αυτό είναι η συνέχεια των Debtocracy και Catastroika, που εξετάζουν τα αίτια της κρίσης, τις επιπτώσεις του μνημονίου και παρακολουθούν τις καταστρεπτικές πολιτικές λιτότητας, που ρημάζουν την ελληνική κοινωνία.
Ο Άρης Χατζηστεφάνου και οι συνεργάτες του, μέσα από αυτό το ντοκιμαντέρ, προσεγγίζουν, με θάρρος, ένα φαινόμενο, που ταλανίζει την Ευρώπη αρκετά χρόνια. Με αρκετή δόση αλήθειας, μας αποκαλύπτουν αυτό που, λίγο πολύ, όλοι φοβόμασταν. Το αυγό του φιδιού υπάρχει και όταν οι ισχυροί το χρειαστούν, δεν θα διστάσουν να βοηθήσουν στην εκκόλαψή του. Βλέποντάς το, καταλαβαίνεις ότι ο φασισμός είναι ένα όπλο, πάντοτε γεμάτο, δείχνοντας εσένα, όχι τους μετανάστες, ούτε τους Εβραίους. Εσένα φοβάται πιο πολύ το καπιταλιστικό σύστημα και αν δεν συμμορφωθείς μαζί του, τότε δεν θα διστάσουν να το χρησιμοποιήσουν.
Το ντοκιμαντέρ προβάλλεται, ξανά, την Τρίτη (17.03), στις 15.00, και το προτείνω ανεπιφύλακτα σε όλους.
Παρακάτω, ακολουθούν κάποιες ερωτήσεις, που τέθηκαν από το κοινό, στον Άρη Χατζηστεφάνου, μετά την προβολή του ντοκιμαντέρ, την Κυριακή, και οι απαντήσεις, που αυτός έδωσε.
Q&A
Q: Το τραγούδι, με το οποίο κλείνει το ντοκιμαντέρ, είναι του Γιάννη Αγγελάκα;
A: Όχι, είναι του Παύλου Φύσσα. Στο ντοκιμαντέρ έχουμε τρεις παράλληλες ιστορίες, που εξελίσσονται μαζί με το ντοκιμαντέρ. Είναι μια θεατρική παράσταση, η οποία στηρίζεται σε έργα του Μπρεχτ. Η άλλη είναι το τραγούδι του Αγγελάκα, που όταν τελικά βγαίνει στην σκηνή να το τραγουδήσει, ακούμε το τραγούδι του Παύλου Φύσσα, που στηρίζεται πάνω στο “Σιγά μην κλάψω”. Και τέλος, η δημιουργία ενός γκράφιτι, του οποίου παρακολουθούμε την δημιουργία και παρακολουθεί ουσιαστικά και αυτό, την ιστορία και την αφήγηση του ντοκιμαντέρ.
Q: Πόσο διήρκησαν και πότε σταμάτησαν τα γυρίσματα; Σε ποιο σημείο του πολιτικού σκηνικού βρισκόμασταν;
A: Προσπαθήσαμε να ακολουθήσουμε τις εξελίξεις, μέχρι και την τελευταία στιγμή. Υπήρχαν σημεία στο μοντάζ, που αλλάζαμε μέχρι και την τελευταία στιγμή, για να ακολουθήσουμε την επικαιρότητα. Από την πλευρά της δημοσιογραφικής έρευνας, είναι έργο ζωής, με την έννοια ότι και εγώ και ο Αποστόλης Φωτιάδης και ο Λεωνίδας Βατυκιώτης, ασχολούμαστε με αυτό το θέμα, δεκαετίες, οπότε δεν είναι κάτι που μπορείς να μετρήσεις. Από την πλευρά των γυρισμάτων, του μοντάζ και του post production, χρειαστήκαν περίπου επτά με οκτώ μήνες. Το τεχνικό κομμάτι ολοκληρώνεται κάποιους μήνες μετά την σύλληψη της χρυσής αυγής, όταν, όμως, αυτή η επίθεση των μέσων ενημέρωσης αποδεικνύεται πρόσκαιρη. Πάνω στον ένα μήνα, σταμάτησαν και οι “μιντιακές” επιθέσεις προς την χρυσή αυγή και αρχίσαμε, πάλι, να βλέπουμε στις μεσημεριανές εκπομπές του Βαρδινογιάννη, στο star, τη δημιουργία ενός προφίλ ροκ σταρ για τον Κασιδιάρη. Κάπου εκεί, βάζουμε και εμείς τελεία και κλείνουμε.
Q: Στο ντοκιμαντέρ σας είδαμε τα οικονομικά πόδια των μεγαλοαστών, που στήριξαν τον φασισμό τα προηγούμενα χρόνια. Ποιά είναι τα σύγχρονα οικονομικά πόδια του φασισμού, έτσι όπως τα εντοπίζεται εσείς;
A: Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα δεν θέλαμε να κάνουμε ένα ντοκιμαντέρ με χαρακτήρα ρεπορτάζ, να αναζητήσουμε ένα τιμολόγιο, που θα μας έλεγε ότι ο τάδε εφοπλιστής στήριξε την χρυσή αυγή με το τάδε ποσό. Δεν υπάρχει ένα τέτοιο τιμολόγιο, ενώ καταλαβαίνουμε ότι υπάρχει μια τεράστια ροή κεφαλαίων. Όλοι, πιστεύω, ότι μπορούμε να καταλάβουμε, ότι δεν μπορείς να ανοίγεις γραφεία, βδομάδα με τη βδομάδα, σε όλη την Ελλάδα, στηριζόμενος σε κουπόνια συνδρομών. Υπήρχαν και υπάρχουν κάποιοι επιχειρηματίες, που τους χρηματοδοτούσαν. Ωστόσο, δεν θέλαμε να εξαντλήσουμε την έρευνα σε ρεπορτάζ αστυνομικού, δικαστικού τύπου ρεπορτάζ. Θέλαμε να δείξουμε ότι η οικονομική υποστήριξη μπορεί να έρθει και με πολλούς άλλους τρόπους. Αυτό που θα ήθελα να τονίσω είναι ότι ενώ φαίνεται ξεκάθαρα, και τώρα και στο παρελθόν, αυτή η χρηματοδότηση, δεν πρέπει να σκεφτόμαστε πάντα θεωρίες συνομωσίας, για να βρούμε αυτή την απόδειξη, αυτό το τιμολόγιο. Αυτό που εμείς θέλουμε να δείξουμε, είναι ότι καταρχήν, το καπιταλιστικό σύστημα και κυρίως η ευρωζώνη, ή ένα καπιταλιστικό σύστημα σε περίοδο κρίσης, δημιουργεί από μόνο του, τις συνθήκες ανόδου του φασισμού.
Q: Στο ντοκιμαντέρ, που μόλις παρακολουθήσαμε, βλέπουμε να γίνεται μια επίθεση στον ναζισμό και να κατονομάζονται διάφοροι επιχειρηματίες και εφοπλιστές, που τον στηρίζουν έστω και κρυφά. Σε ένα άλλο ντοκιμαντέρ, μπορούμε να δούμε μια επίθεση σε κάτι άλλο. Εσείς οι νέοι τι πιστεύετε ότι, τελικά, χρειάζεται, για να καλυτερεύσει αυτός ο τόπος;
A: Καταρχάς, απόλυτα δεκτός ο προβληματισμός σας, αλλά δεν μπορώ να δεχτώ την ερώτηση. Δεν δέχομαι τη διάκριση αυτή των γενεών, τι πάει να πει «νέοι» και τι πάει να πει «παλαιότεροι»; Δεν θέλω να θεωρούμαι το ίδιο, με κάποιον που ψηφίζει “χρυσή αυγή”, μας χωρίζουν πολλά πράγματα, όπως δεν θα μπορούσα να ταυτιστώ και ταξικά, με κάποιους ανθρώπους της ηλικίας μου, ενώ με κάποιον μεγαλύτερο, σε ηλικία ίσως μπορούσα να ταυτιστώ περισσότερο. Επομένως, δεν πιστεύω ότι η ερώτηση αυτή πρέπει να απευθύνεται, γενικότερα και αόριστα, στους νέους.
Q: Από όσα γνωρίζω, παρόμοιου είδους τεχνικές και φασιστικά κινήματα έχουν εφαρμοστεί και στην Λατινική Αμερική. Γιατί, λοιπόν, δεν εμπλουτίστηκε το ντοκιμαντέρ και με στοιχεία από την άλλη πλευρά του ατλαντικού;
A: Πάνω σε αυτό το θέμα, θα μπορούσαν να γίνουν πολλά ντοκιμαντέρ και από όποια οπτική και να το δει κανείς, θα μπορούσε να βρει παραδείγματα που λείπουν. Ωστόσο, εμείς ακολουθήσαμε ένα συγκεκριμένο ορισμό του φασισμού, θέλοντας να αποφύγουμε πολλές φορές αυτό που γίνεται στην Ελλάδα, όπου με οτιδήποτε διαφωνούμε, να το λέμε φασιστικό. Δεν μας αρέσει ο Πούτιν, είναι φασίστας. Δε συμφωνούμε με τον Πινοσέτ, είναι φασίστας. Δεν αντέχουμε τον Φράνκο, είναι φασίστας. Ο ορισμός, πάνω στον οποίο πατήσαμε, στηρίζεται στο έργο ενός Αμερικανού ακαδημαϊκού, του Πάξτον. Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτόν, κανείς από όσους ανέφερα, δεν τηρεί τις προϋποθέσεις, για να ονομαστεί φασίστας. Παρ’ όλο, δηλαδή, που είναι αυταρχικά, αιμοσταγή ή διδακτορικά καθεστώτα, δεν έχουν το στοιχείο του μαζικού κινήματος, το οποίο χαρακτηρίζει τα φασιστικά κινήματα, όπως τα ζήσαμε στην Ευρώπη, κυρίως στην Ιταλία και στη Γερμανία. Ακόμα και ο Φράνκο, που από όλους αποκαλείται φασίστας, με βάση τον ορισμό του Πάξτον, δεν πληροί αυτές τις προδιαγραφές. Τέλος, ούτε στην Ελλάδα είχαμε ποτέ φασισμό, παρ’ όλο που πολλές φορές, υπήρξαν προσπάθειες για ένα τέτοιο κίνημα, δεν βρήκαν ποτέ την βάση και την ανταπόκριση του κόσμου, για να γίνουν κάτι μαζικό.
Q: Πηγαίνοντας στο τώρα, υπάρχει ένα αριστερό κόμμα στην κυβέρνηση. Η Ευρώπη επεμβαίνει, με όλους τους τρόπους, ενώ πλησιάζει η επικείμενη δίκη της χρυσής αυγής. Θέλω την προσωπική σας εκτίμηση, μέσα από την έρευνα που έχετε κάνει, για το πόσο καλά θωρακισμένη είναι η ελληνική κοινωνία, απέναντι στον φασισμό.
A: Θα μπορούσε κάποιος να κάνει μια ανάλυση και να συμπεράνει ότι δοκιμάστηκε, ήδη, το όπλο του φασισμού. Αυτοί, όμως, που πραγματικά θέλουν να το χρησιμοποιήσουν, πιστεύουν ότι προς το παρόν, μπορούν να ελέγξουν την κατάσταση. Δηλαδή, δεν θα βρεθούν αντιμέτωποι με ένα μαζικό κίνημα, που θα τους ανατρέψει, ενώ ακόμα πιστεύουν ότι ως ένα σημείο, ελέγχουν και την κρίση και τελικά, δεν θα χρειαστεί να καταφύγουν στο ακραίο όπλο του φασισμού. Δεν μιλάω για σήμερα, μιλάω για το 1923. Έτσι σκεφτόταν η αστική τάξη, όταν έβαλε τον Χίτλερ στην φυλακή, θεωρώντας ότι μπορεί να ελέγξει την κατάσταση. Δέκα χρόνια αργότερα, ο Χίτλερ ήταν Φύρερ, με την στήριξη των Γερμανών βιομηχάνων. Είμαστε στην ίδια κατάσταση; Το 2013 μπαίνει η χρυσή αυγή την φυλακή και ξεμπερδέψαμε, ειδικά τώρα που έχουμε μια αριστερή κυβέρνηση, εντός και εκτός εισαγωγικών το «αριστερή». Η προσωπική μου άποψη είναι πως οτιδήποτε και αν κάνει αυτή η κυβέρνηση, κάποιοι θα προσπαθήσουν να επαναφέρουν τον φασισμό. Κατά την άποψη μου, δεν υπάρχει ήπια προσαρμογή, ήπια επιβίωση μέσα στην Ευρωπαϊκή ένωση, έλεγχος της κρίσης και σιγά, σιγά να επανέρθουμε. Ο Σύριζα, είτε θα προχωρήσει σε μία σύγκρουση και ρήξη με την Ευρωπαϊκή ένωση, η οποία πιθανότατα θα οδηγήσει σε διαγραφή του χρέους και έξοδο από το ευρώ, είτε δεν θα κάνει καμία ρήξη, θα δεχθεί όλους τους όρους του Βερολίνου, οδηγώντας μας, πάλι, πίσω στην κρίση. Στην πρώτη περίπτωση, θα προκληθεί μεγάλο σοκ στην ελληνική κοινωνία και σε μια τέτοια κατάσταση, κάποιες δυνάμεις να θελήσουν να χρησιμοποιήσουν το χαρτί του φασισμού και στην δεύτερη, όμως, πάλι η κοινωνία θα είναι απογοητευμένη και ευάλωτη. Επομένως, σε κάθε περίπτωση, πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι.
