Η συνέντευξη των 5: Βαλάσογλου, Κακάλας, Κούζα, Λάλος και Μαυρίδου αναλύουν την περίπτωση “Ορέστης” και άλλα…

Φωτογραφίες: Άννα Κορωνιώτη

Η εταιρία θεάτρου «Χώρος» παρουσιάζει τον Ορέστη του Ευριπίδη, σε μετάφραση Γιάννη Τσαρούχη, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Σίμου Κακάλα. Τετάρτη με Κυριακή, ουρές σχηματίζονται, όχι μόνο στα ταμεία, αλλά και έξω από το θέατρο «Αυλαία», στην πλατεία της Χανθ. Τελευταία εβδομάδα παραστάσεων της πρώτης εκδοχής, σε κλειστό χώρο, ενώ έχει ανακοινωθεί, ήδη, η συνέχεια της πορείας στην Επίδαυρο. Βρεθήκαμε σε μια αναπάντεχη πρόβα και είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε για τον Ορέστη, την κριτική, την τέχνη και την ομορφιά της καθημερινότητας.

Μιχάλης Βαλάσογλου, ο φιλόλογος

Η διανομή και ο χειρισμός που κάνει ο Σίμος, είναι κάτι ξεχωριστό. Σε βλέπει και ξέρει τι θέλει και τι μπορείς να κάνεις. Μας έχει κουρδίσει σε ένα κοινό πνεύμα και αυτό, κατά κάποιο τρόπο, μειώνει το ρίσκο. Η ασφάλειά μας έγκειται στο γεγονός, ότι έχουμε καταλάβει σε ποια παράσταση παίζουμε. 

Ξεκίνησα από τον σύγχρονο χορό και εργάστηκα ως ηθοποιός και χορευτής σε διάφορες ομάδες, μέχρι πριν δύο χρόνια, οπότε και μπήκα στην “Εταιρεία Θεάτρου Χώρος”.

Η μάσκα έχει την δική της τεχνική, που είναι πολύ συγκεκριμένη και ακολυθείται μια διαδικασία στην εν λόγω εκπαίδευση. Επίσης, υπάρχει συγκεκριμένη γραμμή, ως προς την εκφορά του λόγου. Ο λόγος στον Ορέστη είναι ποιητικός, σε ελεύθερη δομή.   

Αν κάνει ένας από εμάς, κάτι ελάχιστα διαφορετικό πάνω στην σκηνή, είναι σαν μια μικρή έκρηξη. Ή καλύτερα, σαν ντόμινο. Η ενέργεια του ενός, τραβάει τον άλλον. Είναι αναζωογονητικό. Η παράσταση δεν παγιώνεται στην πρεμιέρα. Παραμένει ανοιχτή, καθ’ όλη τη διάρκειά της. Χωρίς αυτήν την εξέλιξη, θα είχαμε μια αποστεωμένη παράσταση. Μια μηχανή, που κάθε βράδυ αναπαράγει τον εαυτό της.

–Πόσοι ηθοποιοί χρειάζονται, για να αλλάξουν μια λάμπα;

–Ένας, αλλά εγώ θα το έκανα καλύτερα!

Αυτό είναι ένα ανέκδοτο που ανακαλώ, σχετικά με τη “λόξα” του ηθοποιού, όταν βλέπει άλλες παραστάσεις. Κοιτάει τον μηχανισμό και χάνει την αθωότητα, πλην λίγων ουσιαστικά καλών περιπτώσεων. Προσωπικά, κάτι αντίστοιχο μου συνέβη με την “Πρώτη Ύλη” του Παπαϊωάννου.

Η ομάδα έχει ευρύ κοινό. Υπάρχουν αυτοί, που παρακολουθούν συστηματικά τις δουλειές μας, ακόμη κι αν χρειάζεται να έρθουν από διάφορα μέρη της Ελλάδος και αυτοί, που έρχονται από περιέργεια, τους αρέσει και συνεχίζουν.

Το πιο πρόσφατο και ακραίο σχόλιο θεατή για τον “Ορέστη”, ήταν: “Θα σας σκοτώσουν, αν το ανεβάσετε στην Επίδαυρο!”

Σπανίως διαβάζεις ουσιώδη κριτική, που έχει στόχο να σε βελτιώσει. Οι περισσότερες επικεντρώνονται στην παρουσίαση της παράστασης, με θετικό ή αρνητικό πρόσημο. Ωστόσο, η κριτική είναι θέση, που ακόμη δεν έχω καταλήξει σε ποιον θα πρέπει να ανήκει. Δεν θεωρώ ότι υπάρχει πληθώρα κριτικών, αλλά μέσων που παρουσιάζουν τι “τρέχει” στον χώρο. Αυτά τα κείμενα δεν με επηρεάζουν. Επιζητώ ανατροφοδότηση μετά την παράσταση, από τον σκηνοθέτη, τους συναδέλφους μου και το κοινό.

Σίμος Κακάλας, ο απαιτητικός

Πίστη, αγάπη και ελπίδα. Αυτά απαιτώ από τους ηθοποιούς, με τους οποίους δουλεύω στην εταιρία θεάτρου «Χώρος».

Δεν γίνεται η μετάβαση από τον ρόλο του σκηνοθέτη, σε αυτόν του ηθοποιού. Στο μυαλό μου πάντα είμαι σκηνοθέτης. Είναι δυο εντελώς διαφορετικές δουλειές. Παλεύω να μην με καταλαμβάνει η σκηνοθετική μου ιδιότητα, την ώρα που παίζω, γιατί νιώθω σαν να τρομοκρατούνται οι γύρω μου. Παίζω, μόνο, από οικονομική ανάγκη.

Δεν πιστεύω στις ταμπέλες περί σωστού ή καλού ηθοποιού. Στην Ελλάδα έχουμε μάθει να αναμοχλεύουμε τις ορολογίες. Όχι μόνο τώρα με τον Βαρουφάκη, είναι παλιότερο το θέμα. Αλλάζουν τα ονόματα, για να αλλάξουν τα πράγματα λίγο. Όλα τριγύρω αλλάζουν κι όλα τα ίδια μένουν. Ο ηθοποιός δεν πρέπει να αντιστέκεται.

Στην σκηνή με τον κλόουν “κόλλησα άσχημα”. Ο Ευριπίδης θέλει τον Φρύγα, φρουρό της Ελένης, ακραία ομοφυλόφιλο. Με όλο το κλισέ, τύπου αραχνοΰφαντα και λούσα. Με αυτόν τον τρόπο, δυναμιτίζει το ίδιο του το έργο και από δράμα πάνω στην κορύφωση, το μετατρέπει σε “μπουλβάρ”. Σήμερα, το να παρουσιάζεις μια ομοφυλόφιλη περσόνα στην σκηνή, αφενός έχει ειπωθεί, αφετέρου συμβάλλει σε κάτι άλλο, που δεν θα επιθυμώ σε καμία περίπτωση.

Δήμητρα Κούζα, η ερευνήτρια

Μια μέρα μετά την αποφοίτησή μου, από την Ανωτέρα Δραματική Σχολή του ΚΘΒΕ, εντάχθηκα στην ομάδα θεάτρου Χώρος. Ήταν 2005. Τον Σίμο τον γνώρισα ως καθηγητή μου, στο δεύτερο έτος. Η ομάδα προυπήρχε μια διετία και βασική ιδέα ήταν και είναι η έρευνα. Ως “Χώρος”, θέλαμε να δουλέψουμε την Γκόλφω, την Ερωφίλη και τον Ορέστη. Η σειρά ακυρώθηκε, αλλά τα έργα παρέμειναν κι έτσι, σήμερα παρουσιάζουμε την πρώτη εκδοχή του Ορέστη, για κλειστό χώρο.

Δεν κάνουμε μια παράσταση στους περιορισμένους χρόνους, απλά γιατί πρέπει να βγει η σαιζόν. Δεν έχουμε χρονοδιάγραμμα. Έχει τύχει να μην ξεκινήσουμε, επειδή δεν φτάναμε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Βέβαια, οι βελτιώσεις και οι προσαρμογές δεν σταματούν ποτέ και αυτό φαίνεται από τις “εμμονές” μας να επαναλαμβάνουμε παραστάσεις, σε διαφορετικές εκδοχές, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την “Γκόλφω, director’s cut”.

Λίγο πριν ξεκινήσουμε μια νέα δουλειά, ο Σίμος θα έχει κάνει προεργασία, αλλά το πιο σημαντικό είναι η ελευθερία που δίνεται στον ηθοποιό, ως προς το τι θα φέρει στην πρόβα. Το αποτέλεσμα επί σκηνής, είναι ένα κράμα σκέψεων και ιδεών.

Ως προς την δουλειά πάνω στην εκφορά του λόγου, είναι κάτι που ξεκίνησε στην “Γκόλφω”, πέρασε στην “Ερωφίλη”, μετά τον “Απόκοπο” και συνεχίζει να βρίσκεται υπό το πρίσμα της μελέτης μας.

Βασική έγνοια μου κι εν μέρει, δυσκολία, είναι η επικοινωνία αυτού του ποιητικού λόγου, με έναν απλό τρόπο. Αναζητώ, επίσης, πολύ την μουσικότητα.

Κάθε μέρα, είναι διαφορετική η παράσταση. Είσαι σε εγρήγορση, να νιώσεις τις διαφορετικές προτάσεις που μπορεί να δοθούν.

Πρώτη φορά στην Επίδαυρο, βρέθηκα με το “Σύσσημον”. Ως θεατής, είχα την εικόνα του τεράστιου θεάτρου, μα όταν μπήκα την πρώτη μέρα για πρόβα, μου φάνηκε μικρότερο και αυτό με τάραξε. Μετά από μέρες, ανέβηκα τέρμα πάνω στις κερκίδες και συνειδητοποίησα το μέγεθος. Κάπως σαν διαστολή του χώρου και του χρόνου. Τελείωσε η παράσταση, τρώγαμε στον Λεωνίδα και το μυαλό μου ήταν πίσω. Να ξαναπαίξει, σε εκείνο τον μαγικό χώρο. Ο “Ορέστης” θα εκπληρώσει αυτήν την επιθυμία μου.

Δεν έχω ζηλέψει ρόλο, αλλά θα ήθελα να παίξω στο “Το σώσε” του Μάικλ Φρέιν. Κωμωδία, για το τι συμβαίνει στα παρασκήνια και ταυτόχρονα, στην σκηνή μιας θεατρικής παράστασης.

Στις κριτικές, συνήθως, προσπερνάω τα καλά.

Δημήτρης Λάλος, ο λιγομίλητος

Παρά το γεγονός ότι με την εταιρία θεάτρου «Χώρος» έχουμε διαφορετικές καταβολές, οι αναζητήσεις μας αποδείχθηκαν κοινές και θεωρώ πως ο Σίμος το είχε δει αυτό, πριν μου προτείνει την συνεργασία. Κοινός τόπος, η αναζήτηση της αλήθειας στο θέατρο. Μια αλήθεια, που διακατέχει εμένα, τους συναδέλφους μου στην σκηνή και το κοινό, που έρχεται κάθε βράδυ. Όλο αυτό, είναι ένα σύστημα.

Νιώθω ευλογημένος, που θα παρουσιάσουμε τον «Ορέστη» μας στην Επίδαυρο. Μια λέξη τριγυρνά στο μυαλό μου, σχετικά με το θέμα, δέος! Ένα κράμα φόβου και ενθουσιασμού μαζί.

Σκηνοθετικά, μου ζητήθηκε να μπω σε έναν χαρακτήρα και να μείνω μέσα του, παραπάνω απ’ όσο θεωρούσα ότι αντέχω. Αυτό, ήταν κάτι που με δυσκόλεψε.

Ερχόμουν στο θέατρο με το λεωφορείο και ενώ παρατηρούσα τον κόσμο, τα μαγαζιά, τις εταιρίες και τα αυτοκίνητα, σκέφτηκα ότι η ζωή χωρίς τέχνη, θα ήταν αφόρητη.

Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλοί σοβαροί καλλιτέχνες, που έχουν πολλά όμορφα πράγματα να δώσουν. Η ομορφιά είναι κάτι που βρίσκεται εκεί, αλλά πρέπει να το δεις και να το ψάξεις μέσα σου.

Έλενα Μαυρίδου, η ήρεμη δύναμη

Δουλεύω με συγκεκριμένο τρόπο, διάφορες υποκριτικές φόρμες, πάνω στην σκηνοθετική βάση, που ορίζεται. Η δυσκολία έγκειται στις γρήγορες εναλλαγές, από τη μια φόρμα στην άλλη.

Δεν βρίσκω πομπώδεις διαφορές ανάμεσα στο κινηματογραφικό και το θεατρικό παίξιμο. Την αλήθεια κυνηγάς, σε κάθε περίπτωση, και τον τρόπο απόδοσης των στοιχείων του χαρακτήρα που υποδύεσαι, ώστε να δώσεις ζωή στον ρόλο. Στην ουσία, τίθεται ξανά το θέμα της φόρμας. Τα μεγέθη είναι άνισα. Δεν συγκρίνεται η συνδιαλλαγή στην Επίδαυρο, με μια συνομιλία σε αυτοκίνητο, για ένα κινηματογραφικό γύρισμα. Στο γύρισμα κρατάς και οδεύεις σταδιακά στην κορύφωση, η οποία δεν αναμένεται να είναι έκρηξη. Στον «Ορέστη» μ’ αρέσει αυτό το κινηματογραφικό παίξιμο, που ακολουθούμε σε κάποιες σκηνές.

Η Ηλέκτρα έχει συσσωρευμένο θυμό. Καλλιεργεί μέσα της την ιδέα της εκδίκησης, απέναντι στα πρόσωπα που αδίκησαν την γενιά της.

Υπάρχουν διάφοροι ρόλοι που αγαπώ, χωρίς να οραματίζομαι κάτι συγκεκριμένο. Ίσως θα μου άρεσε να αποδώσω τη θεατρική εκδοχή της “Κάθριν”, από τα «Ανεμοδαρμένα ύψη».

Επιδιώκουμε την διάδραση με το κοινό, γιατί επιζητούμε την εξέλιξη μέσα από αυτό. Ξεκινώντας, θελήσαμε να μελετήσουμε την σχέση του κοινού με την αρχαία τραγωδία και ακόμη, είναι νωρίς για να βγάλουμε συμπεράσματα. Κάθε παράσταση λειτουργεί προσθετικά στην μελέτη μας. Η “απεύθυνση” στο κοινό, ταυτίζεται με την “απεύθυνση” στο λαό της εποχής του «Ορέστη».

Η τραγωδία στην αρχαιότητα, ήταν εργαλείο δημοκρατίας. Ο τραγωδός επικοινωνούσε, αναφερόταν τους πολίτες, που βρισκόταν στο κοινό, και αυτό είναι που εξακολουθεί να ανοίγει τον διάλογο. 

Σήμερα, έντεκα χρόνια μετά την δημιουργία της Εταιρίας Θεάτρου «Χώρος», έχει ολοκληρωθεί ο αρχικός στόχος, να παίξουμε «Γκόλφω», «Ερωφίλη», «Ορέστη» και να κάνουμε περιοδείες, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Ανοίγει ένας νέος κύκλος για την ομάδα, ο οποίος έχει ως κέντρο, τον χώρο που θα λειτουργήσει από το Φθινόπωρο, ως βάση μας, στην Αθήνα. 

Η τέχνη δίνει έδαφος για συνομιλίες κι ερεθίσματα. Δεν δίνει απαντήσεις στα “μεγάλα ερωτήματα”. Το θέατρο βρίσκεται εκεί, για να δίνει τον ρυθμό στο βήμα του ανθρώπου και της κοινωνίας. Αγαπημένο μου κείμενο, είναι το “Περιμένοντας τον Γκοντό” του Μπέκετ. Πάντα επιστρέφω και βρίσκω κάτι καινούριο σ’ αυτό.

Είναι κλισέ, αλλά κι αυτά έχουν λόγο ύπαρξης. Κάνω θέατρο, γιατί αγαπώ την συνδιαλλαγή με τον κόσμο. Είναι ωραία αυτή η μορφή επικοινωνίας. Δεν λέω ότι μου αρέσει να συγκινώ ή να διασκεδάζω τους άλλους. Μ’ αρέσει που με το επάγγελμα που έχω επιλέξει να κάνω, κάθε βράδυ δίνω κάτι στον θεατή και αυτό το κάτι, μένει σ’ αυτόν. Όχι υλικά, όπως θα έμενε ένας πίνακας ζωγραφικής, αλλά στις μνήμες. Ή τουλάχιστον, αυτό προσπαθώ.

______________________
«ΟΡΕΣΤΗΣ», του Ευριπίδη, σε μετάφραση Γιάννη Τσαρούχη, από την Εταιρεία Θεάτρου «Χώρος»!

Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Σίμος Κακάλας
Σκηνικό/Κοστούμια/Μάσκες: Μάρθα Φωκά
Μουσική: Mohammad
Φώτα/Βίντεο: Περικλής Μαθιέλλης
Βοηθός Σκηνοθέτη/Δραματολόγος: Δημήτρης Καλακίδης
Εκτέλεση Παραγωγής; Εταιρεία Θεάτρου Χώρος

Εμφανίζονται με σειρά οι
Δήμητρα Κούζα: Χορός, Ελένη, Αγγελιοφόρος
Έλενα Μαυρίδου: Ηλέκτρα, Τυνδάρεως, Φρύγας
Μιχάλης Βαλάσογλου: Μενέλαος, Χορός
Δημήτρης Λάλος: Ορέστης
Σίμος Κακάλας: Πυλάδης

Παραστάσεις:
13 Φεβρουαρίου – 8 Μαρτίου 2015
Τετάρτη – Σάββατο 21.00, Κυριακή 19.0

Τιμές Εισιτηρίων:
Κανονικό 15€, Μειωμένο 10€
Θέατρο «Αυλαία», Θεσσαλονίκη