10 σημαντικές ταινίες που συναντήσαμε μια περασμένη δεκαετία!
Κείμενο: Μάγδα Σατραζάνη
Από τότε που μια σειρά επιστημών, όπως φυσικοί, φωτογράφοι και σκηνογράφοι, συνεργάστηκαν, κατάφεραν στις αρχές του 19ο αιώνα να εξελίξουν τις τέχνες τους και να «χαρίσουν» στους διαδόχους τους, τους πρώτους κινηματογραφιστές, σπουδαία εργαλεία οπτικοποίησης και καταγραφής της κίνησης, για να παράξουν, εν τέλει, την 7η τέχνη γνωστή και ως κινηματογράφος! Από την παράδοξη αυτή συνεργασία, προέκυψε και η πρώτη προβολή ταινίας σε κοινό, το 1895, από τους αδερφούς Ογκύστ και Λουί Λουμιέρ, στο Παρίσι. Από τότε έως σήμερα, και έπειτα από πολλές δεκαετίες, μπορούμε να μιλάμε πια για την «Βιομηχανία του Κινηματογράφου», η οποία παράγει περισσότερες από 100 ταινίες ετησίως.
Επιλέξαμε να ασχοληθούμε με τις 20 πιο ανατρεπτικές, παράτολμες και τελικά σημαδιακές ταινίες παγκοσμίου κλίμακας, μιας περασμένης δεκαετίας, της δεκαετίας του ’70. Σας προτείνουμε, λοιπόν, ή σας θυμίζουμε, τις παρακάτω εμβληματικές παραγωγές (χωρίς να καταφέρουμε να αποφύγουμε κάποιες αδυναμίες και προτιμήσεις). Ξεκινώντας την αρχειοθέτηση, κατά χρονολογική σειρά, συναντάμε τις εξής:
1. Zabriskie Point (1970)
«Το ψυχεδελικό έπος του Μικελάντζελο Αντονιόνι. Μια “χίπικη” ερωτική ιστορία, στην ψυχροπολεμική Αμερική των ’60s. Πανέμορφο το ζευγάρι των -ερασιτεχνών- πρωταγωνιστών, που ουσιαστικά υποδύονται τους εαυτούς τους. Σπουδαίο σάουντρακ από τους Pink Floyd, Kaleidoscope, Rolling Stones, Grateful Dead, Youngbloods. Και τι τέλος! Μια ταινία, «εξίσου σπουδαία με την εποχή που τη γέννησε», παραδέχονται πολλοί κι εμείς θα συμφωνήσουμε μαζί τους.
2. Death in Venice (1971)
Ο «Θάνατος στη Βενετία» είναι μια ταινία παραγωγής του 1971, του Λουκίνο Βισκόντι, η οποία βασίστηκε στο ομότιτλο βιβλίο του Τόμας Μαν, ενός σημαντικού γερμανού συγγραφέα. Η ιστορία εκτυλίσσεται στην καλοκαιρινή Βενετία, όπου ο πρωταγωνιστής Γκουστάφ φον Άσενμπαχ, για τον οποίο πιστεύεται ότι είναι το είδωλο του συγγραφέα, βρίσκεται στην πόλη για να αναπαυτεί κατά την καλοκαιρινή περίοδο, αλλά και επειδή είναι πολύ άρρωστος. Στο ξενοδοχείο όπου διαμένει, γνωρίζει μια οικογένεια Πολωνών τουριστών και αμέσως νιώθει μια έλξη για το νεαρό γιο, Τάτζιο. Έχοντας σε αντάλλαγμα μιαν αμφίσημη ανταπόκριση, ο Γκούσταφ, αναστατωμένος απ’ το πάθος, αποφασίζει να φύγει. Όμως, ένα μπέρδεμα με τις βαλίτσες θα τον κρατήσει κι άλλο στην πόλη. Κάνοντας μια βόλτα στα σοκάκια της Βενετίας, ανακαλύπτει σύντομα πως έχει ξεσπάσει επιδημία πανούκλας. Έχοντας μακιγιαριστεί, για να κρύψει τα σημάδια των γηρατειών και της αρρώστιας, ο Γκούσταφ παρακολουθεί τον Τάτζιο στην παραλία, για τελευταία φορά, όπου φαίνεται ότι λαμβάνει την ανταπόκριση που ευχόταν από το νεαρό, αλλά δυστυχώς, πεθαίνει.
3. The Panic in Needle Park (1971)
Ο «Πανικός στο πάρκο με τις βελόνες» γυρίστηκε το 1971 στην Αμερική, σε σκηνοθεσία Τζέρυ Σάτζμπεργκ. Πρόκειται για την ιστορία αγάπης μεταξύ του Μπόμπυ, που υποδύεται ο Αλ Πατσίνο, και της Έλεν (Κίτυ Γουίν), οι οποίοι είναι τοξικομανείς και μένουν κοντά στο «Πάρκο της Βελόνας» στη Νέα Υόρκη, όπως συνηθίζεται να ονομάζεται, εξαιτίας της μεγάλης συσσώρευσης χρηστών ναρκωτικών ουσιών. Είναι μια ταινία, άκρως ρεαλιστική, με ιδιαίτερα άμεσες και σκληρές σκηνές, στις οποίες αποτυπώνεται, χωρίς κανένα καμουφλάζ και φίλτρο, όλη η απελπισία, η δυστυχία και η αγωνία των πρωταγωνιστών, αρχικά για τη μεταξύ τους σχέση, η οποία κάποια στιγμή εκφυλλίζεται τόσο, που παύει να υφίσταται, και εν συνεχεία, για την ανάγκη εύρεσης ουσιών. Η ταινία είναι βασισμένη στο μυθιστόρημα του Τζέημς Μίλς και τιμήθηκε στο Φεστιβάλ των Καννών, το 1971
4. A Clockwork Orange (1971)
To «Κουρδιστό Πορτοκάλι» είναι μια από τις πιο χαρακτηριστικές ταινίες του σκηνοθέτη ΣτάνλεΪ Κιούμπρικ και είναι βασισμένη στο ομότιτλο βιβλίο του Άντωνι Μπέρτζες. Παρακολουθούμε μια ομάδα νεαρών, μέλη μιας δικής τους συμμορίας στην Αγγλία, να προβαίνει σε κλοπές, βανδαλισμούς και βιασμούς, χωρίς ιδιαίτερο σκοπό, απλώς επειδή το διασκεδάζει. Κάποια στιγμή, ο Άλεξ, ο αρχηγός της ομάδας, βρίσκεται στη φυλακή και εκεί διαλέγει να λάβει μέρος σε ένα νέο σωφρονιστικό πρόγραμμα, που επινόησε η κυβέρνηση, ως «πειραματόζωο». Μια ταινία, άκρως αποκαλυπτική και ριζοσπαστική για την εποχή της, τόσο, που απαγορεύτηκε σε αρκετές χώρες, αλλά που κατάφερε να θίξει βασικά ζητήματα, όπως αυτό της έξαρσης βίας εκείνη την περίοδο, υπό το φως φροϋδικών εννοιών και όχι μόνο.
5. Solaris (1972)
Το «Σολάρις» είναι ένα έργο του Αντρέι Ταρκόφσκι, με πολλά στοιχεία επιστημονικής φαντασίας, που βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Στάνισλαβ Λεμ. Ο Σολάρις είναι ένας διαστημικός ωκεανός, τυλιγμένος από σύννεφα, τον οποίο προσπαθούν να μελετήσουν οι άνθρωποι της Γης και για το λόγο αυτό, εγκαθιστούν έναν διαστημικό σταθμό, σε τροχιά γύρω από αυτόν. Έπειτα από αρκετή παρακολούθηση, διαπίστωσαν πως ο Σολάρις δεν είναι απλώς ένας πλανήτης, αλλά ένα εξωγήινο σώμα, το οποίο αποφάσισαν να «τρυπήσουν» με ακτίνες φωτός, ώστε να το ενεργοποιήσουν. Ξαφνικά, συνειδητοποιούν πως αυτή τους η κίνηση προκαλεί παραισθήσεις και άλλες παρενέργειες στα μέλη του σταθμού. Προσπαθώντας να τερματίσουν το πρόγραμμα, ένα αστροναύτης του πληρώματος αυτοκτονεί από τις παραισθήσεις, ενώ ο ψυχολόγος Κρις θα καταλάβει την προέλευση όλων αυτών των δεινών: Οι θαμώνες του διαστημικού σταθμού είναι θύματα των τύψεών τους, οι οποίες, υπό την επιρροή του Σολάρις, υλοποιούνται, παίρνοντας ανθρώπινη μορφή και τους τυραννούν. Ο ίδιος ο Κρις έχει τύψεις επειδή παλιά είχε εγκαταλείψει την αρραβωνιαστικιά του, την Χάρυ, η οποία, στην απόγνωση της, αυτοκτόνησε, χρησιμοποιώντας ένα δηλητήριο που είχε αφήσει ο Κρις στο ψυγείο. Τώρα, στην πρώτη διανυκτέρευση του Κρις στον διαστημικό σταθμό, η Χάρυ παρουσιάζεται με σάρκα και οστά.
6. Le charme discret de la bourgeoisie (1972)
«Η κρυφή γοητεία της μπουρζουαζίας» είναι μια υπερρεαλιστική ταινία του Λουί Μπουνιουέλ και ανήκει στην τελευταία του δημιουργική περίοδο, όπου ολοκλήρωσε κι άλλες γαλλόφωνες ταινίες του στη Γαλλία. Πρόκειται, ουσιαστικά, για μία σειρά ιστοριών-επεισοδίων, που συμβαίνουν σε μία παρέα αστών, οι οποίοι τελικά δεν μπορούν να ολοκληρώσουν το δείπνο τους, εξαιτίας αυτών των παράδοξων εμποδίων. Μία από τις πιο γνωστές και χαρακτηριστικές ταινίες του Μπουνιουέλ, η οποία κέρδισε και το βραβείο Όσκαρ, το 1973.
7. État de siège (1972)
H «Κατάσταση Πολιορκίας» είναι μία πολιτική ταινία του σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά, η οποία εκτυλίσσεται στην ευρισκόμενη, κάτω από πολιτικό καθεστώς, κατευθυνόμενο από τη Δύση, Ουρουγουάη, των αρχών του 70. Οι αντιδραστικοί «Τουπαμάρος» είναι μια ομάδα αντιεξουσιαστών, που ενεργώντας μεθοδικά και κατόπιν ωρίμου σκέψης, θα ξεκινήσουν μια σειρά απαγωγών, επιζητώντας ανταλλαγές με φυλακισμένους συντρόφους τους. Ανάμεσα στους απαχθέντες, θα βρεθεί και ένας αμερικάνος, που διατείνεται πως είναι εκπρόσωπος μια εταιρίας τηλεπικοινωνιών και θέλει να βελτιώσει το τηλεφωνικό δίκτυο της Ουρουγουάης. Η ιστορία ξεκινά από το τέλος της, δηλαδή την εύρεση του νεκρού κορμιού του Σαντορέ, και μέρα με την ημέρα, σε διάστημα μιας εβδομάδας, αναδεικνύεται τι συνέβη στην απόσταση από το σκοτεινό βρώμικο δωμάτιο της φυλακή, μέχρι τα “χλιδάτα” σαλόνια των πολιτικών. Με μια έξοχη ερμηνεία του Yves Montand.
8. Roma (1972)
Η ταινία «Roma», σε σκηνοθεσία Φεντερίκο Φελίνι, είναι μια “ημιαυτοβιογραφική” κωμωδία, με δραματικά στοιχεία, που περιγράφει τη μετακίνηση του σκηνοθέτη, από τη γενέτειρά του, το Rimini στη Ρώμη, στη νεανική του ηλικία. Κάπου εκεί, τονίζεται και μια άκρως διεφθαρμένη, εγκληματική και βίαιη άποψη της Ρώμης, όπως τη βίωσε ο ίδιος ως έφηβος. Η ταινία αποτελείται από μια σειρά χαλαρά συνδεδεμένων επεισοδίων. Η πλοκή είναι απλή και ο μοναδικός χαρακτήρας που αναπτύσσεται, εν τέλει, σημαντικά, είναι η ίδια η Ρώμη. Στο ρόλο του νεαρού Φελίνι, είναι ο Peter Gonzales, ενώ οι υπόλοιποι που εμφανίζονται στην ταινία, είναι άγνωστα πρόσωπα.
9. Cabaret (1972)
Το «Καμπαρέ» είναι ένα μιούζικαλ, με έντονα δραματικά στοιχεία, σε σκηνοθεσία Μπομπ Φος, η ιστορία του οποίου είναι βασισμένη στο βιβλίο του Κρίστοφερ Ίσεργουντ «Ιστορίες του Βερολίνου». Παρακολουθούμε την πρωταγωνίστρια Λάιζα Μινέλι (Σάλυ), στο ρόλο της βασικής χορεύτριας του καμπαρέ, να χορεύει, να τραγουδά για να διασκεδάσει το ανδρικό κοινό, σε μια εποχή μεγάλων αναβρασμών και εξαιρετικής επικινδυνότητας, την εποχή της ανόδου των ναζί στην εξουσία. Είναι τότε, λοιπόν, που γνωρίζει έναν νεοαφιχθέντα Βρετανό Μπράιαν (Μάικλ Γιορκ), ο οποίος παραδίδει μαθήματα αγγλικών, για να καταφέρει να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Ο Μπράιαν διηγείται στη Σάλυ τη δυσκολία να πραγματοποιήσει μια σχέση με γυναίκα και την αποτυχία όλων των παλαιότερων προσπαθειών του. Μέσα από όλα αυτά τα γεγονότα, αλλά και από πολλά περισσότερα, ερωτεύονται και η Σάλυ μένει έγκυος, μα το ελεύθερο πνεύμα της είναι αδύνατον να συμβιβαστεί. Τελικά, ο Μπράιαν επιστρέφει στη Βρετανία και η Σάλυ συνεχίζει τη ζωή της στο Βερολίνο.
10. Sleuth (1972)
Η ταινία «Σλουθ» ή αλλιώς «Παιχνίδια Μυαλού» είναι μια ταινία μυστηρίου, με στοιχεία εγκλήματος, σε σκηνοθεσία Τζόσεφ Μανκίεβιτς και με πρωταγωνιστές, τους Λώρενς Ολίβιε και Μάικλ Κέιν. Το σενάριο της ταινίας είναι βασισμένο στο ομότιτλο θεατρικό έργο του Άντονι Σάφερ. Πρόκειται για την ιστορία δύο ανδρών, ενός επιτυχημένου συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων (Άντριου) και ενός κομμωτή (Μίλο), οι οποίοι συνδέονται μέσω μιας γυναίκας (Μάργκεριτ), συζύγου του συγγραφέα, αλλά και ερωμένη του κομμωτή. Ένα βράδυ, ο Άντριου καλεί στην έπαυλή του το Μίλο, για να του δηλώσει πως ξέρει τα πάντα σχετικά με τη σχέση του με τη γυναίκα του, αλλά και για να του προτείνει να συνεργαστούν, ώστε από τη μία ο ίδιος ο Μίλο να καταφέρει να ανταπεξέλθει στα ακριβά γούστα της Μάργκεριτ και από την άλλη, ο Άντριου να συνεχίσει με τη δική του εξωσυζυγική σχέση. Ο αρχικά διστακτικός Μίλο τελικά δέχεται να συνεργαστεί με τον Άντριου, όμως τελικά τα πράγματα βγαίνουν εκτός ελέγχου και μέσα από λογομαχίες και άλλου τύπου επιθέσεις, ο Μίλο πεθαίνει. Η ταινία ξαναγυρίστηκε το 2007, με πρωταγωνιστές τον Μάικλ Κέιν, στο ρόλο του Άντριου αυτή τη φορά, και τον Τζουντ Λο, στο ρόλο του Μίλο.
Έπειτε συνέχεια με το μέρος Β, μέχρι τότε, όμως, μπορείτε να χαζέψετε τις, πλέον, νοσταλγικές και ρετρό αφίσες των παραπάνω ταινιών!
